Hoe toon je discriminatie aan? De Volkskrant verluchtigt haar internet-editie op zondag met prikkelende opinies. Maar prikkelend zou niet moeten betekenen dat je de boel flest.

‘Opinie op Zondag’ heet de formule. Zondag 19 augustus waren Dirk-Jan van Baar en Keyvan Shahbazi aan de beurt. Over de column van Dirk-Jan van Baar is al het nodige gezegd op diverse internetfora. Daar heb ik weinig aan toe te voegen. De Volkskrant schuwt extreme opinies niet en die van Van Baar was er een van.

Shahbazi is cultureel psycholoog, publicist en medewerker van de politieacademie waar hij waarschijnlijk aankomende politieofficieren laat kennismaken met de culturen van moslimlanden en zijn visie op integratie. De zondagse column van Shahbazi is niet zo extreem als die van Dirk-Jan van Baarlijke nonsens. Shahbazi vindt Nederland geen etnische gemeenschap meer, maar een waardengemeenschap. Hij onderschrijft wel de Nederlandse (etnische) waarden. Hij gelooft nog in integratie en roept ons op een stap naar de ander te zetten. We moeten onze vooroordelen en stereotypen daarom opzij zetten, betoogt hij. Tot dusver keurig politiek-correct idealisme, waar ze op de politieacademie waarschijnlijk weinig aan hebben. Het soort betoog van Shahbazi past in een patroon. Net als veel andere allochtone schrijvers en publicisten richt hij zich met een bede tot de Nederlandse samenleving alsof die de oplossing in handen heeft om integratie mogelijk te maken.

Van Shahbazi moeten we onze stereotypen en vooroordelen loslaten. Het zijn producten van onze evolutie. Hij komt met een voorbeeld van slangen. Die zien we als gevaarlijk en dat is een bevooroordeeld stereotypering. Volgens hem hebben we niet de neiging om te onderzoeken of het in een bepaald geval om een onschuldig soort gaat. Met dit voorbeeld begint Shabazi zijn misleiding. De evolutie heeft ons niet alleen een afkeer van slangen gegeven, maar ook de hoogst mogelijke voorzichtigheid bij het zien van vreemdelingen. Dat doen we instinctief. Pas als we een vreemdeling persoonlijk beter leren kennen laten we ons op stereotypering gebaseerd vooroordeel vallen. Maar dat vertelt Shahbazi er niet bij. Dat past niet in zijn betoog.

Om dat betoog te onderbouwen verwijst hij naar een documentaire van “de onvolprezen Sunny Bergman”. Dat bevat volgens hem een klassiek sociaal psychologisch experiment. In het zicht van “progressief-liberaal’ publiek stelen drie verschillende mannen een fiets met een kinderzitje. Een donkere man, een gekleurde man en een witte man. Bij de eerste twee doet het publiek een beroep op de politie en houdt afstand omdat de betrokkene agressief kan zijn. Bij de laatste ‘witte’ man treedt een ander verschijnsel op. Het publiek neemt aan dat de man zijn sleuteltje verloren heeft en helpt hem zelfs om de fiets weer rijklaar te maken.

We gaan dat ‘klassiek sociaal psychologisch experiment’ hier nog eens over doen. Nu met vijf mannen. Een donkere man, een gekleurde man, een keurige witte man die op het aanwezige publiek lijkt, een witte man die eruit ziet als een zwerver en een witte man die er uit ziet als een volslagen junk. De uitkomst is te voorspellen. Alleen bij nummer drie, de keurige man, wordt de politie niet ingeschakeld en helpt het publiek de betrokkene. Het gaat niet om de kleur alleen. Als een keurig en sportief geklede dertiger met een donker uiterlijk in het experiment zou zijn betrokken, zou die waarschijnlijk ook weinig tot geen onrust oproepen.

Als psycholoog moet Shahbazi weten dat het ‘klassiek sociaal psychologisch experiment’ van Sunny Bergman niet deugt. Toch gebruikt hij het voor dezelfde boodschap als die van Sunny Bergman: we discrimineren als het om mensen met een kleur gaat. “Criminaliteit en huidskleur worden in het klassieke experiment volgens Shahbazi (en Sunny Bergman) gekoppeld. Dat mag niet zegt Shahbazi. Het is discriminatie omdat er onderscheid wordt gemaakt op basis van irrelevante kenmerken. Dat is een strafbaar feit, zegt hij.

Mijnheer Shahbazi is een warhoofd en een verdomd slecht psycholoog. De drang om een boodschap over te brengen is bij hem zo sterk dat hij een rommeltje maakt van de bewijzen die hij aandraagt om zijn punt te kunnen maken. Het zijn geen bewijzen die wetenschappelijk door de beugel kunnen. Zijn inleidend betoog over onze instinctieve afkeer van alles wat een risico of gevaar kan opleveren versmalt hij tot de afkeer voor slangen. Zijn omschrijving van discriminatie deugt niet. In het dagelijks leven maakt iedereen gebruik van vooroordelen en stereotyperingen. Waarom zou het alleen maar discriminatie heten als het om gekleurde mensen gaat. Bij vooroordelen over dikke mensen heet het geen discriminatie immers? Het is een dom betoog en het is een gevaarlijk betoog. Wie geen kaas heeft gegeten van wetenschappelijk onderzoek, valt gemakkelijk voor zijn aanduiding ‘klassiek sociaal psychologisch experiment’.

Helaas is Shahbazi een goed voorbeeld van een politiek correcte wetenschapper. Het doel heiligt de middelen als het doel dat vereist. Politiek correcte wetenschap neemt niet de menselijke natuur zoals die is als uitgangspunt, maar hoe die ideaal gezien zou moeten zijn. Wie aan dat laatste niet voldoet maakt volgens Shahbazi een overtreding waarvoor hij gestraft zou moeten worden.

---

Dit artikel verscheen eerder op Peter’s Blogboek