DE WERELD NU

Het referendumgeding: kansloos en gevaarlijk, doch dringend noodzakelijk

Het Forum voor Democratie heeft de Nederlandse staat officieel gedreigd met ‘rechtsmaatregelen’ in verband met de wijze waarop de regering omgaat met de uitkomst van het referendum.

Ondanks mijn bedenkingen erbij – die van zéér uiteenlopende aard zijn – heb ik, net als ruim duizend andere mensen, een bescheiden financiële bijdrage geleverd om het referendumgeding mogelijk te maken.

Kansloos
Hoe goed het Forum en de juristen van advocatenkantoor Kennedy Van der Laan ook hun best zullen doen: de kans dat de PvdA-VVD-alliantie langs deze weg bewogen zal worden om zich aan de letter en geest van de referendumwet te houden is nul. Naar mijn idee is  de kans vrij groot dat de rechterlijke macht op een of andere manier zal weigeren mee te werken. Denk aan termen als ‘niet-ontvankelijk’, ‘niet-bevoegd’ en aan stappen om de eisende partij te diskwalificeren als belanghebbende. Mocht er toch een proces komen dan bestaat nog de – iets minder grote – kans dat de rechter eenvoudigweg meegaat met de uitzonderlijk vrije interpretatie door de PvdA-VVD-alliantie van het begrip ‘zo spoedig mogelijk’ in artikel 11 van de referendumwet. Indien de rechter wel een uitspraak doet en het Forum in het gelijk stelt, zal de PvdA-VVD-alliantie die uitspraak naast zich neerleggen en/of vervolgens in beroep gaan.

Ramkoers
Het tekort aan affiniteit met de democratische gedachte is niet even groot bij de samenstellende delen van de alliantie (en hun stille partners D66 en GL). Bij de PvdA is het tekort verreweg het grootst: daarom staat er een afbeelding en een tekst van een vieze oude man boven dit stukje. Terwijl ze in een recent verleden het abstracte idee van het referendum omarmden, komt dit soort volk – na een onwelgevallige uitkomst van een daadwerkelijk uitgevoerd referendum – onmiddellijk en schaamteloos met voorstellen om de referendumwet aan te passen.

Bram Peper stelt voor om de opkomstgrens op te krikken naar 50%. Zou ooit met succes een referendum gehouden worden met die ondergrens, die resulteerde in een opkomst van 54% en een tegenstem van 57%, dan zal hij daarna 0,54 vermenigvuldigen met 0,57 en triomfantelijk concluderen dat de uitkomst daarvan 0,3078 is en ‘dus’ 100 – 30,78 = 69,22% van de bevolking eigenlijk zíjn mening deelt.

Deze meneer heeft via een radioprogramma zelfs laten weten dat wat hem betreft mensen die met verkeerde, dat wil zeggen niet sociaal-democratische, intenties het initiatief nemen tot het houden van een referendum, daarvoor strafrechtelijk vervolgd zouden moeten worden. Over het volgen van een ramkoers gesproken! Ik ben overigens niet van mening dat deze man seniel is of in een heropvoedingskamp thuishoort.

De VVD is dan tenminste nog consequent in haar verwerping van het hele idee van referenda. Het betoog van hun woordvoerder Ten Broeke van 13 april had als insteek: omdat wij tegen die wet waren doen we net alsof die referendumwet niet gèldt, maar als democraten nemen wij de uitspraak van nee-stemmers wel serieus. Volgens die bijzondere logica is het aan de laars lappen van de letter van de referendumwet eigenlijk iets moois: de referendumwet biedt – in artikel 11 zelfs heel expliciet – nadrukkelijk de mogelijkheid dat de regering het advies van de bevolking naast zich neerlegt, maar de VVD luistert toch een beetje naar de nee-stemmers. Wij van de elite gaan nog eens serieus bestuderen waarom jullie, van het volk, nu toch tegen hebben gestemd.

Het probleem met referenda
Aan referenda – of ze nu raadgevend, corrigerend of besluitvormend zijn – zitten drie grote fundamentele problemen.

  • a. Het formuleren van de precieze vraag: wie stelt die vraag op, welke vragen mogen wel en welke niet?
  • b. De interpretatie van de uitslag:‘hoe lang blijft de uitspraak geldig?’ en ‘heeft de uitspraak van de bevolking alleen een letter of ook een geest?’
  • c. Wie mogen er mee stemmen?

Wanneer je de tekst van de referendumwet bekijkt zie je a) en b) wel terug. Het belang van probleem c) wordt nogal eens onderschat.

