Het kolonialisme had tot nadeel dat mensen in de ontwikkelingslanden geen baas meer waren in eigen huis en daar vaak als tweederangs burgers werden behandeld.

Het had tot voordeel dat hun wel een zekere mate van moderne beschaving werd bijgebracht en dat ze de beschikking kregen over een infrastructuur waarop later, na de zelfstandigheid, kon worden verder gebouwd.

Niet alle oude koloniën hebben van die erfenis gebruik gemaakt. De door de Europeanen opgeleide inheemse elite heeft vaak plaats moeten maken voor meer traditionele opvolgers.

Martin Janssen schreef een voorspellend artikel over het verval in het Arabische Midden Oosten nog voor de voetbalrellen in Port Said plaats hadden gevonden, die samen met de zelfmoord van de fruitverkoper uit Tunis, het begin hebben gevormd van de Arabische Lente. Die twee voorbeelden had hij mooi mee kunnen nemen als illustratie van het verschijnsel hoe geweld, dat ook op andere plekken in de wereld voorkomt, juist in Arabische landen meteen tot een bloedbad leidt, tenzij een overmachtige politie dat voorkomt.

Democratie, zoals de moslimbroederschap die in Egypte toepaste en Erdogan dat een tijdlang in Turkije deed, mist in het Midden Oosten de ethische component die het hier heeft. Democratie is daar een afspiegeling van de wil van een meerderheid in de bevolking en die meerderheid houdt niet noodzakelijk rekening met de belangen van minderheden. Dat is geen democratie, zoals wij die kennen maar eerder een dictatuur van de meerderheid.

Hoe bizar lijkt nu achteraf het optimisme in de dagen dat een werkloze zich zelf in brand stak in Tunis en daarmee het autocratische regime van Ben Ali ten val bracht. De democratie, waar men een moment lang zo blij mee is geweest, heeft in Egypte tot een verkiezingsoverwinning van islamisten geleid en daarna weer tot een coup van het leger. In Libië hebben de opstandelingen met Engelse en Franse militaire steun de overwinning behaald op de Chadaffi aanhang om daarna zelf te gaan martelen en daarbij de mensenrechten door de gootsteen te spoelen.

De Egyptische democraten die geprezen werden in onze media waren dezelfde mensen die een paar maanden eerder als supporters van hun club de strijd voerden in Port Saïd. Het is duidelijk dat het die mensen niet om de vrijheid ging van anderen. Dat konden we begrepen hebben toen in Egypte de Koptische kerken in brand gestoken werden en de politie de Kopten niet beschermde omdat men het te druk had met het gewelddadig onderdrukken van de rellen.

De aanwezigheid van de westerse landen in de koloniale tijd heeft in de Arabische landen ooit een nieuw begin van beschaving gebracht. De Engelsen en de Fransen hebben er een of twee seculiere generaties opgeleid die met behulp van olie-inkomsten wat welvaart tot stand gebracht hebben. Die beschaving en die welvaart heb je de laatste jaren voor je ogen weer in duigen zien vallen. Alle oude vetes leven weer op, tussen Sjiieten en Soennieten, tussen de Koerden en al hun buren, tussen Alawieten plus Druzen tegen de Soennieten en omgekeerd en natuurlijk van alle moslims tegen het handvol christenen en joden dat nog in het Midden Oosten verblijf houdt.

In Europa reageren we eigenlijk bij iedere gelegenheid precies verkeerd en de enigen van ons die lijken te begrijpen welk vlees ze met de Arabieren in de kuip hebben zijn de Israëli’s. Dat wordt ze door Brussel kwalijk genomen. De Nederlandse regering lijkt de enige te zijn in Europa die niet automatisch alle maatregelen veroordeelt die Israël neemt voor zijn veiligheid. Ook bij ons zijn er trouwens Brussel-aanhangers zoals Van Agt, Van den Broek en de Rightsforum, die vinden dat de Israëlische zelfverdediging als een inbreuk moet worden gezien op het internationale recht.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp