Vergeet populisme, het gevaar is de hang naar een sterke leider
Vergeet populisme, het gevaar is de hang naar een sterke leider, betoogt Alexander Sassen van Elsloo in dit korte essay.
Populisme is het grote gevaar als we de media moeten geloven. Maar is dat wel zo? Ik denk zelf van niet. De term populist wordt door alle zijden misbruikt en onderliggend is het probleem, bij alle politieke kleuren, de hang naar centralisme met uiteindelijk despotisme als resultaat.
Onderscheid nodig
Laat ik eerst beginnen met de vaststelling dat tegenwoordig de term populisme op iedere afwijkende mening wordt geplakt. Daar klopt helemaal niets van natuurlijk. Als u het mij zou vragen, zou ik onderscheid willen maken tussen cliëntelisme en populisme, waar de eerste een bepaalde groep voortrekt in ruil voor politieke steun, en de tweede zegt naar (het overgrote deel van) het volk te luisteren waarmee het dus ageert tegen de elite. Beiden hebben vaak hoog gratis bier gehalte, waar ik een hekel aan heb, en dat is ook gelijk de crux: alle politieke partijen vallen onder deze termen te scharen.
Pot nat
Überhaupt zou men in het beoordelen van politieke partijen, de achterliggende ideologie (socialisme, kapitalisme, liberalisme, en zo verder) moeten negeren, want meestal strookt deze totaal niet met het verkiezingsprogramma, laat staan met het gevoerde beleid. Zo is de VVD niet rechts, D66 niet liberaal, de PvdA niet sociaal en zo verder. Als we het hebben over gratis bier, het doen van beloftes en niet nakomen daarvan en de kiezer continu expres foutief te informeren, dan scoren dus zowat alle politieke partijen hoge punten. Dus hoe dan onderscheid te maken?
Beter onderscheid
Het meest verduidelijkend, naar mijn mening, is om onderscheid te maken tussen centralisme en decentralisme; wie wil er een grote overheidsinvloed en wie wil dat de burger het voor het zeggen heeft. Nu zijn er meerdere partijen die het referendummodel wel zien zitten, maar eentje zegt het alleen, maar doet het omgekeerde, en de anderen hebben vaak een beperkte versie/reikwijdte met betrekking tot directe democratie.
Decentralisme
Waar het bij decentralisatie om zou moeten gaan, is dat de macht op een zo’n laag/logisch mogelijk niveau wordt gelegd. Simpel gezegd, eerst de burger (en dit kan ook per regio!) dan pas de gemeente, dan pas de provincie en dan pas de nationale overheid. Naargelang het onderwerp (van de vestiging van een industrieterrein, tot aanleggen een snelweg, tot de defensie van het land), bij ieder onderwerp worden de relevante stakeholders erbij gehaald. Dit is het een pure vorm van “populisme” die ik zeer zie zitten. Zwitserland komt hier het dichts bij overigens. De vraag is echter of er een partij is in Nederland (of in de rest van het Westen) die dit model echt wil invoeren.
Referenda
De steun voor referenda is best hoog, in welk Westers land je ook kijkt, maar de vraag is echter waarom dit het geval is. Ik vermoed dat het te maken heeft met het overrulen, dan wel uitschakelen van de elite. Het gaat dus minder om de individuele zelfbeschikking (en de vrijheid en verantwoordelijkheid die daarbij komen kijken), maar om het afzetten van het huidige leiderschap. Ik baseer deze mening op een trend die ik in het Westen ontwaar: de hang naar een sterke leider.
Begrijpelijk maar oh zo gevaarlijk
Deze wens is begrijpelijk, want de kiezer is ontevreden met de puinhopen die door de huidige regerende elite worden gecreëerd. Maar het onbegrijpelijke is dat zij dus dezelfde fout willen maken maar dan op het andere eind van één van de vele politieke spectra. Ze hebben het niet door, maar ze vragen om een andere elite en niet om zelf de beslissingen te mogen maken en dat is dus dezelfde fout maken maar dan met zogenaamd andere kleurtjes. Het ergste nog is dat er steeds meer en meer gerept wordt over één sterke leider en daar krijg ik de kriebels van. Gezien deze hang naar een sterke leider, kan de steun voor referenda dus niet gezien worden als steun voor meer individuele zelfbeschikking.