Stel: je neemt het initiatief voor een referendum over koopzondagen in de stad Utrecht (Een jaar of 10 geleden echt gebeurd). De uitslag van zo’n referendum heeft beslist niet alleen invloed op het leven van bewoners van die stad. Zowel (potentiële) klanten, ondernemers als werknemers van de winkels waar het om gaat, leven voor een groot deel niet in die stad. Dat die dan niet mogen meebeslissen wringt. Omgekeerd is de invloed van de uitslag op de bewoners van de binnenstad veel groter dan op die van andere bewoners van de stad.

Diverse artikelen van de referendumwet gaan expliciet over internationale (lees: EU-) verdragen. Een mooie illustratie daarvan vind je in de leden 3 en 4 van artikel 16:Referendumwet-art-16-3-4-

Achterhaald
D66 is ook wel een soort eerlijk over het houden van referenda in Nederland. Bij monde van de stokoude mede-oprichter Spier laten ze weten dat die tijd gewoon voorbij is:

Het is veel te laat voor referenda. We zijn in de Europese Unie verweven met 27 andere landen. Toen we in ’66 pleitten voor referenda was Nederland nog een beetje op zichzelf.

Mijn bezwaar tegen het achterliggende gedachtegoed beschreef ik vorige week in een noot over de Israël-haat van deze vereniging:

Dat die VN volledig gedomineerd wordt door ondemocratische landen, maakt in de logica van deze lieden niet uit. Er wordt gestemd dus is de VN als het ware de voorloper van een democratische wereldregering.

De bedreiging van de democratische gedachte die uitgaat van het EU-project van de almaar voortschrijdende politieke integratie wordt op de koop toegenomen. Op de koop van het mondiale hippiedenken. Nederland is een muggenpoepje. Grenzen zijn nare dingen uit het verleden.

Gevaarlijk
Aan het nemen van ‘rechtsmaatregelen’ tegen de staat zit een groot gevaar. Als gevolg daarvan zal immers nog pijnlijker duidelijk worden hoe de PvdA-VVD-alliantie om wenst te gaan met de uitslag van het referendum. Bij een deel van de bevolking zal daardoor de apathie toenemen, bij een ander deel de woede.

De alliantie kan volgens het gemiddelde van de bekendste peilingen op dit moment nog slechts rekenen op de steun van ongeveer een kwart van de kiezers. Wanneer er een aansprekend politiek alternatief voor handen zou zijn, duurde het probleem van deze alliantie nog maar hooguit driekwart jaar: de volgende landelijke verkiezingen. Het probleem is helaas groter en fundamenteler.

Uiteindelijk zal de beroepsgang stranden bij de Raad van State: een orgaan dat bemand en bevrouwd is door mensen die beloond zijn voor hun loyaliteit aan de overheersende opvattingen onder de machtigen. Hannibal merkte eerder op dat we in Nederland helaas geen Constitutioneel Hof kennen. Zo’n instituut zou best nuttig kunnen zijn, maar een situatie zoals die zich nu voordoet zou ook daarmee niet ten principale te voorkomen zijn. De rechtstaat is nu eenmaal een uitvloeisel van historische – en voortgaande! – strijd om de macht, geen ‘recept’ of garantie voor rechtvaardigheid, laat staan voor een besluitvormingsproces in de samenleving dat automatisch het predikaat democratisch waardig is.

De eigenlijke tegenstelling en de smeekschrift-benadering
De belangrijkste politieke tegenstelling in Nederland (en in praktisch alle westerse landen) lijkt zich soms voor te doen als een strijd tussen democraten en anti-democraten. Mijns inziens is dat echter een verkeerde manier van beoordelen. De tegenstelling is die tussen enerzijds de groep die zich optimaal politiek georganiseerd heeft en anderzijds de groep die dat niet of nauwelijks doet.

In Nederland is de macht van de PvdA-VVD alliantie (en hun stille partijpolitieke partners) voor een deel gebaseerd op hun partijorganisaties, maar voor een belangrijker deel op hun ideologische banden met rechters, ambtenaren, wetenschappers, docenten, journalisten en hun financiële (lees: subsidie-) banden met de meest uiteenlopende organisaties en instellingen.

De insteek van de andere groep is op dit moment nog veel te veel die van de petities: het richten van verzoeken aan de machthebbers om dingen anders te zien of te doen, in plaats van hen langs democratische weg aan de kant te schuiven. Een benadering om ze aan de kant te schuiven vergt politieke organisatie, die de mogelijkheden benut die de huidige rechtstaat – vooralsnog – volop biedt. Bijvoorbeeld het opzetten van een politieke organisatie die sterk afwijzend staat tegenover fractiediscipline en die vastlegt dat de organisatie niet langer dan 25 jaar zal bestaan.

