Als er een crisis toeslaat, willen wij dat onze overheid er iets aan doet.

De overheid is meer onze steun en toeverlaat geworden dan gezond is. Subsidie voor dit, ondersteuning voor dat, maatregel zus en maatwerk zo. Er is weinig waar de overheid zich niet met ons bemoeit, als ergens problemen ontstaan. Niet alleen roepen allerlei belangengroepen bij het minste en geringste om steun. Ook de media zijn gewend om eerst van de overheid te eisen dat zij wat doet – overigens uit naam van de publieke opinie.

Maar kan de overheid dat ook?

Zelfs indien de vereiste deskundigheid in voldoende mate aanwezig zou zijn, is dat hoogst twijfelachtig. Veel zaken moeten zichzelf herstellen, en een overheid die zich actief gaat bemoeien met zaken waarvan zij eigenlijk geen verstand heeft, maakt het probleem alleen groter, of zaait de kiemen voor toekomstige ellende. Zo groeit het staatsapparaat.

Bovenstaand plaatje laat zien waar het misging. Niet alleen is sinds het loslaten van de laatste restjes van de Gouden standaard in 1971 de overheidsbemoeienis met de economie hand over hand toegenomen, maar ook de instabiliteit nam toe.

Waar het na 1971 eerst en vooral de centrale banken waren die een steeds prominenter rol voor zich opeisten middels allerlei valuta-interventies, daar namen ook de overheden steeds nadrukkelijker deel aan manipulatie van de natuurlijke gang van zaken. In navolging van de Nederlandse overheid en haar hypotheekrenteaftrek, begon de Amerikaanse overheid tijdens het presidentschap van George W Bush te bouwen aan een huizenmarktbubble van epische proporties, die bovendien bijzonder instabiel was door enige specifieke kenmerken van de Amerikaanse hypotheekverstrekking.

Het belangrijkste kenmerk dat die instabiliteit levensgevaarlijk maakte was de mogelijkheid om van je hypotheek af te komen door je huis af te staan aan de bank. In een markt waar nog steeds grote vraag naar huizen is, hoeft dat geen groot probleem te zijn: de bank verkoopt het huis aan een andere belangstellende. Meestal heeft de hypotheeknemer daar dan zelf al voor gezorgd. Door de bubble stegen bovendien de huizenprijzen, wat wel de levensduur van zo’n bubble verlengt, maar tevens de klap bij knappen vergroot. Op het plaatje ziet u de inderdaad lange periode die voor het eerst sinds 1960 een crisis uitstelde. Uitstelde, dus.

Maar de opbouw van potentiële ellende ging gewoon door, en werd als negatieve energie tijdelijk in het systeem opgeslagen. Toen in 2008 de bubble plofte, was de crisis erger dan voorheen. En hoe ernstiger de crisis, hoe luider de roep om overheidsmaatregelen. En die kwamen er dan ook.

Het valt achteraf moeilijk te beoordelen in hoeverre de westerse economieën hadden overleefd als de overheden in 2009 niet hadden ingegrepen met steun. Wat vast staat, is dat hun interventie opnieuw tijd kocht, waarvoor we ooit de rekening krijgen gepresenteerd. En de negatieve energie binnen het systeem heeft zich nu verplaatst naar de overheid: de staatsleningen.

Het Griekse leeninfarct dat begin 2010 openbaar werd, was in dat verband niet alleen een falen van de Griekse overheid, maar eerder een signaal dat het leensysteem met de er aan gepaard gaande geldcreatie onder druk kwam te staan. De Europese oplossing? Het creëren van nog meer geld door overheden. En opnieuw helpt het niet, maar kopen we slechts enig uitstel.

In de jaren negentig had men het bij de overheid met veel plezier over ‘meer marktwerking’, maar de markt zijn werk laten doen, daar schrok men bij voortduring voor terug. De instelling van de Eurozone was opnieuw zo’n poging rust te creëren waar die niet gewenst is. Dát is ook waarom de EU de spottende bijnaam EUSSR ten volle verdiende. Dat diezelfde EU wanhopig probeert te maskeren dat zij niet in staat is de kalmte die zij propageert te garanderen, leidt weer naar andere ongewenste effecten van een totalitair systeem, zoals ook steeds duidelijker wordt.

En het helpt niet eens. De economie volgt altijd een ‘varkenscyclcus’. Dat moeten we met zijn allen maar eens leren accepteren.

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.