Kiezers zijn verwaande kinderen
Het willen van een sterke leider is wederom begrijpelijk, want de kiezer is weggehouden van de beslisvorming en heeft zichzelf al zo lang ontrokken van elke verantwoordelijkheid. De plichten die bij een democratie komen kijken (hard werken, open discussie voeren, nadenken, informatie inwinnen en uitwisselen, impulsbeheersing, eigen verantwoordelijkheid accepteren, totaalplaatje zien, en zo verder) die worden maar weinig gebezigd, maar schreeuwen over het recht op dit en het recht op dat, des te meer (iedereen wil uit de ruif eten). Wat dat betreft zijn kiezers over het algemeen te typeren als verwaande kinderen. Verwachten/eisen van alles, willen er niks voor doen, en als er iets is wat zij willen hebben wat ten koste gaat van een andere groep en/of negatieve gevolgen heeft voor allen op lange termijn, dan interesseert ze dat niks.
Je m’accuse?
De schuldigen hieraan zijn de elite en de kiezers. De elite heeft met haar centralisme steeds meer de rol ingenomen van een grote directie van een allesbepalende kostschool, waardoor de kiezers, met de combinatie van snoep en de roe, werden gedelegeerd tot kinderen. De kiezer heeft dit, voornamelijk door de voornoemde snoep, laten gebeuren. De stupiditeit regeert, letterlijk en figuurlijk.
De zucht naar één sterke leider
De huidige elite vormt echter een soort ongrijpbaar geheel; er is niet één aanspreekpunt, waar mensen hun wensen, vragen en zorgen aan kunnen richten. Dit, tezamen met de aangenomen rol van “kind”, doet de kiezer nu verlangen naar één aanspreekpunt, één alleswetende en goed bedoelende leider, die bovenal sterk is.
Gele hesjes
De kostschool en haar directie wordt dus vervangen door de allesbepalende strenge vader, wat wederom aangeeft dat de kiezer haar les niet heeft geleerd; ze schuift nog steeds alle verantwoordelijkheden van zich af. Gele hesjes en andere ontevreden burgers kunnen protesteren wat ze willen, maar zolang ze hun eigen electorale fouten en democratische plichten niet inzien, is de kans groot dat het Westen juist steeds verder weg komt te staan van een echte democratie en dat de kiezers de ruimte creëren voor de opkomst van despoten.
Hoop en vrees
Het kan zijn dat ik het fout heb en dat de electorale onrust nu een overgangsfase is van de huidige representatieve democratie naar een directe (referenda) democratie; democratische groeipijnen die bij politieke evolutie horen, zeg maar. De geschiedenis zit echter vol met ironie en ik vrees dan ook dat de tijd van despoten (wederom) is aangebroken. De ironie is dus dat wij ze wederom zelf uitnodigen.
Dit essay verscheen eerder op Tradeidee.nl – blog voor de verstandige belegger
Een veel te zwartwit verhaal.
Zwitserland functioneert uitstekend en ook Noorwegen en Denemarken maken betere keuzes dan de EUdespoten waar Rutte binnenkort ook onderdeel van gaat uitmaken.
Jetten en Klaver worden alleen nog maar serieus genomen door studentjes met 0 procent levenservaring, noem dit maar een ultieme vorm van zelfingenomen cognitieve zelfoverschatting.
Populisme = democracy at work.
Sterke leiders = Xi Jing Pin, Erdogan. Khamenei, Maduro, Maseipi. Kim Yong-Un :
allemaal diktators.
@Max: deel uitmaken of onderdeel vormen. Contaminatie is niet fraai, sorry
Ahava, dank voor deze inhoudelijke reactie, wordt het toch nog een fijn kerstfeest.
@Alexander
Ik kan uw betoog wel enigszins onderschrijven, maar heb toch ook enkele punten waarop ik het niet eens ben.
Uiteraard zullen mensen en groepen vrijwel altijd stemmen voor iets dat henzelf de meeste voordelen brengt, niet wat het best is voor algemeen belang. Dat is nu eenmaal ingebakken in de menselijke natuur. Een mooi voorbeeld is de PvdA die zo ontzettend zwaar had ingezet op de allochtone stemmen en die nu in een rap tempo ziet oplossen omdat die naar de opkomende islamitische partijen overstappen.
