De inval vanmorgen van Turkije in Syrië laat een aantal mogelijke scenario’s toe, waarvan we pas over een paar dagen zullen weten welke het juiste zal zijn. Een overzicht.

Scenario’s

1. Turkije heeft haar neus gestoten bij Rusland, en probeert op deze wijze de NATO weer aan haar kant te krijgen.
2. Er is een ongemakkelijke deal met Rusland en Syrië, waarbij Turkije de Koerden berooft van hun kansen op een eigen staat op wat nu Syrisch grondgebied is, in ruil waarvoor de Syrische regering IS-gebieden op een presenteerblaadje krijgt.
3. De Turkse invasie is met medeweten en medewerking van de USA, in een desperate laatste poging een rol van betekenis te spelen in de Syrische burgeroorlog.
4. Erdogan en Turkije gaan precies doen wat ze nu officieel zeggen: Syrië helpen tegen IS.

Ad1 – Dit is het meest logische scenario, vooral bezien tegen de achtergrond van de Turkse poging vorig jaar om WO3 te starten met het neerschieten van een Russisch jachtvliegtuig. De poging is noodzakelijk, nu de USA het land dusdanig wantrouwt dat het haar kernwapens weghaalt van NATO-basis Incirlik in Turkije, en overbrengt naar Roemenië. De USA heeft hier wel een belang bij, maar de oplopende spanningen Tussen NATO en Rusland in Oost-Europa maken dit niet bepaald een gelukkig moment om ook nog eens een oorlog te riskeren om Syrië. De reactie van Obama en de NATO op deze inval zal dan ook een ouderwets staaltje Kremlinologie vereisen.

Ad2 – Dit is een klassieke aluhoedjescomplottheorie, maar daarom nog niet uitgesloten. Er zijn namelijk voor beide partijen belangen die min of meer parallel lopen. Turkije heeft naar eigen perceptie het probleem met de Koerden in oostelijk Turkije. Syrië en Rusland hebben het probleem hoe ze heel Syrië weer onder controle kunnen krijgen met een steeds nijpender tekort aan Syrische soldaten. Wat de deal ongemakkelijk maakt, is de Turkse aanspraak op de noordwestpunt van Syrië, die wordt bewoond door Turkmenen die sterk aan de Turken verwant zijn. Het is dan ook precies hier, in Jarablus, dat de Turkse troepen nu binnenvallen.

Ad3 – scenario3 is een variant op scenario1, maar dan één waarbij de USA vooraf gemene zaak maakten met Turkije teneinde Syrië binnen te trekken. Het probleem is dat als dit uitkomt het een directe aanleiding tot WO3 kan worden. En gezien alle spanningen van het afgelopen jaar, zie ik niet goed hoe die oorlog dan nog te vermijden.
Een ander probleem is dat het verraad aan haar Koerdische bondgenoten betekenen zou. Dat maakt het nog geen onwaarschijnlijk scenario, maar voor de USA is het risico groter dan de te verwachten winst, waarbij de kansen niet eens 50-50 zijn dat het allemaal goed afloopt. Laat ik het er op houden dat het gekkenwerk zou zijn van een desperate groep officials die zich niet op dekking van bovenaf zouden hoeven beroepen aks er iets van uitkwam. Niet zo’n heel waarschijnlijke gang van zaken in ieder geval.

Ad4 – En misschien leert zijn paard wel zingen. Dit is met afstand het minst waarschijnlijke scenario, maar de NOS schijnt het geloofwaardig te vinden.

De Turkse troepen worden gesteund door 20 Turkse tanks en volgens de NOS de luchtmacht van de IS-coalitie (dus ook die van Nederland!). Ook nemen onder andere enige ‘gematigde Syrische koppensnellers’ deel aan de Turkse actie. Daarmee is Nederland dus formeel een bondgenoot van deze koppensnellers – beseft onze regering dat?

De Syrische regering heeft volgens de NOS al geprotesteerd. Dat is een heel slecht teken, omdat het suggereert dat scenario2 daarmee van tafel gaat. Ook maakt de deelname van de luchtmacht van de anti-IS-coalitie scenario3 waarschijnlijker. De terminologie waarin de NOS haar berichtgeving giet is evenzeer omineus:

Het Turkse leger maakt in de operatie de weg vrij voor gematigde Syrische opstandelingen om Jarablus over te nemen. Een dorp in de buurt van Jarablus zou al op IS zijn veroverd door de opstandelingen. Het leger ruimde eerst mijnen in het grensgebied. Hoeveel rebellen achter het leger aan trekken is niet bekend. Het Observatorium voor de Mensenrechten noemde gisteren een aantal van 500.
De Turkse minister van Binnenlandse Zaken Ala zegt dat de bevrijding van de stad Jarablus het eerste doel is van de operatie. Turkije kan terwille van zijn eigen veiligheid niet maar blijven afwachten, zei Ala. Turkije heeft volgens hem het volste recht om in actie te komen.
Ala liet zich niet uit over de duur van de operatie. “Tot wanneer? Tot de terroristische dreiging aan de grens voorbij is”, zei hij.

Tot aan de eeuwigheid, zullen ze nu in Syrië wel denken over de termijn die Erdogan voor ogen staat. Dat Turkije nu openlijk de ‘gematigde rebellen’ militair steunt tegen wat internationaal nog steeds geldt als de officiële Syrische regering is formeel een daad van oorlog.

De komende dagen worden spannend. Oorlogen als die nu op stapel lijkt te staan breken nooit diezelfde dag nog uit: daaraan gaat enige tijd van steeds minder buigzame onderhandelingen aan vooraf. Het diplomatieke geweld tussen Moskou, Washington, Ankara en Damascus zal op dit moment heftig zijn, met knetterende verbindingslijnen. Van een aantal ministers van Buitenlandse Zaken verwacht ik dat ze nu zo ongeveer in hun vliegtuig stappen – bijpraten kan onderweg wel.

Hoe dit gaat aflopen? Beter dan met een sisser zit er niet in. Hoe Moskou en Syrië zullen reageren is cruciaal, hoewel op de achtergrond ook de situatie in de Chinese kustwateren die ik gisteren beschreef een rol zal spelen. De Russen hebben afgelopen jaar al een valide casus belli laten lopen, waarbij Turkije toen van de NATO te verstaan kreeg dat het niet op hulp had hoeven rekenen als de Russen inderdaad tot een oorlog waren overgegaan. Dit is een zo mogelijk nog betere gelegenheid als Putin echt er op uit zou zijn met de USA in een ‘gerechtvaardigde oorlog’ te komen. Niet dat wij in het westen nu op een bellum iustum zitten te wachten, maar dat we dan zelfs niet kunnen klagen dat het niet onze eigen schuld was, zal voor onze regering dan wellicht nog het moeilijkst te verkroppen blijken.