Iedereen in de wereld van vakbonden en werkgevers kan leven met het stakingsrecht. Maar kan het publiek dat ook, vroeg Toon Kasdorp.

Vier jaar geleden staakten de vuilnismannen. Dat staken doen ze niet alleen voor zich zelf, maar voor alle gemeenteambtenaren, die vinden dat ze meer salaris zouden moeten krijgen. De gemeenten hadden toen het geld niet, omdat ze midden in een bezuinigingsoperatie zaten.

De reden dat vuilnismannen staken en niet bijvoorbeeld de ambtenaren van de gemeentelijke belastingdienst, is dat de staking niet in eerste instantie gericht is tegen de gemeente, maar tegen U en mij. Als het de vuilnismannen lukt om het publiek voldoende bloed onder de nagels uit te halen, dan zullen de kiezers er wel voor zorgen dat de gemeente de ambtenaren tegemoet komt. Dat is de redenering en de vraag is of dit ethisch door de beugel kan of niet en of zoiets lukken gaat of niet.

Om te beginnen koet U er rekening mee houden dat staken sowieso niet ethisch is. Werknemers hebben een arbeidscontract en op grond daarvan horen ze het vastgestelde aantal uren te werken voor het salaris dat in hun contract staat. Staking is contractbreuk en dat is niet ethisch. Stakingsrecht is daarom eigenlijk een contradictio in terminis. Het is ooit ingevoerd omdat de meerderheid van de bevolking vond dat arbeidscontracten werden gesloten tussen ongelijke partijen en dat werknemers daarom iets meer rechten hoorden te krijgen dan werkgevers. Bovendien was de meerderheid zelf werknemer.

Maar ook de verstandigen onder de werkgevers zagen er wel wat in, omdat dankzij het stakingsrecht en de rol daarin van de vakbonden, de opstandige emoties van de werknemers in elk geval gereguleerd werden. Stakingen waren dan niet meer ‘wild’, maar konden desnoods met behulp van de rechter worden uitgesteld of in duur verkort.

Iedereen in de wereld van vakbonden en werkgevers kan leven met het stakingsrecht, maar kan het publiek dat ook, als de staking niet tegen de werkgevers maar tegen de gewone mensen is gericht?

In meerderheid waarschijnlijk wel en om dezelfde reden waarom men indertijd de komst van gereguleerde stakingen politiek heeft mogelijk gemaakt. Men vindt dat werknemers en ambtenaren dit middel nodig hebben vanwege hun underdog positie. Maar U zult zien dat aan die tolerantie vlug een einde komt als de vakbonden de geuite dreigementen waar gaan maken en straks een staking voor onbeperkte tijd gaan uitroepen. Dan keert het publiek zich tegen de staking, winnen werkgevers en overheden korte gedingen en kost het de stakers op den duur banen.

Stakingsrecht is namelijk geen recht; het is getolereerd onrecht. En alleen bij afweging slechts het minste kwaad. Maar minder kan snel meer worden als de lasten voor het publiek te zwaar en de gevaren voor de openbare gezondheid te groot worden. Dus of het ethisch door de beugel kan hangt ervan af hoe lang het duurt en of het succes heeft ook. Dat is een kwestie van zorgvuldige timing. Te kort werkt niet en te lang werkt averechts.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp