Edith Schippers sprak gisteren de HJ Schoolezing uit. En het is onmogelijk je aan de indruk te onttrekken dat ook dit optreden onderdeel is van een uitgekiende strategische VVD-campagne op weg naar 15 maart 2017.

Gisterenochtend plaatste ik het Rutte-optreden bij Zomergasten al in de traditie van het CDA uit de jaren zeventig en tachtig. De lezing die Schippers gisteravond uitsprak sluit daar naadloos op aan. Niet dat ik deze aanpak twee weken terug niet al nauwkeurig voorspelde, maar de consequenties zijn groter dan we bij gebeurtenissen als deze vaak beseffen.

Edith Schippers trok gisteravond stevig van leer. Ik hoop oprecht dat ze er werkelijk zo over denkt, maar de kans dat het VVD-spindokterlegioen er met de stofkam doorheen is gegaan lijkt me aanzienlijk. Het is te zeer complementair met de uitspraken van Rutte om toeval te zijn. En aangezien Schippers niet op de VVD-lijst gaat staan, is er ogenschijnlijk geen conflict:

“Het wordt tijd dat wij – alle Nederlanders die onze cultuur, onze vrijheden, ons maatschappelijk contract liefhebben – opstaan om onze verworvenheden actief te verdedigen”, zei Schippers.
Ze merkt in ons land “een sluipend toenemende intolerantie” en “toenemende zelfcensuur”. Ze noemde als voorbeeld dat op scholen niet meer over de Holocaust kan worden gesproken of homoseksuele leraren hun identiteit stilhouden.

En:

“Nu moeten we alles uit de kast trekken om ze te blokkeren en onmogelijk te maken.”
Ook vindt ze dat subsidies aan fundamentalistische clubs in ons land moeten worden geschrapt. Als voorbeeld noemde ze de beweging Hizb ut-Tahrir. “Je tegenstander geef je geen subsidie.”
Maar ze ziet niets in het verbieden van dit soort organisaties. Het is volgens haar een “heel aanlokkelijke gedachte” maar een die uiteindelijk niet werkt.

Mooie woorden, en het zou een goed begin zijn als kabinetsverklaring. Bovendien sluit het goed aan bij de vroeger beleden VVD-ideologie: tegen subsidies, en een strakkere controle op onwelgevallige clubs. Maar dat was vroeger. Om dit nu kans van slagen te geven moet eerst Mark Rutte terug in de kast, maar een kniesoor die daar vandaag op let. Zullen ze bij de VVD hebben gedacht.

Helaas is Schippers niet meer dan de aspirant-opvolger van Rutte, in plaats van leider van de VVD. Alleen als het onontkoombaar zal blijken, is de VVD genegen over dit programma na te denken – in de huidige context is dat al heel wat! Men sluit het niet uit, maar eerst mag Mark Rutte het proberen. Door het midden. Omdat de macht daar het meest eenvoudig valt te rapen, want het alternatief – de PVV – is lastiger want veel principiëler in haar stellingnames dan andere partijen in Nederland. GroenLinks en de SP niet uitgesloten. Plus, dat het regeren met die PVV altijd garant staat voor enorme problemen met de media. De VVD is de klassieke partij in het centrum van de macht geworden – inclusief alle concessies die daarbij horen. Verkijk u niet op de economisch beleden rechtsigheid (en in dit kabinet sowieso al vaak overboord gezet), dat is een tegenstelling van de 20e eeuw.

Wie de beide verhalen van Schippers en Rutte nuchter naast elkaar zet, kan niet anders dan concluderen dat de belangrijkste preoccupatie van de huidige VVD is die macht te behouden. Ten koste van alles en nog wat als dat zo uitkomt – de maatschappelijke problemen voorop. Als uw AU! ons AU! wordt, is het nieuwe motto van betrokkenheid van de VVD. De VVD wil best aandacht geven aan uw problemen, kleinburger, maar dat gebeurt pas als het electoraal AU! gaat doen. Wie iets voelt voor het programma en de vergezichten die Edith Schippers gisteravond ontvouwde, kan daarom komende verkiezingen maar beter niet op de VVD stemmen. Niet als straf, maar als strategische stem.