DE WERELD NU

Toeslagensysteem is een dwaze carrousel

Toeslagensysteem

Het toeslagensysteem moet volgens een ambtelijke werkgroep op de helling. Geen verrassing, maar een eertijdse ideologische blunder van de VVD cs.

Het toeslagensysteem was indertijd ook bedoeld als een bezuiniging. Tja, zo leek het in eerste instantie te kunnen zijn, maar wie even had door gedacht had moeten beseffen dat het vragen om moeilijkheden was. Dat we die nu dan ook hebben verrast bepaald niet. De chaos nu loerde ook in principe al rond alle hoeken van deze prachtige gedachte – het is de menselijke natuur die haar tot fictie maakt, en had om die reden herkend moeten worden voor wat het is: geraaskal van dwangmatige pseudo-liberalen die geen benul hebben van maatschappelijke processen.

Toeslagensysteem

Het idee dat teveel betaald geld altijd eenvoudig terugvorderbaar is zo’n dwangneurotisch denkbeeld. 80% van de mensen die geld krijgen besteedt althans een deel – hebben is hebben en dan later nog terugkrijgen is de kunst. Dat is niet goed, maar zo werkt het nu eenmaal.

Er is veel mis met het huidige stelsel van toeslagen die mensen via de Belastingdienst krijgen. Vaak krijgen ze meer dan waar ze recht op hebben, en dan moeten ze achteraf geld terugbetalen. En daardoor kunnen ze in financiële problemen komen. Elk jaar leidt dat tot 300.000 dwanginvorderingen.

Verleidingen geven mensen nu eenmaal altijd problemen Bovendien was al eens eerder vertoond dat de geautomatiseerde verwerkingen tot een te grote verstarring leiden om hanteerbaar te zijn. Begin jaren negentig bleek de toenmalige studiefinanciering na melding van het staken van de studie nog door te betalen tot het einde van een kalenderjaar, inclusief dat de ex-student dan fluks zijn OV-jaarkaart in moest leveren, omdat de bezitter anders voor de volle mep werd aangeslagen. Dat is toentertijd gigantisch mis gegaan, en de terugvorderende afwikkeling van een en ander is doorgelopen tot circa 2005-7.

Maar geleerd hebben we er niks van. Het toeslagensysteem is op eenzelfde basis opgezet, maar ook nog eens financieel véél genereuzer. De gedachte was in een aantal gevallen dat mensen gestimuleerd moesten worden gebruik te maken van de gesubsidieerde kinderopvang (inderdaad vrij prijzig, welbeschouwd. Sinds de subsidies verminderden is de sector ietwat ingestort) en ook van ander toeslagen die in het systeem werden ondergebracht as duidelijk dat voorfinanciering door de begunstigden zelf geen reële optie was. En inderdaad:

“Dat is uiterst pijnlijk voor een stelsel dat juist is bedoeld om huishoudens financieel te ondersteunen”, concludeert een groep ambtenaren. Die onderzoekt in opdracht van het kabinet hoe het stelsel verbeterd kan worden. Huishoudens die afhankelijk zijn van toeslagen, zijn juist extra kwetsbaar.

En hoe gaan mensen er mee om? Ook al geen verrassing:

De ambtenaren noemen het stelsel uiterst complex. Mensen krijgen een voorschot op basis van een schatting, maar die blijkt vaak onjuist omdat de persoonlijke situatie van huishoudens moeilijk te voorspellen is. Die persoonlijke situatie kan tegenwoordig snel veranderen als mensen scheiden of verhuizen. Dat minder mensen in vaste dienst werken, maakt het alleen maar lastiger.
In de meeste gevallen begrijpen mensen wel dat ze moeten terugbetalen, maar ze ervaren het vaak wel als een “boete” van de Belastingdienst, concluderen de onderzoekers.

Hier zie je perfect de hang-ups van de Nederlandse pseudo-liberalen door de gevolgen heen schemeren. En: juist die diversiteit van persoonlijke omstandigheden – een gevolg van een succesvolle liberale maatschappij – maakt een systeem als het toeslagensysteem totaal onhoudbaar.

Nog meer voorspelbaarheid: afgezien van de problemen die mensen krijgen met voorschotten die te hoog zijn en worden misbruikt, heb je ook nog het probleem dat er een zekere nacontrole nodig is. Ook daar valt een pseudo-liberale obsessie door de mand, want dat dit systeem goedkoper zou zijn wordt door de realiteit weersproken. Controle achteraf is alleen goedkoper als je marginaal toetst, maar dat betekent datje incalculeert dat er een percentage aan fraude doorheen slipt. En altijd weten meer mensen welke gaatjes op een bepaald moment open zijn dan wenselijk is. Goedkoper is het dan ook nooit, en de bureaucratie wordt er evenmin beter op, aangezien je mag verwachten dat het overgrote deel van de mensen probeert er uit te persen wat er in kan zitten – en dat moet allemaal beoordeeld worden.

Onvermijdelijk volgt nu heel verstandig:

Maar geen van die oplossingen biedt soelaas voor alle problemen, zeggen de ambtenaren. Ze pleiten voor een “grondige heroverweging” van de keuzes die tot het huidige stelsel hebben geleid. Binnen het huidige stelsel is de oplossing niet te vinden.De werkgroep komt begin volgend jaar met een vervolgonderzoek, waarin gekeken wordt hoe het toeslagensysteem op de schop kan en hoe huishoudens op een andere manier dan via de fiscus ondersteund kunnen worden.

