Daders van ernstige verkeersdelicten kunnen in de toekomst zwaarder worden bestraft. Het gaat om rijden onder invloed, doorrijden na een ongeluk, rijden zonder rijbewijs, maar ook gevaarlijk rijgedrag zonder ernstige gevolgen.

Rijden onder invloed van alcohol of drugs is de laatste halve eeuw geëvolueerd van een verkeersovertreding naar een ernstig verkeersdelict. Dat lijkt me terecht. Wanneer je naar een feestje gaat neem je een taxi en laat je de auto thuis. Kom je onvoorzien onder de invloed dan hoort je automatische reactie te zijn: auto laten staan en op een andere manier naar huis komen. Het zwaar straffen van onder invloed rijden bevordert dit soort automatismen en heeft dus een gewenste preventieve werking.

Met rijden zonder rijbewijs wordt waarschijnlijk bedoeld rijden zonder in het bezit te zijn vaneen bewijs van rijvaardigheid. Wanneer iemand zijn rijbewijs in de zak van een andere broek heeft laten zitten, is dat op zich geen reden hem streng te straffen.

Als iemand goed kan rijden maar geen rijbewijs heeft is dat reden om hem te straffen maar niet te zwaar. Meestal gaat het dan om jonge jongens, die prima kunnen rijden maar de leeftijd voor een rijbewijs nog niet hebben bereikt.

Doorrijden na een ongeluk vind ik wat te algemeen geformuleerd.

Wanneer de veroorzaker van het ongeluk het slachtoffer alleen achter laat en in staat zou zijn geweest om eerste hulp te bieden en de verantwoordelijke instanties te waarschuwen, dan vind ik dat heel wat anders dan wanneer er voldoende mensen omheen staan en de dader in paniek wegvlucht. Beide keren is het fout maar het eerste geval is toch een stuk ernstiger.

Onder gevaarlijk rijgedrag je zou je waarschijnlijk moeten verstaan gedrag dat geen zinnig mens voor geoorloofd zou houden, zoals bijvoorbeeld met twee honderd kilometer per uur door de bebouwde kom rijden. Maar in de praktijk worden ook mensen op gevaarlijk rijgedrag gepakt die een ongeluk of bijna ongeluk veroorzaken , zonder dat ze zich nu zoveel anders gedragen dan de gemiddelde weggebruiker. Die hebben dan de pech dat ze gepakt worden. Hun strafbaarheid ligt bij de gevolgen van het gedrag, niet in het gedrag zelf. Hier kun je vraagtekens bij zetten. Een dergelijke straf leidt niet tot ander rijgedrag, heeft dus geen preventieve werking en lijkt in strijd te zijn met de oude beginselen van verdelende rechtvaardigheid of het moderne gelijkheidsbeginsel.

Iemand kan een boete of een andere bestuursrechtelijke straf krijgen als hij bij normaal verkeersgedrag een ongeluk veroorzaakt, maar het strafrecht is er eigenlijk alleen voor boosaardig gedrag.

Tegenwoordig wordt strafrecht ook wel gehanteerd als een bestuurlijk instrument van de overheid, maar staatsrechtelijk gezien is dat een verkeerde weg. Niet alleen omdat een categorie mensen wordt getroffen die zich in niets onderscheidt van de gemiddelde burger, maar ook omdat dit het bijzondere karakter van het strafrecht ondermijnd. Dat hoort gereserveerd te blijven voor gedrag dat door de samenleving onvoorwaardelijk van de hand gewezen wordt.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp