DE WERELD NU

Turkije, EU-lidmaatschap en de islam

Turkije

Yoeri Albrecht pleitte een paar jaar geleden in een zomernummer van VN voor toelating van Turkije tot de EU.

Yoeri Albrecht pleitte een tijd geleden in een  zomernummer van VN voor toelating van Turkije tot de EU. Hij had daarvoor in hoofdzaak twee argumenten:

  1. de toetreding is in het belang van de Unie die een Islamitisch probleem heeft op te lossen en daarvoor bij Turkije in de leer kan gaan en
  2. Turkije is historisch en geografisch aan Europa verbonden: het hoort er gewoon bij.

De beide historische argumenten zijn niet sterk. Europa is ooit bijna veroverd door de Turken. Het is de verdienste van het Habsburgse huis in Spanje en Oostenrijk dat het daar niet van gekomen is. Eeuwenlang was het de verklaarde politiek van de sultans uit Istanboel om heel Europa aan hun wereldrijk toe te voegen. De cultuur die ze op de Europese Balkan hebben achtergelaten, als dat al een voorbeeld mag zijn, is niet iets waar we hier op zitten te wachten. De Balkanlanden zijn niet in de EU toegelaten omdat ze zo democratisch zouden zijn, maar omdat we hoopten dat ze dat nog zouden kunnen worden.

Een rol spelen in het machtsevenwicht van Europa, wat Albrecht als een mogelijk rol van Turkije ziet, het zal wel. Misschien zoals de Sovjet Unie een rol speelde in het machtsevenwicht tijdens de Koude Oorlog. Dat was nooit een reden om Sovjet Rusland tot de EU toe te laten en het is ook geen argument voor de toelating van Turkije. De historische argumenten zijn veel minder geschikt om Turkije toe te laten dan om ze buiten te houden. Turkije was in de geschiedenis hoofdzakelijk het anti-Europa.

Maar de Ottomaanse geschiedenis is voorbij en Ataturk heeft zijn best gedaan om een breuk te bewerkstelligen met het Turkse verleden. Het grootste deel van het oude Turkse rijk leek tot voor kort uit het zicht van het moderne Turkije verdwenen en de rompstaat die overbleef  is door Ataturk na de eerste wereldoorlog in de richting van een westerse ontwikkeling gezet. Opname in de EU zou een waardig sluitstuk zijn geweest en dat is ook de reden waarom de beheerders van zijn erfenis nog steeds zo pleiten voor een toelating. Dat ook de tegenstanders van een Europese ontwikkeling in Turkije een tijdlang voor toetreding leken te zijn heeft een andere, meer opportunistische reden.

Geografisch is het argument van Albrecht gebaseerd op de ligging van Istanboel. Dat ligt daadwerkelijk in Europa, net als een klein stuk grond buiten de stadsmuren, maar de rest van Turkije  ligt in Azië. Om dat te benadrukken is ook niet Stamboel de hoofdstad, wat het vroeger wel was, maar Ankara, dat diep in Klein Azië ligt.

Dan komen we op het andere argument, de hulp bij het oplossen van de problemen die een aantal Europese landen hebben met een groeiende groep Islamitische immigranten. Die immigranten, in hoofdzaak Turken, Koerden en Arabieren, verzetten zich voor een deel in hun nieuwe woonlanden tegen assimilatie omdat ze dat zien als een aanslag op hun moslim geloof en leefgewoonten.

Voor het begin van de laatste ronde onderhandelingen met Turkije is er een rapport verschenen van de hand van de Nederlandse Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, de WRR. Daarin werd gepleit voor de toelating van Turkije, maar met één voorbehoud: de maatregelen, die de achtereenvolgende regeringen van het land hadden genomen voor de de-islamisering van het openbare leven, moeten worden afgeschaft, omdat ze in strijd zijn met de democratische vrijheid van godsdienst.  Die opvatting, die door veel progressieve Europeanen wordt gedeeld, is de reden waarom opeens ook de islamisten in Turkije ‘voor de toetreding’ waren. Ze zagen in de onderhandelingen een mogelijkheid om de politieke macht van het leger te breken. Het leger was het instituut dat de erfenis van Ataturk bewaarde en dat al een paar keer een machtsovername van de islam in Turkije had voorkomen.

De e.t. Nederlandse regering die als halfjaarlijkse voorzitter van de ministerraad van de EU de toelating in de Unie van Turkije moest voorbereiden heeft van dit rapport geen afstand genomen en dus moeten we er van uit gaan dat het “temmen van de islam” iets is dat we in de ogen van die regering niet van de seculiere Turken mogen overnemen. Toch is een modernisering van de islam en een afschaffing van haar  middeleeuws aspecten een levensvoorwaarde voor de moslims en voor hun niet-islamitische westerse cultuurgenoten. Dat is het belangrijkste wat we van de Turken hadden kunnen leren en die les moesten we dus aan ons voorbij laten gaan.

