DE WERELD NU

Laat de WHO uw eetlust en feestvreugde niet bederven

Vorige week pakten de media weer eens flink uit met bangmaakberichten over de gezondheidsrisico’s van rood vlees en bewerkt vlees: daar krijg je kanker van, zo was de teneur.

The Guardian, een krant met een uitgesproken groene en linkse signatuur, maakte het het bontst: “Processed Meats Rank Alongside Smoking as Cancer Causes — WHO”. In werkelijkheid neemt de kans op kanker slechts minimaal toe, als je ervoor kiest om wél vlees te eten.

Teleurstellend Studio Powned
De desinformatie bleef overigens niet alleen beperkt tot linkse media, de uitzending van Studio Powned van vorige week droeg niets bij aan het verschaffen van helderheid. Een uitgenodigde kok pleitte voor biologisch vlees, daarin bijgevallen door Thierry Baudet, die zijn kans schoon zag om los te gaan tegen TTIP. De ook uitgenodigde vegetariër hield zich juist in en Annabel Nanninga probeerde hier en daar e.e.a. te relativeren.

Nanninga is in het verleden zeer verdienstelijk geweest in het bestrijden van hypes en kwakzalverij, maar heeft waarschijnlijk onvoldoende gelegenheid gehad om zich voor te bereiden. Indien dat wel het geval was geweest, had ze enkele belangrijke punten kunnen maken om e.e.a. in het juiste perspectief te plaatsen. Helaas kiest Powned meer voor in soundbites verpakte politieke incorrectheid dan voor een zeker minimum aan diepgang.

18% meer kans
Volgens het, nog niet verschenen, WHO-rapport neemt de kans op kanker met 18% toe voor elke 50 gram bewerkt vlees die dagelijks wordt gegeten. Dus als u besluit om voortaan elke dag 50 gram meer bewerkt vlees (ham, worst e.d.) te eten, neemt uw kans om ooit kanker te krijgen met 18% toe.

Relatief risico
Een leek denkt dan dat bij een kans op kanker zonder bewerkt vlees te eten van bv. 5% zijn kans op kanker met dagelijks 50 gram bewerkt vlees 5+18 = 23% bedraagt. Dit is beslist niet het geval. Met een toename van 18% wordt bedoeld dat voor elke 50 gram bewerkt vlees die meer wordt gegeten, de kans op kanker 1,18 keer zo groot is.

De kans op darmkanker is in Nederland 6%. Als je besluit om voortaan 50 gram minder bewerkt vlees te eten, daalt je kans op darmkanker naar iets meer dan 5%. In de NRC vat een hoogleraar voedingsleer het als volgt samen: Kans om nooit darmkanker te krijgen: 94% met vlees, 95% zonder.

Oorzakelijk verband?
Het is al langer bekend dat darmkanker vaker voorkomt bij mensen die veel rood vlees (spieren van zoogdieren als koeien, varkens, lammeren enz.) en bewerkt vlees (vlees dat bv. is gezouten, gedroogd, gefermenteerd, gerookt enz.) eten. Wat ook bekend is, is dat mensen die veel vlees eten vaker ongezond leven: ze zijn dikker, bewegen minder, roken meer en eten minder groenten en fruit.

Al deze factoren moeten uit elkaar worden gehouden met een meervoudige regressieanalyse, maar het resultaat is behept met een onzekerheidsmarge. Onderzoeken kunnen van elkaar afwijken. Het WHO-onderzoek betreft een zgn. meta-analyse, waarin meerdere onderzoeken worden meegenomen en beoordeeld op de mate van consistentie.

Bij rood vlees is er daarom voor gekozen een slag om de arm te houden en dit te classificeren als waarschijnlijk kankerverwekkend. Bij bewerkt vlees was de consistentie groter, bij allerlei nationaliteiten over de hele wereld was er een grotere kans op darmkanker. Vanwege de grotere consistentie van de onderzoeksresultaten, werd bewerkt vlees ingeschaald in de categorie kankerverwekkend, net als roken. Maar ook hier geldt dat de consumptie van bewerkt vlees samengaat met overgewicht en gebrek aan beweging. En deze beide factoren dragen zelf ook bij aan een grotere kans op darmkanker. Epidemiologische studies kunnen alleen correlaties aantonen, geen causaal verband.

WHO-classificatie van kankerverwekkendheid
Hiermee komen we bij het laatste punt. The Guardian kwam met een kop dat het eten van bewerkt vlees door de WHO in dezelfde categorie werd geplaatst als roken. Het relatieve risico op longkanker bij roken bedraagt echter 2500%. D.w.z. dat de kans op longkanker 26 (de auteur bedoelde met 2500% mogelijk 25) keer zo groot is als je rookt, dan als je niet rookt. Het relatieve risico van 1,18 voor de kans op darmkanker bij het eten van bewerkt vlees verbleekt hierbij.

De WHO-classificatie is gebaseerd op de kwaliteit van het onderliggende onderzoek naar het verband tussen kanker en een bepaalde risicofactor als roken of het eten van bewerkt vlees, niet de mate waarin een bepaalde risicofactor de kans op kanker vergroot. Het recente WHO-rapport is gebaseerd op een meta-analyse van ongeveer 800 onderzoeken naar het verband tussen darmkanker en bewerkt vlees.

Die 800 onderzoeken tonen samen een grote consistentie wat betreft het verband tussen het eten van bewerkt vlees en darmkanker. Daarom krijgt bewerkt vlees dezelfde classificatie als roken. Ook al is het relatieve risico op longkanker bij roken onvergelijkbaar veel groter dan het relatieve risico op darmkanker bij het eten van worst, gedroogd of gezouten vlees e.d.

De feestdagen staan weer voor de deur. Een tijd van gezelligheid en lekker eten. Ik kan de moeder van Bambi van harte aanbevelen als kerstmaal. Ook een worstenbroodje is met de feestdagen niet te versmaden en vind ik lekkerder dan olliebollen. Kortom: laat uw eetlust en feestvreugde vooral niet bederven door de WHO en de krantenkoppenmakers.

Verder een pluim voor NRC Handelsblad en The New York Times voor het bestrijden van desinformatie, en een dikke onvoldoende voor Studio Powned.