Omdat de EU zo’n enorm voorstander van vrije handel is, lanceerde de Commissie donderdag het voorstel om de bedrijvigheid van de Europese havens ‘eerlijker’ te gaan verdelen. En wie beter om zo iets te doen dan een liberaal die ook in de Liberale Internationale nog een bestuursfunctie heeft vervuld?

Eerste nuance: Siim Kallas is een Oostblokliberaal. De voormalige premier van Estland is opgeleid in de voormalige Sovjetunie, en zoiets raak je blijkbaar je leven lang niet kwijt. De drie grootste Europese havens behandelen samen circa 15% van alle Europese in – en uitvoer, en dat moet beter worden verdeeld aldus Kallas. Eerlijker, en zo.

Zuid-Europese havens moeten een deel van de transportstromen naar Noord-Europese havens, zoals Rotterdam, kunnen overnemen (..)

Het is onder meer de bedoeling dat er meer verbindingen over zee ontstaan tussen de tophavens en de satelliethavens elders in Europa.

Afijn, even lachen. Wat heeft hij Kallas hierbij in gedachten? Een sneltrammetje dat de verbindingen verbetert? Het is godgeklaagd dat de EU meent zich hiermee te moeten bemoeien? Want hoe werkt het in de transportwereld?

In principe is vervoer over water het goedkoopst, aangezien het door de enorme vrachtruimte van een schip de kans geeft zaken in bulk te vervoeren. En dat is eenvoudig het goedkoopst. Een haven is een transitpunt. Dat heeft als gevolg dat speciaal havens die aan een goede diep het continent in lopende waterweg liggen sterk in het voordeel zijn wat betreft hun effectiviteit als haven. Met andere woorden: een heel belangrijke overweging is het achterland.

Kallas presenteerde donderdag voorstellen om de 319 belangrijkste havens (pdf) aan de Europese kust op te waarderen.

Wat doen de belangrijkste (Rotterdam, Antwerpen, Hamburg) drie? Vooral hun achterland bedienen. Om iets van hun werk te herverdelen zijn dus niet alle Europese havens geschikt. Even schrappen: 43 Britse, 5 Ierse, 4 Maltese en 2 Cyrpiotische liggen op eilanden en derhalve niet op het continent. Dat zijn er alvast 54 minder. Houden we over: 265 havens. Minus de drie havens die beconcurreerd moeten worden: 262 havens.  Bovendien liggen er 113 van de havens van deze lijst aan de Noord en Oostzee. Houden we 149 havens over. Daar kunnen nog zes havens vanaf, omdat Frankrijk de havens op Corsica, Guadeloupe en andere exotische bestemmingen op deze lijst heeft laten zetten (subsidie?). Houden we over: 143 havens. Bovendien liggen 16 van de Franse havens aan de Atlantische kust. Als we die ook schrappen, zijn we terug op 127. Spanje heeft nog twee enclaves op het Afrikaanse vasteland meegeteld, plus vijf eilandhavens, zodat de voorlopige lijst terug is tot 120. Ook Griekenland levert zo op het eerste gezicht 10 eilandhaventjes: 110. En Italië heeft er eveneens 5 eilandhavens op staan: 105.

Dan dient zich de vraag aan, wat de functie van de havens in Portugal en Spanje kan zijn, om het werk te verlichten dat in de havens van de grote drie wordt gedaan. Afgezien van het Iberisch schiereiland zelf hebben ze geen enkel achterland, zodat we ze ook maar van deze lijst moeten schrappen:, Daardoor hebben we er nog 61 over (-44).

Op dit punt aangekomen wordt het tijd voor een kwalitatieve analyse. De 4 Franse Middellandse Zee-havens die nog meedoen hebben als achterland via de Rhône vooral Zuid-Frankrijk. Concurrentie met de Noord-Europese havens? Niet voorstelbaar. Hetzelfde geldt voor het gros van de Italiaanse en vrijwel alle Griekse havens: geen achterland van belang, en dus volstrekt bespottelijk om subsidie te gaan verlenen om een infrastructuur te gaan bouwen die nergens toe leiden zal. Of wil men soms vanuit Napels allerlei grondstoffen met ezeltjes over de Alpen richting Zuid-Duitsland gaan brengen?

Nu we de lijst tot behapbare proporties hebben teruggebracht, is eenvoudig vast te stellen waarom dit gaat. Men wil een paar Noord-Italiaanse havens gaan versterken, en daarbij zal het gaan om Genua, Venetië en Triëste. Of de Sloveense haven Koper er van kan profiteren moeten we maar zien, maar dan is het wel zo ongeveer op.

Mogelijk heeft men zelfs het idee opgevat om de 7 havens in Roemenië en Bulgarije in te zetten, om op die manier de Rijn concurrentie aan te doen, maar dat is Keulen en Aken om varen. Nog even afgezien van dat de Donau onderweg langs Belgrado komt – en dat ligt niet binnen de EU.

Het is een volslagen idioot plan – geen wonder dat de EU er mee komt zou je zeggen. Vervoer is meer dan de EU blijkbaar beseft een centenkwestie. Letterlijk. Dus natuurlijk is het mogelijk met subsidies vracht van de grote drie weg te lokken naar excentrisch gelegen havens. Maar nut hebben zal het niet. Het idee dat je havens concurrerender kunt maken door een aanpassing van faciliteiten en infrastructuur is alleen relevant als de concurrerende havens dicht genoeg bij elkaar liggen. De Noord-Europese havens beconcurreren met mediterrane vissers- en ferryhaventjes is bezopen, en dient met kracht te worden bestreden, want het is vooral kostbaar.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.