Gisterochtend zat Khadija Arib bij Buitenhof om haar kandidatuur voor het Kamervoorzitterschap kracht bij te zetten. Een ietwat bizarre vertoning, als je beseft dat ook CDA’er Madeleine van Toorenburg zich kandidaat heeft gesteld. Maar misschien zien we die volgende week in Buitenhof? Al zou je dan verwachten dat dat deze week al zou zijn aangekondigd, dus het lijkt er niet op.

Arib begint een probleem te worden, en haar aanwezigheid in Buitenhof onderstreepte dat meer dan iets anders van wat we toch nog toe gezien hebben van de strijd om het Kamervoorzitterschap. Al moet gezegd zijn: de manier waarop de PvdA haar naar voren schoof kwam er op neer dat andere geschikte PvdA-kandidaten te horen kregen dat het niet hun beurt was, omdat de fractie maar één kandidaat wil stellen. Terwijl het als het goed is gaat om de beste kandidaat in de ogen van alle Kamerleden. Een de facto partijverbod je kandidaat te stellen past daar slecht in.

Weisglas
De periode dat partijen dat Kamervoorzitterschap konden claimden eindigde zo ongeveer tegelijk met de politieke dominantie van slechts een paar grote partijen in 2001. In 2002 kwam namelijk Frans Weisglas tegen alle verwachtingen (en wensen, de VVD zette toen namelijk in op Anne-Marie Jorritsma) in op de voorzittersstoel. Maar dat hij toen ook bij Buitenhof mocht aanschuiven, was zowel een signaal van een andere tijd (de LPF was zojuist stevig gekrompen) als van sympathie voor de outsider. Het ongemak van de VVD en Anne-Marie Jorritsma zal ook wel geholpen hebben.

Diezelfde Weisglas was zondagmorgen overigens bijzonder actief op Twitter om te verkondigen dat Arib zo gek nog niet was. Wat mij suggereerde dat hij vreest dat als het Arib niet wordt, Martin Bosma het logische alternatief is. Weisglas is vrij rabiaat als het over de PVV gaat.

Toch bleef de vraag hangen of de uitnodiging aan Arib haar nu goed moest doen, of toch niet? De interviewer leek daar zelf niet geheel mee klaar, gezien de onkarakteristieke sluwheid waarmee Arib ondervraagd werd. Wat vaststaat, is dat haar verschijning alles wegheeft van een noodsprong. De hierboven al geciteerde druk vanuit de PvdA om Arib en niemand anders te willen zal in de Kamer niet goed gevallen zijn. Kamerleden moeten immers zelf beslissen wie ze steunen willen, als is het een illusie te veronderstellen dat er in de fracties niet al druk over gespeculeerd is.

PvdA
Van de PvdA is bekend dat er ten minste twee kandidaten in de fractie zitten die minstens zo competent zijn als Arib, en zeker op meer steun zouden moeten kunnen rekenen. Maar van Arib is bekend dat ze haar zinnen op dat voorzitterschap heeft gezet, en gezien haar competentie is dat het hoogst haalbare dat binnen haar mogelijkheden ligt. Ze heeft daar ook een persoonlijk belang bij: haar plek binnen de PvdA-fractie is op zijn minst wankel. Dat de PvdA zich min of meer aan haar vastgeklonken heeft, is ook een gevolg van de strijd die diezelfde Arib in 2012 verloor van Van Miltenburg. Aangezien de PvdA in 2012 formeel slechts haar wilde steunen, kan de partij het zich nu – drie jaar later en met vrijwel dezelfde fractiebezetting – nauwelijks veroorloven Arib te desavoueren. Opnieuw een onderstreping van een eerdere politieke miscalculatie van Samsom die hij nu betreuren zal.

Politiek gekrakeel
Als een groot deel der Kamer in 2012 al niets zag in Arib en liever de gok nam met Van Miltenburg, dan zal dat nu niet beter uitpakken. Het Teevendealdebat deed Arib na Van Miltenburgs verdwijning redelijk, al zaten daarin ook uitglijdertjes. Maar waarmee Arib zichzelf gisterochtend echt de das mee om deed, was haar aankondiging woorden als ‘nepparlement’ niet te accepteren van sprekende Kamerleden. Dat is gewoon een regelrechte aanval op Geert Wilders (en dus de PVV) en het etaleert daarom het verkeerde beeld: een Kamervoorzitter die al op voorhand weet wie zij op de korrel wil nemen. Dat is slechte publiciteit en niet iets waardoor andere Kamerleden haar plotsklaps in het hart zullen sluiten. Het zou daarom voor iedereen beter zijn als ze haar kandidatuur nu zou intrekken. Ook een groot deel van de lezers van PowNews denkt er kennelijk zo over (zie poll). Maar een dergelijke rel kan de PvdA zich momenteel niet veroorloven. Zodat men in arren moede maar inzet op een 95% kans op een dagje tandenknarsen bij de verkiezing van de nieuwe Kamervoorzitter op 13 januari. Niet in het minst omdat een succesvolle nieuwe Kamervoorzitter normaal gesproken ook na verkiezingen gehandhaafd wordt.

Martin Bosma
En dat brengt me bij Martin Bosma, een paar maanden terug door De Volkskrant nog benoemd tot de beste Kamervoorzitter die we nooit zullen krijgen, grappig genoeg overigens onder gelijktijdig afserveren van Arib. Ik meende vlak voor de Kerstdagen ergens te lezen dat Bosma overweegt zich tegen de verdrukking in toch kandidaat te stellen. Dat zou heel opvallend zijn, aangezien zijn PVV-achtergrond alom werd beschouwd als een onoverkomelijke hinderpaal. Bosma is een beter voorzitter dan Madeleine van Toorenburg, maar desondanks kan ik me niet voorstellen dat hij zich kandideren zal als hij niet zeker weet de steun van tenminste een aanzienlijk deel van de Kamer te hebben.

Dat weten we overigens pas op 12 januari. Als Bosma kans wil maken, zal hij zeker niet eerder zijn kandidatuur formaliseren. Ook al is een dergelijke stemming geheim – als de NPO eenmaal de aanval heeft ingezet zullen niet veel Kamerleden geneigd zijn een besmet verklaarde kandidatuur te steunen.