Nederlands vergeten oorlogen met de indianen rond het huidige New York zitten diep weggestopt in het Nederlandse nationale geheugen.

Vreemd is het niet dat er zoveel van vergeten is, want de Nederlanders hadden de grootste moeite de indianen de baas te worden. Maar verloren vervolgens Nieuw-Amsterdam bijna kinderlijk eenvoudig aan de Engelsen. Weinig om trots op te zijn derhalve, behalve op wat de Engelsen er vervolgens van maakten (New York).

De Esopus waren een indiaanse stam die leefde aan de bovenloop van de Hudson-rivier, die weer onderdeel waren van de Lenape-indianen. Moderne afstammelingen van de Esopus leven nu in reservaten in Wisconsin (!). Van september 1659 tot september 1663 vochten zij een serie conflicten met de kolonisten van Nieuw-Amsterdam uit, die de Nederlanders maar ternauwernood wisten te winnen.

Al in 1614 hadden Nederlanders van de West Indische Compagnie (WIC) een eerste factorij gesticht op gebied van de Esopus, die vervolgens werd bestormd en vernietigd door de indianen. Dit herhaalde zich in 1652.

In 1658 pakten de Nederlanders de zaak fundamenteler aan. Er werd op ongeveer dezelfde plek een versterkte post gesticht, Wittwijck, waar de Esopus het moeilijker mee hadden. Uiteindelijk schonken zij het land aan de kolonisten, in de ijdele hoop zo meer rust te krijgen.

De Eerste Esopus-oorlog – van 20 september 1659 tot 15 juli  1660 – was het gevolg van wantrouwen en schrik die daar uit volgde. Gehuurde indianen voor landbouwwerk werden uitbetaald in jenever (klinkt bekend!), en in hun dronkenschap vuurden deze een musket af. Het gevolg werd een soort lynchpartij door Nederlandse boeren en soldaten, waarbij de gehuurde indianen werden verjaagd. Dezen kwamen terug met een strafexpeditie tegen de Nederlanders, waarbij de nederzetting werd verbrand, vee werd gedood en de oogst in brand gestoken werd. Versterkingen uit Nieuw-Amsterdam zorgden uiteindelijk dat rust en vrede aanvankelijk konden terugkeren, maar d spanningen met de Esopus waren niet voorbij.

De Tweede Esopus-oorlog brak uit op 5 juni 1663 en begon met een onverhoedse indiaanse aanval op Wittwijck en het nabij gelegen Niedorp, tijdens vredesonderhandelingen die de Nederlanders wilden beginnen. Ondanks het aanvankelijke succes van het behoud van Wittwijck kregen de Nederlandse troepen geen greep op de guerrilla van de Esopus. Erger nog, de Nederlanders wisten nauwelijks onderscheid te maken tussen Esopus en andere stammen in het gebied, met wie men geen conflict had.

Ook na het arriveren van voldoende troepen uit Nieuw-Amsterdam werd de taak van de Nederlandse bevelhebbers er niet eenvoudiger op. In juli beperkte men zich tot het platbranden van de Esopus-oogst. In september vond alsnog een gevecht plaats waarbij de Nederlanders zegevierden, en in de praktijk was dat het einde van de oorlog.

Hoewel verdere vijandelijkheden uitbleven was het wantrouwen gewekt en werd niet meer begraven. Kort na afloop van deze oorlog werd Nieuw-Amsterdam aan de Engelsen overgedragen en ongedoopt in New York. Wel bleek dta de Engelsen veel lering trokken uit de moeilijkheden van de Hollanders met de indianen. Zij pakten de zaken vervolgens een stuk respectvoller aan, waarbij de Esopus de facto werden uitgekocht. Hierdoor besloot deze stam uiteindelijk te vertrekken, en van een Derde Esopus oorlog kwam het nooit meer.

---

Eerdere afleveringen van Nederlands vergeten oorlogen vindt u hier.