Dat kan ik die kiezers niet kwalijk nemen, maar het geeft wel aan dat dergelijk denken OOK in de partijtop de norm is. De hele politieke top is verrot en ziet zichzelf als een klasse apart. Wat dat betreft zijn ze in grote mate te vergelijken met de adel van vroeger. Een eigen klasse, met allerlei voorrechten, die wel heerst over het plebs, maar er niets mee te maken wil hebben en al helemaal geen aandacht besteed aan hun wensen.
Helaas is het inderdaad zo dat veel kiezers niet de moeite nemen om een partijprogramma te lezen, om zelf na te denken en het hele idee dat er plichten zouden moeten zijn tegenover de rechten is al helemaal iets waar de meeste mensen niet aan willen denken.
Dat wil niet zeggen dat de democratie daardoor niet zou kunnen werken, maar dat er wel degelijk een paar aanpassingen moeten zijn. Zo zou er bv best een klasse A- en klasse B burgerschap kunnen zijn. Alleen klasse A heeft stemrecht. Om in die klasse te vallen dient men minimaal de afgelopen 4 jaar een voltijd baan (of minimaal 32 uur/week bv) te hebben gehad en inkomsten-belasting te hebben betaald. Die klasse A burgers betalen dan ook wat meer inkomstenbelasting. Iedereen die daar geen trek in heeft HOEFT dat niet te doen en kan voor het lagere belastingtarief kiezen, maar heeft dan ook geen stemrecht. En iedereen die leeft van een uitkering automatisch idem. De enige uitzonderingen daarop zijn gepensioneerden die een arbeidsverleden hebben. Iedereen die minimaal 30 jaar fulltime werk heeft verricht kan automatisch een klasse A burgerschap verkrijgen indien gewenst.
En om gekozen te kunnen worden dient iemand minimaal 10 jaar werkervaring te hebben, waarvan tenminste 3 jaar op een laag niveau, de werkvloer zogezegd. En van die 10 jaar minimaal 5 jaar fulltime. Dat betekent dat rijkeluis-kindjes die net van de universiteit afkomen na een studie politicologie, nooit gewerkt hebben en geen idee hebben van de werkelijke wereld niet meer automatisch gekozen kunnnen worden
Een dergelijke constructie legt de nadruk op een aantal plichten (werken, extra belasting) tegenover het recht te stemmen en daardoor mee te beslissen. het is op zich niet zo’n gek idee, want het betekent dat wie niet meebetaalt ook geen stem krijgt in waar het geld heen gaat. Wie betaalt, die bepaalt.
Wat referenda betreft, die zou ik graag voor ingrijpende beslissingen verplicht zien, op alle niveaus. En dat zou in de grondwet moeten worden vastgelegd. Evenals het uitgangspunt dat geen enkel internationaal verdrag afgesloten mag worden als dat ingaat tegen de grondwet. De enige uitzondering daarop zou een referendum mogen zijn waarbij minimaal 75% van de burgers ervoor kiest dat verdrag alsnog te steunen. Ook zou er vastgelegd moeten worden dat iedere wet (muv de grondwet) en ieder verdrag een maximale looptijd heeft van bv 10 of 15 jaar. Het idee dat alle verdragen voor eeuwig zijn is onzinnig.
Wat betreft sterke leiders ben ik bang dat ook daar de menselijke natuur niet zal veranderen. Een sterke leider is nodig in tijden van crisis om zaken te regelen. Vergelijk het met een leger in oorlogstijd; er is domweg geen tijd om voor iedere actie te gaan overleggen en stemmen, soms zal iemand de knoop moeten doorhakken. Dat geldt ook op staatrechtelijk gebied.
Polderen is prachtig, maar het duurt veel te lang. Als we kijken naar een aantal problemen in Nederland dan zie je dat ze veel te lang duren. Meer dan 20 jaar voor een beslissing over het doortrekken van een stukje snelweg. Of de situatie met de Marokkaanse gemeenschap die nog steeds niet bemoemd mag worden ondanks het feit dat die problemen als 30 jaar steeds erger worden.
Soms zal er iemand een beslissing moeten nemen. Die mag impopulair zijn, die mag verkeerd zijn, maar een slechte beslissing is altijd nog beter dan helemaal geen beslissing.
