PKN-dominee Dekker uit Waddinxveen heeft in Trouw zijn kerkleiding van repliek gediend over de islam.

Dekkers antwoord verwoordt de stem van het islamkritische deel der kudde, in vier punten. Ze zijn elk even waardevol, al was het alleen maar omdat landelijk scriba René “Islam is Vrede” de Reuver wel tegengesproken móést worden. En omdat het groeiende aantal PVV-stemmers in de kerk niet in de kou mag blijven staan, kunnen we er in rond Nederlands aan toevoegen. Hun positie is vergelijkbaar met die van CDA-stemmers in de jaren tachtig toen de troepen van Mient-Jan Faber van het IKV (“Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland”) de sfeer bedierven. Faber nam op zijn ouwe dag flink gas terug; het leek zelfs op een mea maxima culpa, maar met een dubbele agenda: Mient-Jan haatte het getalm met militair ingrijpen in het uiteenvallende Joegoslavië in de jaren negentig. Helaas had de Gutmensch-kanker toen al om zich heen gevreten.

Toch bevat het stuk van Dekker een flinke tekortkoming. Die is in de eerste plaats principieel-theologisch van aard, maar ook erg belangrijk voor de kerkvloer — de praktijk van het gemeenteleven van alledag en de geloofsopvoeding van jonge christenen.

Dit schrijft Willem Maarten Dekker:

• Jezus zelf (“de Heer van de Kerk”) is niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard;
• De christelijke traditie toont een afwijzende houding jegens de islam;
• De Reuver (en ook professor Reitsma*) definiëren nergens wat we onder ‘vrede’ moeten verstaan, terwijl juist ook dát ter discussie staat (vrede op z’n Mohammeds betekent voor alle(!) niet-moslims weinig goeds);
• Islamkritische christenen in de PKN worden ronduit “beledigd”.

Nu klinkt dat laatste mij als muziek in de oren. Ook het derde punt mag er wezen. Te weinig horen we nog wat arabist Hans Jansen (vzmh), maar niet alleen hij, steeds heeft benadrukt. In de woorden van ds. W.M. Dekker:

De traditionele islam verstaat onder vrede de situatie waarin er geen ‘huis van de strijd’ meer bestaat, maar de hele wereld ‘huis van de islam’ geworden is, en alle niet-moslims zich als brave tweederangsburgers gedragen. Sommige Verlichtingsdenkers verstaan onder ‘vrede’ de situatie waarin religie volledig in de privé-sfeer teruggedrongen is.

De christelijke vrede is die van “het Rijk Gods, maar daar kan de mens slechts om bidden, en deze niet bewerken”.

De Kerk draait de andere wang en wint mensen
Met Dekkers beide eerste punten heb ik meer moeite. De tekst over Jezus die het zwaard kwam brengen, is niet een van makkelijkste uit het Nieuwe Testament. Even verderop, bij zijn arrestatie, roept Jezus Petrus op als de sodemieter zijn zwaard weg te stoppen, waarmee hij als een dolleman heeft lopen zwaaien: “Wie het zwaard hanteert, zal door het zwaard omkomen”. Intussen staat als een paal boven water dat Jezus voor iedereen die in Hem wilde geloven een boodschap had voor de omgang met de medemens. Die boodschap geldt ook voor de missie van de Kerk als geheel, die zijn volgelingen na zijn dood en opstanding hebben gesticht. Zij beslaat ettelijke hoofdstukken uit de evangeliën, gecontreerd in de Bergrede. In de lengte van een korte tweet: het is de boodschap van het toekeren van de andere wang. Op andere plaatsen in de Bijbel, ook in het Nieuwe Testament, wordt duidelijk dat dit motto uitdrukkelijk niet geldt voor de politiek. Integendeel, er komen ongelukken van andere-wangpolitiek. Iets dat een Mient-Jan Faber kennelijk ook – en te laat – heeft moeten inzien.

De gemeente van Jezus Christus is dus niet geroepen om een jihad te voeren tegen de islam, en al helemaal niet tegen individuele moslims. Het Nieuwe Testament erkent een scherp onderscheid tussen Kerk en staat. Wie dit onderbouwd wil zien, leze bijvoorbeeld Dinesh D’Souza’s What’s So Great About Christianity (merk het verschil op met de titel van de Nederlandse vertaling).

Dit betekent natuurlijk niet dat er niet gedebatteerd mag worden over de islam of gediscussieerd over het gedrag van bepaalde moslims. Maar de missie van de Kerk is moslims bereiken met het evangelie. Sommige zendelingen en evangelisten gaan daarin heel ver en offeren zich op voor het welzijn van het subject van hun missie. Bespaar me hierbij uw cynische verwijten; ik heb het allemaal eerder gehoord, en het is in de meeste gevallen een gotspe; veel getuigen van Christus zijn bereid om armoede en desnoods vervolging te doorstaan en te lijden voor hun geloof[1]. Dit zit in het hart van het evangelie.

De staat voert het zwaard
De ‘missie’ van de staat is principieel anders. Totaal anders. Het klassieke mandaat van de overheid, relatief beperkt als het was in andere tijden, geldt nog steeds: openbare orde, veiligheid, defensie, politie, rechtspraak en infrastructuur. Nederlandse christenen binnen en buiten de PKN denken na en debatteren over de islam. Het gesprek komt op de ‘gevaren’ van de islam, en op inburgering dan wel weigering en terugsturen van migranten (ook van niet-moslims onder hen trouwens), burgerschap en leefbaarheid. Dan mag en moet dat gesprek ook gaan over wat iedere betrokken burger mag verwachten van de overheid, die “het zwaard niet tevergeefs draagt”. Ik had graag gezien dat Dekker juist dát had benadrukt. Politieke partijen als de PVV en ook de SGP zijn bij uitstek partijen die eisen dat de overheid haar zwaardmacht serieus neemt. Het tragische van deze tijd is dat er bij veel andere partijen teveel ruis op de lijn zit. Ook bij het CDA en de ChristenUnie.

---

1. Theoloog dr. Bernhard Reitsma, die onder andere ook de stichting Open Doors adviseert, legt hier terecht de nadruk op. De makke bij Reitsma, kort samengevat, is echter dat ook hij het dualisme negeert en Wilders- en voorheen Fortuyn-stemmers verkettert. De gelovige moet verdrukking en benauwdheid ondergaan, wanneer dat over hem komt, maar mag geen fan zijn van politici met een stevige taakopvatting, die graag problemen willen voorkomen en oplossen; vermoedelijk wordt een mening over bijvoorbeeld het Russische ingrijpen in Syrië niet op prijs gesteld. Op dit soort ‘leraren van de lijdzaamheid’ is indirect een variant op een uitspraak van Jezus uit Lucas 17 van toepassing: “Moeilijkheden zullen er altijd zijn. Dat is onvermijdelijk. Maar wee degene die ervoor zorgt dát ze komen.”