Turkije mag Europa in, was de algemene gedachte, op het moment dat het openbare leven daar voldoet aan de normen en waarden die terug te vinden zijn in het Charter van de VN en die kort kunnen worden samengevat als democratie en mensenrechten. Wat mensenrechten zijn is duidelijk. Die staan opgesomd in onze grondwet en in een aantal internationale verdragen. We vinden ze ook weer terug in de mislukte grondwet van de EU en haar opvolger, het Verdrag van Lissabon.

Ataturk, die zijn pappenheimers kende, wist dat een staat op moderne Europese grondslag in zijn land nooit te verwezenlijken zou zijn als de imams politieke macht zouden behouden. Dan zou het de tegenstanders van de politieke islam en de voorstanders van modernisering in Turkije vergaan zoals hun collega’s in Iran.

Het was een eis uit het rapport van de WRR dat aan de islam vrij baan werd gegeven in het publieke leven van Turkije, en later in de EU. Aan die eis kon geen gevolg worden gegeven zolang we het ernstig meenden met de democratie in Turkije en in Europa. Daarvoor zou de islam eerst gemoderniseerd moeten worden en dat is zij nog steeds niet.

Wie nu, met een nog verse herinnering aan de verschrikkingen in Syrië en in Jemen, de oproep overleest ziet weinig verschil tussen 1915 en 2016 of tussen Erdogan en het kalifaat van de Turkse sultan. De gedachte dat we met een vernieuwde en vredelievende islam te maken hebben  waarmee heel goed valt te leven als wij maar bereid zijn hun wat tegemoet te komen, die gedachte houdt geen stand tegen overtuigend bewijs uit de meest gezaghebbende bronnen in de islamitische wereld.

Nederland en andere westerse landen hebben zich in internationale verdragen gebonden tot vrijheid van godsdienst, als onderdeel van een aantal vrijheden en mensenrechten, die de grondslag vormen van de kosmopolitische wereldgemeenschap die we nastreven.

In de tijd van de koude oorlog werden de mensenrechten genegeerd in het Oostblok en in het merendeel van de landen die tot de derde wereld behoren. Wij beschouwden dat hier als een tijdelijk fenomeen. Als eenmaal de koude oorlog gewonnen zou worden, zou het met die inbreuken op de vrijheid en de mensenrechte ook gedaan zijn, hoopten we. Dan zou de democratie overal zegevieren, meenden we.

Wat democratie is, is niet zo gemakkelijk te zeggen. Het is zeker niet alleen de formele vorm van staatsinrichting, met vrije verkiezingen, de rule of law en de scheiding der machten. Democratie is ook een frame of mind.

Als de drama’s in Irak, Afghanistan en nu in Syrië een ding hebben geleerd dan is het dat democratie niet per decreet en met wapengeweld kan worden ingevoerd.

De publieke vrijheid en de onderlinge verdraagzaamheid die in een democratie wordt verondersteld, blijken alleen te verwezenlijken in een betrekkelijk homogene samenleving. Voorwaarde is dat de diverse groeperingen in de samenleving hun centrale belangen veilig kunnen weten, ook als hun politieke tegenstanders aan de macht zijn.

De tweeslachtigheid van het begrip democratie is jammer, maar het is nu eenmaal een historisch en niet een filosofisch begrip. Met dit soort tegenstellingen in de ideeën over de samenleving moeten we leven.  We moeten ons alleen geen illusies maken, zoals de Amerikanen dat met Irak hebben gedaan en de Israëli’s met de Arabieren in Gaza en op de West Bank. Democratie is een langdurig proces en de vorm invoeren waar de voorwaarden voor de inhoud ontbreken is een gevaarlijk experiment.

Ik ben niet voor het toekennen van politieke rechten aan de islam en andere godsdiensten of ideologieën die de afschaffing van de  democratie in hun vaandel hebben staan. We hebben een keer leergeld betaald door toe te staan dat de nazi’s in Duitsland aan de macht kwamen omdat dat volgens de democratische spelregels gebeurde. Maar in plaats van dat we van het Turkse leger solide garanties hebben gevraagd dat zij nooit een islamistische regime zouden dulden en het optreden ervan desnoods met geweld zouden voorkomen, hebben we partij voor Erdogan gekozen toen het leger tegen hem in opstand kwam. Net zo’n fout als indertijd met Hitler en volkomen onbegrijpelijk.


