DE WERELD NU

Fascisme is links, deel -2-

fascisme

Frits Bosch dook dieper in de wordingsgeschiedenis van het fascisme, en zag daarin zaken die modern links niet eenvoudig verdragen zal.

Fascisme en marxisme hebben veel gemeen. Ze zijn beiden utopisch en collectivistisch. Eerst utopisch. Dit is voor ons herkenbaar in de ‘maakbare samenleving’ van links. Fascisme en marxisme doen utopisch ieder vanuit een eigen optiek, marxisme vanuit economisch gezichtspunt, fascisme vanuit cultureel gezichtspunt. Het zijn als het ware twee kanten van eenzelfde medaille. Utopisme staat haaks op conservatisme, dat is juist niet utopisch.

Zowel marxisme als fascisme zijn in hun praktische uitwerking extreem gewelddadig geweest, hoewel marxisme vele malen dodelijker is gebleken dan fascisme, zie de verrichtingen van onder meer Stalin, Mao en Pol Pot. Hitler en Mussolini, in oorsprong een communist, kwamen via een democratisch proces[1] aan de macht.

Zo niet de Bolsjewieken, communisten in Rusland, van meet af gewelddadig. De Kadt lijkt de grondgedachte van fascisme niet per se slecht te vinden, want wie kan er tegen burgerschap en gemeenschapszin zijn? Marxisme is tegen onderdrukking en uitbuiting. Wie kan daar nu tegen zijn? Het is de praktische uitvoering ervan die telkens verderfelijk is. Het lokt een leider uit die zichzelf bovenmenselijke – zelfs goddelijke – kwaliteiten toedicht en zijn volk via de ideologie tot blinde gehoorzaamheid aan de staat verplicht. Deze wens wordt door fascisme – in overdreven mate – ingevuld. Merkwaardigerwijze wordt marxisme in de ‘volksmond’ meer gewaardeerd dan fascisme. Voer voor psychologen.

Italiaans fascisme en nazisme verschillen sterk. Ze kunnen niet over één kam geschoren worden. Hoe vindt politieke onderwerping plaats? Nazisme en Italiaans fascisme doen dat op hun eigen manier. De Kadt wijst in dit verband op het zogenaamde ‘Ridder ideaal’. Hij bedoelt “het moeilijke en zware werk koppelen aan rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid”.

In Duitsland werd dit begin vorige eeuw vertaald naar het militante ridder ideaal, het ‘kazernisme’, de verering van het militarisme, waarin vooral Pruisen traditioneel geworteld is. Nazisme heeft een sterke racistisch en militant karakter en laat ik hier verder onbesproken. Het Italiaans fascisme richt zich op de wijze waarop de burger zich tot de staat dient te verhouden, ethisch, sociaal en cultureel. Gentile meent dat de culturele elite hun morele superioriteit moeten tonen en hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Zij zijn daartoe voorbestemd. Deze missie zou ondersteund worden door wetenschap.

Fascisme en marxisme zijn beiden collectivistisch. Fascisme en marxisme zijn beiden gericht op groepen. Het Italiaanse fascisme was vooral gericht op middengroepen, marxisten richten zich op arbeiders. Marxisme is in oorsprong een economische ideologie gericht op het tegengaan van de uitbuiting van de arbeidersklasse via de klassenstrijd. Marxisten richt zich op het proletariaat, tegen de kapitalisten. De gedachte was dat de macht aan arbeiders moet toevallen. Maar dat bleek in de praktijk maar schone schijn.

De communistische partij verwierf de macht, gepaard gaande met geweld, onderdrukking en dictatuur. Overal waar communisme bestaat verschijnen onderdrukking, inertie en corruptie. Deze ideologie heeft nergens gewerkt en kan ook nergens werken omdat het in de basis strijdig is met de menselijke natuur hard te werken en daarvoor evenredig beloond worden. Fascisme heeft vooral een culturele inslag. Fascisme en marxisme zijn collectivistisch links. Conservatisme, rechts, is juist niet collectivistisch, maar richt zich specifiek op de belangen van het individu, zelfredzaamheid.


  1. Mussolini kwam aan de macht via een lang doorgezette demonstratieve mars op Rome, waarna het Italiaanse establishment capituleerde. Een gewelddadige machtsovername was het niet, al was het niet vreemd dat de zittende Italiaanse regering zich zeer bedreigd voelde.

Dit is het tweede deel van een serie van artikelen, die we komende dagen zullen voortzetten. De voorgaande vindt u hier.


  1. Mussolini was voor 1914 hoofdredacteur van het socialistische partijblad Avanti! en gaf die baan pas op nadat Italië in 1915 aan de Eerste Wereldoorlog deelnam en de kant van de geallieerden tegen Oostenrijk-Hongarije en Duitsland gekozen had.
  2. Georges Sorel had tevens veel invloed op het anarchisme in het Interbellum.

Pensioenakkoord

Frits Bosch is macro-econoom en socioloog, auteur van In Holland staat een huis, onbehagen bij de elite” en “Schaft ook Holland zich af?” Wereld op een keerpunt“Feminisme op de werkvloer.


