Het kàn iets te hoopvol zijn, en mogelijk heeft het niets met het aanstaande bloedbad bij PS2019 te maken, maar de commissie die oud-D66-leider Pechtold gisteren kreeg lijkt verdacht veel op het regelen van losse eindjes.

En losse eindjes zijn dingen die ministers regelen als ze op het punt van vertrekken staan, en iets hen verder nog weinig meer schade berokkenen kan.

Van minister Van Engelshoven is niets bekend over een eventueel aanstaand vertrek op korte termijn, en theoretisch moet dit kabinet nog minstens twee jaar door. Maar het aanstaande pak slaag bij PS2019 hangt voor iedereen duidelijk zichtbaar aan de horizon, en om dit kabinet te kunnen schragen is meer nodig dan enig electoraal herstel in de weken tevoren opdat een aanvulling met GL het kabinet in de Eerste Kamer overeind houdt.

Want het is vreemd dat juist Alexander Pechtold – een man voor wie de verachting in Nederland vorig jaar ongekende hoogten bereikte – minder dan vier weken voor PS2019 van een partijgenote een douceurtje krijgt toegeschoven.

“Verstandig dat de minister daar eens goed naar gaat kijken”, zegt Pechtold. “Want de afgelopen jaren speelde het vooral op als plotseling iets verkocht dreigde te worden.” Hij gaat zijn onderzoek doen namens de Raad voor Cultuur.
Op die erfgoedlijst staan een kleine 700 voorwerpen. Pechtold zegt eerlijk dat hij er ook nog nooit op had gekeken. Nu hij dat wel heeft gedaan, kan hij zich voorstellen dat er misschien wel dingen bij of af moeten. “Het prachtige schilderij van Jan Six van Rembrandt staat erop, maar ook zaken als landbouwwerktuigen en kelken waarvan je je afvraagt hoe die erop zijn gekomen. We gaan niet de hele lijst actualiseren, maar we gaan hem wel herijken.”

Er was geen goede reden waarom dit niet een maand had kunnen wachten. Bovendien is er geen goed argument de wet in kwestie te herzien, zoals bovenstaande citaat toont. Het was vooral pijnlijk dat iemand die behoort tot een nauwelijks herinnerde tak van de koninklijke familie een deel van haar eigen kunstbezit [1] te gelde maakte. En dan: Pechtold? De man is van huis uit kunsthistoricus, geen jurist. Hij wordt dus aangesteld vanwege zijn vroegere politieke functie nu niemand hem hebben wil, getuige zijn gebrek aan succes bij lopende sollicitaties naar reguliere vette baantjes.

Waarover zou dit kabinet formeel moeten struikelen? Dat gaat niet meevallen om te bepalen, al is het gedoe rond de KNMI-blunder in Groningen een goede kandidaat.

Minister en kabinet zouden kunnen willen huichelen de klassieke verantwoordelijkheid van een minister in ere te herstellen door Wiebes te laten aftreden om iets dat onder zijn verantwoordelijkheid gebeurde, maar waaraan hij part noch deel had. Ooit was dat normaal – nu zou het als een schok door het land gaan, en de VVD mogelijk zelfs veel goodwill opleveren.

Zeker nu de partij door steeds meer mensen met een trits schandalen de integriteit betreffende wordt geassocieerd, kan zij een dergelijke opsteker goed gebruiken. Dat dit kabinet nog maar weinig toekomst heeft wordt dan wellicht een doorslaggevende overweging, met zulke belangrijke verkiezingen in aantocht.

---

1. Mijn grote bezwaar tegen de Erfgoedwet is dat het neerkomt op een gedeeltelijke nationalisatie van kunstbezit dat toevallig in bezit van Nederlanders is. Om deze Rubens is een link met Nederland te maken, maar de locatie van veel kunstbezit heeft een hoge toevalsfactor. De economische waarde van dit soort werken wordt er aanzienlijk door verminderd, en als iets in privébezit is en ook niet openbaar ten toon wordt gesteld is de waarde van aanwezigheid in Nederland minimaal. In feite zal het de opbouw van belangwekkende kunstcollecties in Nederland op de lange termijn tegen gaan.