De westerse wereld heeft zich met haar schuldgevoelens en drang tot rechtvaardigheid in een volkomen schizofrene positie gemanoeuvreerd.

Hoe erg dat is bemerk je pas als de uitersten van die attitude elkaar tegenkomen – vaak in de rechtszaal. Onze waarden komen daar onze normen tegen. Waarmee het ook te maken heeft is een drang tot manifestatie die het eigen gevoel voor rechtvaardigheid eerst uitgeschakelt, om dat daarna met rente weer om de oren te krijgen.

Het verhaal dat Martien Pennings gisteren besprak is er een voorbeeld par excellence van. Een terrorist die op zijn moorddadige zestiende werd gearresteerd en naar Guantanamo Bay werd verscheept, kreeg in Toronto 10 miljoen Canadese dollars schade vergoeding, terwijl een veteraan die bij zijn arrestatie aanwezig was en bijna sneuvelde, de rechtszaal werd uitgezet.

Normen en waarden in conflict
Volgens onze normen is een jongen van zestien nog niet volwassen, en onze waarden eisen dan dat die als kind wordt behandeld, en na zijn arrestatie met dezelfde lankmoedigheid als westerse kinderen wordt behandeld. Ook nog eens, omdat wij vinden dat onze normen van kind-zijn wereldwijd geldig dienen te zijn. Dat een 16-jarig kind dat als een volwassene strijdt en ook effectief is, door ons in geen enkel opzicht als  kind kan worden behandeld wil er dan niet meer in. Direct na arrestatie wordt verwacht dat deze strijder weer als kind wordt beschouwd.

Dat dat wringt is onmiskenbaar. Dat we weigeren dit als probleem onder ogen te zien eveneens. Het is tevens onmiskenbaar een vorm van arrogantie: in onze tegenwoordigheid is de jonge man uit die andere cultuur plotseling weer een kind. Dat doet het individu geen recht, de cultuur evenmin en degenen die het moeten oplossen nog het minst van alle.

Calamiteit?
Er wordt van weggekeken alsof het een uniek probleem is, waar we maar overheen moeten stappen. Is dat waar? Feitelijk niet, en er zijn voorbeelden bekend waarbij er door die ‘andere culturen’ eenvoudig op wordt geanticipeerd. Daarmee laten ze zien dat ze ons beter kennen dan wij onszelf, en proberen daarvan te profiteren, om recht en rechtvaardigheid te ontlopen. Objectief gezien zou je dan moeten beseffen dat het zijn onschuld verloor, en dat de schuld van een calamiteit daarmee onweerlegbaar verschuift naar de ander partij.

Een actueel voorbeeld is de nieuwe Irak-kwestie:

Waar hier luchtigjes langs getrippeld wordt, is dat het in die landen niet ongebruikelijk is belangrijke doelen zo dicht mogelijk onder te brengen bij maatschappelijke groepen die wij westerlingen in onze grenzeloze naïviteit nooit zouden willen aanvallen. Ziekenhuizen, kinderspeelplaatsen, kraamklinieken, bejaardentehuizen. En er dan gewoonlijk inderdaad van af zien.

1. Oneindig waren de verhalen van uit de Syrische burgeroorlogen van ziekenhuizen en eerstehulpposten die door die barbaarse Russen en Syriërs eenvoudig werden gebombardeerd – daarmee de suggestie doend dat het barbaren moesten zijn. Dat onder die doelen ‘die je niet aanvalt’ maar al te vaak belangrijke militaire doelwitten waren verborgen willen we niet weten. De reden waarom dat gebeurde is dat het de westerse media bovendien erg goed uitkwam vanuit propaganda-oogpunt. Dat Russen en Syriërs (die het hierboven beschreven calamiteitsprincipe wèl begrijpen) terecht oordeelden dat het daarmee gerechtvaardigde oorlogsdoelen werden wordt ons nooit verteld of willen wij niet weten. Zuiver is die zaak echter niet, en de ontploffing van een munitiefabriek in een woonwijk is van hetzelfde laken een pak.
2. Een tweede voorbeeld van ditzelfde principe zie we bij eerwraak die door migrantenkinderen – vaak pas 12 tot 14 jaar oud – namens hun familie wordt uitgevoerd. Waarom door zulke jonge kinderen? Omdat voor hen de strafmaat (jeugdrecht) het laagst is, en de familie eer toch gered! Dat wie wordt voorbereid op een dergelijke daad zelf zwaarder gestraft zou moeten worden (en liefst gedeprogrammeerd!)e, dat die straf tevens moet worden gekoppeld aan de verantwoordelijkheid van de ouders die derhalve ook een zware straf verdienen, dat wil de westerse maatschappij evenmin weten.

Culturele hoogmoed
Het zijn allemaal voorbeelden van het soort culturele hoogmoed dat niet productief is, maar aardig op weg raakt een vorm van culturele zelfmoord te worden. Als de rechtspraak weigert zich hier op in te stellen, verliest zij elke betekenis. Dat dit eerst zou moeten doordringen bij degenen die politiek verantwoordelijk zijn is essentieel. Hun onwil dit onder ogen te zien is feitelijk faciliterende medeplichtigheid aan de misdaden die hierdoor mogelijk werden.

Maar oh! Hoe huizenhoog zal het politieke gejank klinken als je ze dat in het gezicht werpt. Maar als emotionaliteit je enige excuus is om rationele rechtvaardigheid te verwerpen, waar is dan je moreel besef? Dat loste op in tranen? Dan was dat geen moraal, maar de smoes er een te bezitten.