Meer over (links)fascisme vindt u hier.

8 reacties

  1. Cool Pete schreef:

    Dit artikel is alleen een [ wat oppervlakkige ] uitbreiding van het eerste artikel.

    Wel staat er een geschiedkundige fout in.
    De werkelijkheid is :
    A. Hitler, NSDAP, haalde landelijk nooit meer dan 30% in verkiezingen;
    en kwam door een langdurige, gewelddadige machts-greep aan de macht. [ 1933- 1938 ].
    straat-terreur, interne partij-terreur, maatschappelijke terreur, onderwijs indoktrinatie,
    propaganda en censuur, Reichsdag-brand, afschaffen wetten en Grondwet, enz.

  2. Youp schreef:

    Ah, het is een trilogie. Eén opmerking:

    “Marxisme is tegen onderdrukking en uitbuiting. Wie kan daar nu tegen zijn?”

    Onderdrukking en uitbuiting zijn marxistische termen. Zodra je voor een baas werkt in een min of meer vrije markt setting, dan wordt je onderdrukt en uitgebuit. Per definitie. Dit omdat kapitalistische zwijnen hun medewerkers altijd te weinig betalen. Maw, zo ongeveer iedereen wordt onderdrukt en uitgebuit. Alleen de revolutie kan redding brengen.

  3. Mike Brandenburg schreef:

    Cool Pete heeft bijna gelijk, echter Hitler is niet aan de mach gekomen door terreur als wat Cool Pete beweerd, maar hij werd door Von Hindenburg aangesteld als Rijkskanselier, in de hoop de Nationaal Socialisten voor zijn karretje te spannen, zoals we weten is dit hopeloos mislukt, de macht werd letterlijk en figuurlijk aan Adolf Hitler over gedragen op een volledig legitieme manier. Met de macht die hiermee kwam kon Hitler de totale mach naar zich toetrekken, en verandere de democratie in een Nationaal Socialistische (NAZI) dictatuur. Bij de verkiezingen in 1932 trok de NSDAP namelijk iets van 10% minder keizers dan de erkiezing ervoor, en men zag dus een afname in volgers.

    Ook in Duitsland trok men zich weinig aan van het feit dat de politie de aan kant van de Nationaal Socialisten trokken, simpelweg omdat de leiding daar stond. Iets wat we nu ook in Europa zien, we zien de politie de kant van de totalitaire overheid verdedigen en niet het volk dienen. Waardoor het blauw op straat geen orde handhaafd, maar het volk onderdrukt.

    IN 1933 zijn er weer verkiezingen NSDAP krijgt bijna 44% van de stemmen, vervolgens word de communistische partij verboden. Want net als in de islam zien we de diverse stromingen van de socialistische ideologien elkaar structureel in de haren vliegen en naar het leven staan, immers er kan maar 1 echte linkse utopie bestaan. De eertse concentratie kampen waren dan ook voor communisten. Uiteindelijk griojpt Hitler op de bekende linkse wijze de macht via intimidatie, of we nemen een wet aan die mij alle macht geeft voor de komende vier jaar (zie het als een spoedwet) of er volgt oorlog, de politici kiezen eieren voor hun geld als een doodnormale verkiezing in socialistisch geleide landen zien we vervolgens de totale macht door winst met iets van 93% naar 1 man schuiven. UIteraard is de werkelijkheid veel uitgebreider dan deze kleine samenvatting.

  4. Frits Bisch schreef:

    Cool Pete, er zijn voldoende argumenten om te stellen dat hij wel democratisch is verkozen. Is en blijft een strijdpunt. Maar daar gaat het mij niet om. Dat ontgaat jou blijkbaar, jouw anonieme commentaar lezende.

  5. Cool Pete schreef:

    @Mike Brandenburg : die 44% was in een kleine deels-staat, en niet landelijk.
    @Frits Bosch : leest u Sebastian Haffner; en geschiedenis-boeken.
    Verder : fascisme [ inclusief corporatisme ] is niet zo anders, dan andere totalitaire stromingen.
    ‘Links’ is per definitie : totalitair.

  6. Frits Bosch schreef:

    Zijn we eens anonymus. Hitler hoefde weinig dwang uit te oefenen op eigen bevolking. Hij wist zich verzekerd van de brede loyaliteit van de bevolking, de demos. Het gaat mij echter helemaal niet om Hitler. Het gaat mij om ons. Frappant dat als je 1 keer het woord Hitler laat vallen, de discussie daarover gaat. Het gaat me om ons en daar kom ik op terug.

  7. Anonymous schreef:

    Men kan stemmen voor zotten, en dientengevolge zotten als leiders krijgen, that does ring a bell?

  8. Fran schreef:

    Frits Bisch 25 mei 2021 om 19:53

    “…….Dat ontgaat jou blijkbaar, jouw anonieme commentaar lezende”.

    Wat is de boodschap van het 2e deel van dit zinnetje, Frits ?