Minst bedreigend voor de machtspositie van de zittende kliek is gaan fantaseren over iets totaal anders dan we nu hebben: afschaffing van het kapitalisme, invoering van ‘directe democratie’, dat soort kreten. In mijn ogen kleven er dus gevaren aan het referendumgeding. Niets doen, en het initiatief laten bij de leiders van de voormalige arbeiderspartij en/of de voormalige democraten, is echter nog veel gevaarlijk. Dat zou de apathie en woede nog heviger aanwakkeren.

6 reacties

  1. D. G. Neree schreef:

    De problemen die dhr Groenendijk opwerpt bij referenda zijn schijnproblemen. Gewoon het Zwitserse model als leidraad gebruiken en misschien worden we dan ook een land waar al 100 jaar geen oorlog is geweest.

  2. Frans Groenendijk schreef:

    Het Zwitserse model?
    Ik moet gelijk hieraan denken: https://en.wikipedia.org/wiki/The_Englishman_Who_Went_up_a_Hill_but_Came_down_a_Mountain
    Gek hè?
    Overigens schrijf ik in mijn stuk niet dat ik tegen referenda ben.
    Specifiek voor dit referendum geldt dat de formele en informele machthebbers OF tegen referenda in het algemeen zijn OF tegen referenda waaruit een afwijzing van hun standpunt als resultaat zou kunnen komen/is gekomen.
    Onder die omstandigheden moet je niet al te veel verwachten van een referendum.

  3. Ron schreef:

    ‘Bijvoorbeeld het opzetten van een politieke organisatie die sterk afwijzend staat tegenover fractiediscipline en die vastlegt dat de organisatie niet langer dan 25 jaar zal bestaan.’
    Daarvoor is een crisis nodig, dit geding werkt naar een crisis toe.
    Ik zou van een Geenstijlpartij direct lid worden, ik denk dat die partij direct meer actieve leden heeft dan alle leden van alle politieke partijen nu bijeen <300000.

  4. Cool Pete schreef:

    Dat rechters tegenwoordig nauwelijks besef hebben van de betekenis van de
    democratische rechtstaat ,
    en – minstens zo erg – nauwelijks besef hebben van recht & rechtvaardigheid,
    is een catastrofaal probleem.
    Dat rechters, wetten en rechts-regels niet handhaven, is onvergefelijk.

    Maar dat is geen reden, een terechte proces-gang niet te voeren.

    En toch zijn, volgens mij : bindende referenda – over belangrijke zaken,
    een noodzakelijke aanvulling op de periodieke, algemene verkiezingen.
    Het verbetert de werking van het democratisch proces.

    – Het is niet de taak van de regering, om de bevolking te corrigeren;
    maar het is de taak van de bevolking, om de regering te corrigeren –
    [ citaat ]

  5. Kees Bruin schreef:

    Mooi geschreven stuk, met passages die mij uit het hart gegrepen zijn! Hét grote probleem is dat er geen politieke partij voorhanden is die een goed en redelijk alternatief biedt voor de kliek die nu al decennia aan de macht is, dus VVD, CDA, PvdA, D66 en GL. PVV en SP bieden geen echt alternatief, spreken toch te weinig kiezers aan en zullen in de praktijk weinig klaar maken. Natuurlijk kun je een proteststem op ze uitbrengen, al was het maar om de genoemde kliek tegen te werken, maar het zet geen zoden aan de dijk. Al met al is de toestand dus tamelijk hopeloos op dit moment. Bovendien hebben te veel kiezers het nog te goed, of ze zijn te onwetend, of ze zitten al jaren te suffen, zodat ze niet doorhebben hoe we beduveld en uitverkocht worden.
    Uw reactie onder het kopje “Het Zwitserse model?” geeft ook aardig weer hoe het met referenda en de zittende macht gesteld is. Ze wíllen helemaal geen referendum en helemaal geen democratie, ze willen macht. Voor zichzelf en de belangen die ze dienen, en dat zijn evident niet de belangen van de gewone bevolking.

  6. Cool Pete schreef:

    We zullen allemaal, op een of andere manier, in actie moeten komen.
    TEGEN: de EU- dictatuur, de islamisering, de rode idiotie, de groene waanzin, de open grenzen, de illegale immigratie,
    de wereldwijde overbevolking!!!,
    de afbraak van onze beschaving ,…………………………………………………………………………………………………………………………………………
    Anders verandert er niets, en gaat alles kapot.