DE WERELD NU

Revoluties

revoluties, Franse Revolutie

Vreedzame, geslaagde revoluties zijn een uitzondering. Goede voorbeelden van vreedzame revoluties waren de regimewisselingen in het Oostblok rond 1990.

De communistische regimes en hun maatschappelijke organisaties hadden alle krediet bij de bevolking verloren. Een alternatief in de vorm van de regimes bij de West-Europese buren was via de televisie en andere communicatiemiddelen aan de bevolking van de communistische landen voorgehouden. Regimewisseling was dus mogelijk en aanvaardbaar en het geloof in eigen kunnen was bij de communisten zo helemaal verdwenen, dat van een gewelddadig verdedigen van de status quo werd afgezien.

Een voorbeeld van een vreedzame machtsovername die minder goed afliep was die van Hitler. Zij vond plaats na verkiezingen die hij weliswaar gewonnen had maar die hem geen parlementaire meerderheid hadden opgeleverd. De steun bij de bevolking voor de Weimar Republik was niettemin praktisch van de ene op de andere dag verdwenen en het Ermächtigungsgesetz, waarmee Hitler de macht aan zich trok, kwam er zonder slag of stoot door. Ook politieke partijen, zoals socialisten en communisten, die daarvan het ergste moesten vrezen deden niets en als gebiologeerd door een slang liet iedereen Hitler zijn gang gaan.

Een gewelddadige revolutie was de Oktoberrevolutie waarmee de communisten in Rusland aan de macht kwamen. De enorme verliezen in de eerste wereldoorlog hadden het tsaristische regime de legitimiteit gekost en de democratische Doema bood geen aanvaardbaar of geloofwaardig alternatief. De communisten grepen de macht die op de grond lag omdat alle andere partijen te besluiteloos waren om hem op te rapen.

Macht is altijd gebaseerd op de bereidheid van de samenleving om zich te laten regeren en van groepen in de samenleving om actief met een nieuw regime mee te werken. Voor het slagen van een revolutie is het nodig dat een coherente groep met een duidelijk programma de macht naar zich toe trekt. Dan is een revolutie mogelijk, maar anders blijft het oude regime aan de macht, ook al bakt het er weinig van.


Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

1 reactie

  1. Cool Pete schreef:

    Slecht doordacht artikel.
    – Wanneer is iets een “revolutie” ?
    – Wanneer is iets een “machts-wisseling” ?
    – Wanneer is iets een “coup” ?
    – Wat is de houding van de bevolking ?
    – Hoe staat het met buitenlandse invloed ?
    etc.

    En de onwaarheid dat Hitler een “vreedzame machts-overname” deed, is van een
    ongehoorde stompzinnigheid. De NSDAP, de S.A., de jeugd-kaders, de propaganda,
    de volks-mennerij en oorlogs-histerij, enz,
    voerden jarenlang, letterlijk en figuurlijk , oorlogen door de hele maatschappij;
    t/m de Rijksdag-brand aan toe.
    Hoe vaak moet deze uitleg nog herhaald worden ?