Dat er met statistiek gelogen wordt is intussen iedereen algemeen bekend. Hoe dat precies gebeurt al een stuk minder, zo demonstreren de voortdurende fouten en blunders van interpreterende ‘deskundigen’ regelmatig. Maar het kan altijd erger.

Als jeugdige querulant op de middelbare school was ik er al achter gekomen dat je iedere discussie winnen kon als je de uitgangspunten bepalen mocht. Een voorsprong in algemene ontwikkeling en een regelmatig bij houden van kranten en actualiteit maakten mij bijna onverslaanbaar in debatten bij het onzinvak maatschappijleer. Trots was ik daar maar kort op; niet alleen verveelde het, en maakte het je niet heel populair (nooit erg gevonden). Je leerde er weinig van, en de vaardigheid van debatteren bleek interessanter als de kansen min of meer gelijk zijn.

Dat overheden daar heel anders over denken drong pas later tot me door. Want als ik zeg ‘overheden’ dan heb je het eigenlijk over beleidsambtenaren die er hun carrière levend mee moeten zien te houden, en die hebben er een groot belang bij voortdurend te ‘winnen’. Als je wint maak je vrienden en promotie – dat je achteraf ongelijk bleek te hebben nadat je punt of idee in de praktijk werd getoetst is alleen lastig als je op de golf van je succes niet direct een betere baan vindt. Zo doen snelle stijgers het, en dat maakt hen voor mij vaak zeer verdacht.

Overheden bestaan echter niet alleen uit beleidsambtenaren die carrière willen maken. Vaker nog worden overheidsstatistieken vervuild door wat gelovigen in een bepaalde overtuiging er in willen hebben. Dat het goed gaat met de economie, bijvoorbeeld, en op wie daardoor te kunnen bezuinigen. De statistieken en de berekeningen van inflatie, BNP en gemiddeld inkomen van de modale burger zijn om deze redenen een onontwarbare kluwen van modificaties geworden. Een scala aan belanghebbenden heeft er de afgelopen veertig jaar voor gezorgd dat de Nederlandse overheidsstatistieken steeds beleidsvriendelijker werden. Waarmee ik bedoel dat er qua realiteit nog zo weinig chocola van te maken valt dat de basis voor elk excuus er zo ongeveer in kan worden verwerkt.

Voorbeeldje is de manier waarop politieke partijen voor de verkiezingen hun beleidsvoornemens laten doorrekenen door het CPB. Aangezien bekend is volgens welke modellen het CPB dat doet is een geslepen draaien aan knoppen de sleutel voor de noodzakelijke (propagandistische) goedkeuring van het CPB. Dat je er niet aan moet denken dat het in de praktijk wordt uitgevoerd is waar, maar weinig relevant: in ons coalitieland is dat iets waarvoor je niet bang hoeft te zijn, dus het CPB heeft het opgegeven zich daar om te bekommeren.

Deze gehele inleiding ontstond als bijproduct van een bespiegeling over een stuk van Sietske Bergsma op de PostOnline vanmiddag. Bergsma legde uit dat in Duitsland alle antisemitisme dat niet expliciet gelinkt kan worden aan andere oorzaken standaard wordt gerubriceerd als rechts-extremistisch. Dat begint bij de definitie (natuurlijk!):

Om te beginnen, over de definitie van rechts-extreem/radicaal struikelt Duitsland voortdurend (van ‘sympathien met de DDR-tijd’ tot ‘rigide denken’, tot ‘diffuus rechts‘).

En is ook inclusief de islam:

‘– voorvallen in samenhang met de islamistische Al-Qud demonstratie werden in het verleden als politiek rechts gemotiveerd.’

Hoewel er zeker iets te zeggen valt voor het rubriceren van dat laatste voorbeeld als extreemrechts, laat de definitie daarboven al zien waar de schoen wringt: de islam wordt in Duitsland niet gezien als een voortbrenger van rechtsextremisme. Mohammedanen die zich anti-joods uiten worden dus geacht te zijn gevallen voor de verleidingen van het neonazisme. Ook dat komt vaker voor dan prettig is, maar is niet de crux van het probleem: de islam is inherent anti-joods, en niet zo’n beetje ook.

Dat daarom antisemitisme voor 95 procent uit extreemrechtse hoek wordt geacht te komen is een schromelijke overschatting van de cijfers die je voor het nog levende neonazisme in Duitsland zou moeten noteren. Niet dat ze er niet zijn: nog deze week vloog een Duitse neonazi van de NPD in het EP weer eens vreselijk uit de bocht. Maar als middel om het antisemitisme in Duitsland te bestrijden is dit erger dan waardeloos. Statistiek die niet betrouwbaar gehanteerd kan worden is zinloos. En we worden er mee doodgegooid.