Maar zoals gezegd, het is de menselijke natuur. De meeste mensen zijn schapen. Klinkt niet aardig, maar het is wel een feit. En zodra er een aantal wolven verschijnt, of dat nu een invasie betreft, een economische recessie, maatschappelijke problemen, wat dan ook als het maar ernstig genoeg is, dan zullen de meeste mensen omzien naar een sterke leider. Iemand die niet alleen roept dat hij wat gaat doen, maar dat ook werkelijk doet. En soms is dat gewoon nodig.
De romeinen hadden een mooi stelsel waarbij in dergelijke gevallen 1 persoon vrijwel alle macht in handen kreeg. Dat moest door de senaat worden goedgekeurd en daar zat een maximale termijn aan, maar goed. Een dergelijk stelsel heeft wel voordelen, mits het zo wordt omkleed dat er een mogelijkheid is om een dergelijk persoon te verwijderen indien hij weigert de positie op te geven. En daar zit hem natuurlijk het probleem.
Democratie klinkt mooi, maar democratie in zijn puurste vorm is niets anders dan ‘mob-rule’. De helft-plus-een bepaalt. Een constitutionele republiek waarbij de leiders democratisch worden gekozen en de grote beslissingen democratisch worden gecontroleerd door middel van een referendum is wat dat betreft een stuk beter.
Alle partijen die dagelijks populisme in een kwaad daglicht zetten zijn in hun verkiezingstijd blijkbaar op jacht naar iets anders dan de wil van het volk.
Effe praktisch. We kunnen een begin maken met het opheffen van politieke partijen en het opvoeren van aantal volksvertegenwoordigers naar minimaal 500 leden. Herkenbaarheid, bereikbaarheid en aanspreekbaarheid van vertegenwoordigers is essentieel bij directe vertegenwoordiging.
Vervolgens gaan we over tot iedere twee jaar 50% van de volksvertegenwoordigers te kiezen. Dit om kliekvorming te voorkomen.
Daarna kunnen we overgaan tot hervormingen van het gecorrumpeerde staatsbestel (staatsvorm en bestuursmodel).
Een republiek met een gekozen President ligt natuurlijk voor de hand.
Gebeurt dit alles niet dan staat er vandaag of morgen een sterke leider op.
Deze theorie gaat veel Nederlanders boven de pet. Bovendien is het in basis genomen gewoon een naïef volk met een slavenmoraal. Ze denken werkelijk dat de overheid de oplossing is en niet het probleem. Ondanks ervaringen van het tegendeel. Een hopeloze strijd in de polder tegen de NWO, zonder zelfs nog maar het begin van oppositie. Geen oppositiepartij te bekennen.
Zoals @Voight-Kampff aandraagt, hebben we een grondige vernieuwing van
ons staats-bestel nodig :
volgens mij :
– nieuwe, heldere Grondwet, als Frankrijk, V.S.;
onze huidige, is onvolledig en tegenstrijdig.
– inderdaad : frequenter verkiezingen van deel van het uitgebreid Parlement
– koningschap afschaffen
– bindende referenda – voor elk onderwerp van nationaal belang
– [ ipv RvS ] : Constitutioneel Hof – om de Grondwet te beschermen
e.a.
———zodat we weer een democratische rechtstaat zouden kunnen worden.
@voight-kampf.Met de huidige dictatoriale regentenkliko nadert een point of no return .Wordt het een dictatuur of een nexit met een nieuwe begin.Ik vrees dat .NL gaat kiezen voor een Grote Leider die tenminste een acceptabel armoedeniveau garandeert.
@Carthago.
Het dilemma is dat er geen werkelijke oppositiepartij bestaat die hervormingen van het staatsbestel programmeert. De staat daarentegen staat haar macht niet vrijwillig af (geen bezit dus). Het volk verkeert in comateuze toestand. Een impasse dus.
Het point van no return wordt natuurlijk ooit bereikt. De vraag is welke persoonlijke toestanden voor het volk niet meer acceptabel zullen zijn. Dat gaat waarschijnlijk het breekpunt worden. Niet via verkiezingen, maar via massale protesten. En dan pas onder invloed van protesten in het buitenland.
De elite had verwacht dat met afschaffen van het referendum het volk onderworpen was. Alhoewel tot nu toe minimaal in Nederland; een hoop opstandige slaven hebben een weg gevonden om hun ongenoegen te uiten. Indien de elite geen gehoor geeft dan is een confrontatie tussen het volk en de staat onvermijdelijk.