Toeslagensystemen zijn uit hun aard al onliberaal, ze combineren met sociale processen leidt eenvoudig tot ongelukken en moet je proberen te vermijden. Als een grote bureaucratie het gevolg is van je wens tot weldoen, dan moet je de gevolgen accepteren. Dat is iets waar ook de VVD niet aan ontkomt.

9 reacties

  1. Gerrit Joost schreef:

    Toeslagen zijn een verkeerd lapmiddel. Het hele belastingstelsel moet eens op de schop (als dit mag vanwege de stikstof en Pfas). Geen toeslagen en waslijsten met allerlei uitzonderingen. Dan heb je ook eenvoudige ICT plus een gemakkelijkere controle en handhaving. Een efficiënt logisch stelsel. Niet door de politiek laten maken. De SER?

  2. Niets is wat het lijkt schreef:

    Dit stelsel vráágt om fraude. Al dan niet met vooropgezet plan.
    Nog afgezien van het feit dat veel ontvangers van b.v. zorgtoeslag die zorgtoeslag opsouperen en vervolgens hun zorgfacturen niet betalen.
    Hetzelfde met de huurtoeslag, wel incasseren, de huur niet betalen en de samenleving met de oplopende kosten laten zitten.
    Want van een kale kip kun je niet plukken.
    De rest van Nederland mag hogere premies en huren betalen.
    Als het toeslagensysteem al in stand gehouden wordt, zal men het achteraf moeten gaan betalen, of (weer, zoals het vroeger was) direct aan de instanties uitkeren i.p.v. aan de burger.

  3. Oet_Grunnen schreef:

    Nog een perverse bijwerking:
    Op papier lijken de inkomensverschillen behoorlijk. Echter, met bijstand, maximale huur- en zorgtoeslag en andere “emolumenten” voor de minima is het verschil schokkend weinig, gecamoufleerd door het toeslagencircus.

  4. Cool Pete schreef:

    Subsidies verergeren wantoestanden.
    Subsidies houden wantoestanden gaande.
    Subsidies zijn een perverse prikkel. Altijd.

    Van “kinder-toeslag” tot “omroep-belasting-geld”.
    Van “kunst-subsidies” tot “actie-subsidies”.
    Van “groene” subsidies tot uitkeringen aan illegale immigranten.

  5. Ezel schreef:

    Nou dankzij subsidies en uitkeringen haal ik iets van het mij ontstolen geld terug. Zo kun je het ook zien.

  6. D. G. Neree schreef:

    Alles begint in de soep te lopen. Ook gemeentelijke diensten. Ze werken langs elkaar heen, lopen elkaar voor de voeten en overschrijden wettelijke termijnen waardoor mensen in de problemen komen en bijvoorbeeld aanmaningen krijgen voor dingen die de schuld zijn van die vertragingen. Om ontstane problemen van eerder slecht beleid (hervormingen) op te lossen worden er weer nieuwe lapmiddelen bedacht die alleen maar toevoegen aan de verwarring en de problemen. Je ziet het bij vrijwel iedere dienst. Gemeentebelastingen, stadsreiniging, USW, DWI, noem maar op.

    Ieder kind kon zien dat het toeslagensysteem een raar idee was. Ziekenfondspremie (enorm!) verhogen en dan via een omweg weer een gedeelte teruggeven door de belastingdienst. Idem met de huren. Verzekeringsmaatschappijen en woningcorporaties worden zo met extra geld gespekt en de belastingbetaler mag voor het voorkomen van een armoedeval betalen.
    Het is eigenlijk schandalig. Maar dat zijn zo’n beetje alle acties die onze regeringen de laatste 10 à 20 jaar hebben genomen. Maar het kabinet Rutte slaat alles. De meest krankzinnige en kwaadaardige kabinetten ooit

  7. D. G. Neree schreef:

    En dan wordt er trouwens nog niet eens iets gezegd over de vele vele Oost-Europeanen die hier komen werken, een adres regelen en meteen die toeslagen ontvangen. Dan vertrekken als het werk klaar is terug naar hun land en de toeslagen blijven lekker doorlopen. Geen slapende honden, pardon ambtenaren wakker maken en iedere maand vangen. Controle is er niet of pas achteraf.

  8. Cool Pete schreef:

    @Ezel : U begint aan het eind. Wat u terughaalt, heeft u eerst aan belasting-geld zelf betaald.
    Dat verplicht ingehouden belasting-geld had u beter aan voor u nuttige zaken kunnen besteden.
    Op die manier, kan een economie weer gezond worden.

  9. Niets is wat het lijkt schreef:

    Eens met Oet Grunnen.
    Ik heb in het nabije verleden mijn werkgever tot zijn ontsteltenis eens voorgerekend, dat ik voor fulltime ambulant werk minder kreeg dan onder de streep een cliënt in de bijstand (met zijn toestemming om de cijfers te bespreken, hij vond het zelf ook absurd) die ik hielp met zijn administratieve zaken, waaronder het aanvragen van allerlei tegemoetkomingen/kwijtscheldingen.
    Doordat ik 3 jaar geleden een familielid die in de bijstand kwam heb geholpen, stel ik vast dat het nog steeds zo is dat je met laagbetaald fulltime werk onder de streep minder verdient dan een persoon in de bijstand.
    Pervers.