Dat de Filipijnen in deze tijden van het Corona-virus aan grote politieke koerswijzigingen doen verandert het machtsevenwicht in de Zuid-Chinese Zee. Of is het er een resultaat van?

Vorige maand maakte de Filipijnse president Duterte vrij plotseling bekend dat het bestaande verdrag dat de verhoudingen tussen zijn land en de USA regelt wordt beëindigd.

..the Philippines have asked U.S. forces to leave their islands indefinitely. It was impossible to think even 10 or 15 years ago that a country as completely militarily helpless as the Philippines would dare to stand up to Uncle Sam, but now this has become a reality. In a microcosm this move could be blamed on Duterte’s fiery personal character, or as some sort of fluke, but this is a growing trend that will probably continue for at least the next few years, in which ideology actually plays a major unseen role.

Voor de USA is dat een groot probleem. De situatie rond de Zuid-Chinese Zee is dusdanig dat een verlies van het gebruik van Filipijnse havens en wateren de bewegingsvrijheid van de Amerikaanse marine in het gebied ernstig belemmeren gaat. De voortdurende kat-en-muis-spelletjes tussen Amerikanen en Rood-China krijgen er nu een factor bij.

Of is de regering in Manilla zinnens van bondgenoot te veranderen?

The Philippines are located in the region of a potential Naval blockade, meaning that without them suffocating the Chinese from a naval standpoint becomes much more difficult and perhaps impossible. Not surprisingly, Duterte has been accused of making a pivot to China so perhaps his motivations for getting rid of the U.S. are not entirely morality based, but then again as a weak country the only way for the Philippines to matter is by playing great powers against themselves (or perhaps Chinese bribe money is sweeter). It is very possible that for this group of islands to have any sovereignty it needs bigger players to be fighting over it.

Er zijn meer regeringen in Azië die de aanwezigheid van de USA als belastend beginnen te ervaren, waar weer tegenover staat dat het verruilen van de USA als meester voor China een onzekere zet is waarvan de toegevoegde waarde vooralsnog onduidelijk is.

Surprisingly even the Iraqi government which was essentially built by the U.S. has asked their forces to leave the country after the assassination of Iranian General Soleimani. Even the Mainstream Media admits thattens of thousands of Japanese have protested against U.S. bases in other country (again due to alleged abuse of locals). However, the government of Japan has made no formal requests to have U.S. forces leave, but quietly the constitutional ban on having a real military is being worn away by Tokyo as it has seen its first round of military expansion in decades.

Het is tevens een bijverschijnsel van de val van het Russische communisme in 1989. Met de conversie van China naar een meer marktgerichte ideologische positie verdween on de rechtvaardiging voor de Amerikaanse aanwezigheid in veel landen. In Japan en Irak is daar nog wel een mouw aan te passen – voor de Filipijnen geldt een ander argument.

In the Philippines there is not such justification. There is no reason from Manila’s or the man-on-the-street’s perspective that American troops should be in their country. The ideological erosion of American values after the U.S. victory in the Cold War must be stopped if the U.S. wants to remain the only global hyperpower.

Niet onverwacht zijn de meningen op de Filipijnen sterk verdeeld. De directe aanleiding was een visum-kwestie van een naaste medewerker van Duterte, maar dat er al langer conflicten bestonden werd indertijd wel duidelijk toen Duterte president Obama betitelde als zoon van een hoer. In Spaans-talige landen geen ongebruikelijke verwensing, maar niet iets waaraan Amerkaanse presidenten gewend willen raken.

Trump lijkt het niet heel veel te kunnen schelen, maar de militairen in het Pentagon zien dat anders:

U.S. Defense Secretary Mark Esper said (..) that ending the defense pact was a “move in the wrong direction,” away from American goals to contain Chinese regional expansionism, while two senior officers in the Armed Forces of the Philippines told Rappler the move is unpopular within the military, with one general calling it “disadvantageous.”

Met de Corona-crisis gaande zal het effect niet direct merkbaar zijn, maar het zal de Chinese marine zeker een kans geven de USA nog verder uit te dagen dan zij tot nog toe deed.

Tegelijkertijd bestaat de kans dat het de regering van de Filipijnen een goede kans biedt bij Beijing redelijke voorwaarden te krijgen bij de Chinese pogingen het beheer over de Zuid-Chinese Zee en de Spratley-eilanden te krijgen. Het first-mover principe zou in dit geval China kunnen bewegen op die manier een betere verstandhouding te krijgen met andere landen met wie het concurreert om de controle over deze vitale waterwegen.

---

Zie ook ons dossier Zuid-Chinese Zee en Dossier Wereldpolitiek USA