Dit essay verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

16 reacties

  1. TSPHQ 92 schreef:

    Dat is een geval van olie op water.

  2. Benedict Broere schreef:

    Tja. De islam is een in de 8e eeuw uitgevonden instrument is voor desnoods gewelddadige exploitatie van mensen en cultuur, een instrument dat steeds weer met forse indoctrinatie bij kinderen en jongeren wordt ingeplant, zoals zij later, als zij zich realiseren wat voor mentale gevangenis de islam is, zich nauwelijks aan de sociale druk en mentale terreur ervan kunnen onttrekken, door bijvoorbeeld die islam te verlaten, omdat ze dan worden vermoord, of in ieder geval compleet worden uitgestoten. In Turkije zie je dat Kemal Attaturk geprobeerd heeft het Turkse volk te bevrijden van deze anti-menselijke ideologie, deze fake-religie die alles aan rationaliteit en humaniteit vernietigt, maar de islamitische instrumentalisering van de baarmoeder heeft dat ongedaan gemaakt, zodat vanuit massieve demografische groei heel democratisch de islam weer aan de macht kon komen, om ondertussen alles aan moderniteit in Turkije – wetenschappers, kunstenaars, schrijvers, mensenrechtenactivisten, rechters, enzovoort – te onderdrukken, het land uit te jagen en waarschijnlijk ook te vermoorden. Het kwam dan goed uit dat de EU die democratische machtsovername faciliteerde. Men heeft blijkbaar niets geleerd van de gebeurtenissen in de jaren ’30-’40 in de vorige eeuw in Duitsland.

  3. Ravian schreef:

    Een volk moet een bepaald beschavingsniveau bereikt hebben alvorens het democratie als besturingsvorm kan accepteren.
    Veel volkeren in de wereld hebben dat beschavingsniveau nog lang niet bereikt.
    En islamitische volkeren kunnen dat niveau helemaal nooit bereiken omdat de islam per definitie ondemocratisch is.
    Verder moeten we ons realiseren dat democratie kwetsbaar is voor van buiten de democratie afkomstig barbarisme.
    Als we onze democratie wensen te behouden zullen we de barbaren er verre van moeten houden.
    Het is daarom onfortuinlijk dat het antidemocratische “socialisme” een goede eeuw geleden wortel heeft geschoten in onze democratie.
    Dit “socialisme” heeft gedurende die eeuw herhaaldelijk, maar dankzij de groeiende welvaart uiteindelijk tevergeefs, gepoogd de democratie te vernietigen.
    Dit primaire socialisme is echter geëvolueerd naar het zogenaamde salonsocialisme, en dat salonsocialisme grijpt naar nieuwe wapens om de democratie te vernietigen.
    Een van die wapens is het op grote schaal islamitische barbaren in de democratie importeren, waarbij het de bedoeling is dat deze het vuile werk voor hen opknappen, de democratie voor hen vernietigen, waarna de salonsocialisten dan denken op de puinhopen van die democratie alsnog hun socialistische heilstaat te kunnen bouwen.
    De realiteit gaat dan natuurlijk wezen dat ook zij dan, op hun beurt, door het islamisme vernietigd gaan worden.
    Maar dat wil of kan de salonsocialistische elite niet inzien.
    Als wij onze democratie wensen te behouden is het in ieder geval zaak de islamitische ideologie daar verre van te houden.
    Geen vrij mensen verkeer met islamitische landen dus, en ook geen islam binnen onze democratie.
    Voor de reeds aanwezige islamieten betekend dit dan dat ze OF afscheid nemen van hun ideologie OF afscheid nemen van het westen en terugkeren naar waar zij ooit vandaan zijn gekomen.

  4. Eddie schreef:

    Verbazingwekkend, zelfs verbijsterend, is wat mij betreft de onvoorwaardelijke houding van, generaliserend, de “Gutmensch” tov de islam in het algemeen. Ik weiger aan te nemen dat onze elites werkelijk zo achterlijk zijn om het gevaar van islamisering niet te zien. Omvolking en dergelijke concepten gaan mij vooralsnog te ver om serieus te nemen, echter, het gedrag en de acties van eerder genoemde elite, laat weinig ruimte over voor andere conclusies. Verdeel en heers, sloop de unieke culturen van Europa, creëer een “nieuw ras” en……….een nieuw Europa is ontstaan! Eindelijk een Europees leger, een wereldmacht! Ein Land, ein Volk und die Welt wird uns gehorchen! De fascistische hippies hebben hun droom tot werkelijkheid gemaakt….

  5. Eddie schreef:

    Onvoorwaardelijk positieve houding, moet het zijn.

  6. Sem schreef:

    Ik vind niet dat Turkije in de EU moet net zoals ik vind dat de europese landen die onder het welvaarts niveau van nederland of duitsland zitten er niet in horen. Ik ben best voor open grenzen en een munt maar wat er nu gebeurt is we begonnen met polen en nu zien we bulgaren en roemenen deze kant op komen met alle gevolgen van dien en daar moeten Turken niet bij komen.Het land word gewoon naar de afgrond gebracht het land wat door de jaren heen is opgebouwd word nu gekanibaliseerd.

    Verder vind ik niet dat je achter een militaire coup kan staan ook al bevalt je het regime in een bepaald land niet. Ataturk heeft Turkije niets gebracht behalve een land waar de moslimbevolking jaren geschoffeerd is en nu met Erdogan zijn identiteit terug heeft gekregen. Het word tijd dat we het geloof ding eens los laten en ons focussen als gewoon mensen die elkaar respecteren en accepteren dat zie ik te weinig terug in de maatschappij en vooral hier op deze forum waar islamofobie bij sommigen hier het denkvermogen heeft aangetast.

  7. Nergenss schreef:

    Jullie beschrijven Ataturk altijd als een Europees gezinde puppet, hij wilde idd de ontwikkelingen die de Europese volken hebben gehad ook beschikbaar maken voor zijn eigen mensen. Maar hij was een trotse Turk die als leeuwen heeft gevochten tegen alle Europese landen. Hij haalt clowns als churchill uit zijn broekzak.

  8. Quadcore schreef:

    Alle grenzen open alle 80 miljoen + 4 miljoen Syriës de vrije toegang geven

  9. Quadcore schreef:

    Wat een onzin debielen. De auteurs van deze haatzaaiende Joodse geheime dienst zit achter deze pagina. Heb je ooit wel eens iets negatiefs over Israël hier gelezen. Alleen maar islam bekritiseren of dat de plaag in de hele wereld heerst en uitgeroeid moet worden. Hebben deze mongolen achter hun pc’s niks anders te doen. Ga Europa bekritiseren ga Griekenland bekritiseren daarvan moet je nog 300 miljard krijgen ga Engeland bekritiseren ga Israël bekritiseren voor de volkerenmoord genocide die ze plegen tegen de palestijnen ga China bekritiseren voor de goedkope slavenhandel ga Trump bekritiseren voor de haat die hij in de wereld zaait. Waarom lees ik in deze joodse elsevier trollen pagina hier niks van OMDAT DEZE SITE WORD BEHEERD DOOR DE JODEN VIJAND Van DE MOSLIM.


    @Quadcore

    Zo’n rabiate antisemiet als u laten we bij uitzondering staan. Maar terugkomen hoeft u niet te proberen.

  10. Serwer schreef:

    Deze worden klopen niet:
    Dan komen we op het andere argument, de hulp bij het oplossen van de problemen die een aantal Europese landen hebben met een groeiende groep Islamitische immigranten. Die immigranten, in hoofdzaak Turken, Koerden en Arabieren, verzetten zich voor een deel in hun nieuwe woonlanden tegen assimilatie omdat ze dat zien als een aanslag op hun moslim geloof en leefgewoonten.

    Koerden zijn geen immigranten , juist door Turkse regiem jarenlang in bezit gehouden en de Koerden willen vrijheid van hun identiteit en vaderland te belevenis terugzien en behouden .

  11. Ano schreef:

    Pfffff het zijn allemaal mensen die niks te doen hebben denken dat ze maar weten en daarmee interresant doen. Jongens Turkije wil helemaal niet de EU. De toekomst van de EU zelf is al een raadsel.

  12. Cool Pete schreef:

    Echte Turken lossen hun eigen problemen op : In Turkmenistan, Kazachstan, en omgeving. Daar, dus. Ruimte genoeg.

    Vaarwel.

  13. Yassine schreef:

    Erdogan met Hitler vergelijken is echt bizar. Je zou je moeten schamen en jouw gedachtengoed is pas barbaars.

  14. Bozkurt schreef:

    De moskeeën zijn onze kazernes, de minaretten onze zwaarden, de koepels onze helmen en de gelovigen onze soldaten.

    Recep Tayyip Erdogan.
    Rabbim sana uzun ömürler versin.(May my Lord give you long life.)

  15. Kad schreef:

    @H. Eil Itler leeft niet meer sinds 1945 dus nek dicht

  16. Cool Pete schreef:

    In Turkmenistan is het erg mooi en ruim; en er is veel te doen : werken.
    Bewijs eens, dat je IETS kan, opbouwen.