DE WERELD NU

Karen Armstrong en haar verleidelijke wereldbeeld

Karen Armstrong

Karen Armstrong is niet de eerste de beste. Zij begon haar carrière als non. Een non is een rooms katholieke vrouwelijke geestelijke.

Zes jaar later is ze uitgetreden uit haar orde. Ze is toen in Oxford gaan studeren en heeft daar later moderne literatuur gedoceerd. Ze gaf les aan een modern opleidingsinstituut voor Joodse rabbijnen, het Leo Baeck college en is erelid van de vereniging voor moslim sociale wetenschappen.

Armstrong is een typische vertegenwoordigster van de moderne theologie, zoals we die ook in Nederland kennen uit de Katholieke 8 Mei Beweging. Behalve boeken en een televisieserie over de islam heeft zij ook werken over vrouwentheologie op haar naam staan, over de invloed van Paulus op het christendom en over middeleeuwse Engelse mystiek.

Theologie hoort, net als het wetenschappelijk socialisme, tot de wetenschappen die niet onafhankelijk en waardevrij kunnen zijn. Zij dienen, om in de woorden van Marx te spreken niet om de wereld te leren kennen maar om haar te veranderen, of onder omstandigheden, zou men daar aan toe kunnen voegen, haar te bewaren in de oude toestand.

Kenmerkend voor de moderne theologie is een krachtige emancipatiebeweging ten gunste van de minderbedeelden in theologische zin, waaronder vrouwen en islamieten. Meer kenmerkend in elk geval dan kennis van de geschiedenis en andere seculiere wetenschappen.

In een artikel in Vrij Nederland gaf Karen Armstrong een verklaring voor de woede in de islamitische wereld, waarvan de 11 september gebeurtenissen als een uitwas kunnen gelden. De oorsprong van die woede zoekt zij, in navolging misschien van Edward Said, in de koloniale tijd. Nadat de sociale en economische ontwikkelingen in Europa aanvankelijk tot bewondering en navolging en dus tot modernisering van de islamitische wereld hebben geleid, is daar volgens Karen Armstrong later een ommekeer in gekomen.

De belangrijkste oorzaak die zij ziet is de modernisering zelf. Modernisering ontwricht een samenleving. Zoals het ook in Europa tussen de zestiende en negentiende eeuw tot bloedige revoluties, terreur, volkenmoord, gewelddadige godsdienstoorlogen, plundering van het platteland, uitbuiting in de fabrieken, geestelijke malaise en een ernstige wetteloosheid kwam in de pas geïndustrialiseerde megasteden, zo zien we dat tegenwoordig ook in de ontwikkelingslanden.

Daar vindt noodgedwongen die ontwikkeling alleen binnen een veel kortere periode plaats.

De lezers van Vrij Nederland bevinden zich hier, vermoed ik, op bekend terrein. Het is in links-liberale kring heersende leer om de moderne Europese geschiedenis als extreem gewelddadig en de voorafgaande middeleeuwen als vreedzaam, maar tegelijk ook arm en onderontwikkeld af te schilderen. Beide aspecten van deze leer zijn geschiedkundig onhoudbaar. De moderne tijd was relatief gesproken niet gewelddadig en de middeleeuwen waren niet vreedzaam. Men is onvoldoende op de hoogte van de hoeveelheid geweld, terreur, genocide etc. , die tot het leven van alledag behoorde in de geschiedenis. Dat geweld heeft er onder meer toe geleid dat de wereldbevolking voorafgaande aan de achttiende eeuw, ondanks veel grotere geboortecijfers dan tegenwoordig, nooit boven een paar honderd miljoen is uitgekomen.

Gibbon schilderde in de Decline and fall of the Roman Empire de tachtig jaren van de Romeinse adoptief keizers als de eerste en enige gelukkige periode in de menselijke geschiedenis. Het is vol te houden dat de periodes van de westerse geschiedenis tussen de Napoleontische oorlogen en de Eerste Wereldoorlog en tussen de Tweede Wereldoorlog en vandaag de dag gelukkiger waren, ondanks de geboortepijn die veroorzaakt is door de Industriële Revolutie.

Die middeleeuwen bestonden in de Arabische landen nog volop toen de Europese mogendheden daar in de 19e eeuw ingrepen en voor het eerst sinds de 14e eeuw een vorm van civiele vrede brachten.

Wie zich van de toestand in de Arabische landen in die tijd op de hoogte wil stellen, kan met vrucht het boek van Alphonse de Lamartine, Voyage en Oriënt lezen. Hij beschrijft daarin wat hij met eigen ogen gezien heeft van de wreedheid en wetteloosheid die heersten in de Levant, voor de Fransen daar orde op zaken hebben gesteld. Dat de inwoners van die landen gelukkig waren met de vervanging van hun Turkse meesters door Europeanen is begrijpelijk. Dat die dankbaarheid nooit lang duurt is ook begrijpelijk. En dat per saldo niemand erg blij is wanneer zijn binnenlandse aangelegenheden in hoofdzaak door buitenlandse mogendheden worden bepaald, spreekt eigenlijk wel van zelf. Maar daar houdt het dan wel zo’n beetje mee op. Aanleiding voor de haat tegen het westen is in de moslim geschiedenis eigenlijk niet te vinden, eerder voor een vorm van zelfhaat. En dat is misschien ook wel wat we nu waar kunnen nemen.

Wat juist is in het betoog van Karen Armstrong, is dat de moderne industriële samenleving een enorme culturele verandering betekent en dat Europa meer tijd gehad heeft om aan die veranderingen te wennen dan ontwikkelingslanden als de Dar al’ Islam. Het is niet onbegrijpelijk dat die ontwrichtende veranderingen onlustgevoelens opwekten en ook niet dat die zich richtten tegen de bron van al die veranderingen, het westen en vooral Amerika. Maar terecht is het natuurlijk niet. Het is eerder dom.


Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

3 reacties

  1. Neef Jansen schreef:

    Het is opvallend dat je bij een auteur als Karen Armstrong niets aantreft over de eigen aard van de islam, zoals die heel goed is af te leiden van de islamitische doctrine, de islamitische geschiedenis en de islamgeïnstigeerde terreur van de afgelopen decennia, en zoals die wel in heel duidelijke taal beschreven is in werk van o.a. Robert Spencer, Bill Warner, Hans-Peter Raddatz, Thilo Sarrazin, Hamed Abdel Samad en Wim van Rooy. Het is net alsof Armstrong een verklaring geeft voor het nazisme, de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust, met een verhaal over werkloosheid, inflatie en de opkomst van het nazisme, zonder ooit echt in te gaan op de inhoud van het nazisme. Maar voor alle duidelijkheid, de islam is heel expliciet in haar doelstellingen, en iedereen die niet om wat voor reden dan ook heel erg z’n best doet om die doelstellingen buiten beeld te houden, die zal willen benadrukken dat de islam van zodanige aard is dat daar logischerwijs uit volgt een grote vijandigheid jegens alle niet-islamitische cultuur en niet-islamitische wetenschap en wetgeving. Kijk bijvoorbeeld naar deze voorbeelden van islamitische doctrine die voor elke moslim als absoluut waar en na te volgen gelden: “Dood de ongelovigen, waar gij hen ook vindt.” Koran 9:5. “Terroriseer de ongelovigen, toon hen hardheid.” Koran 9: 123. “Bevecht de ongelovigen tot zij zich bekeren tot de islam, of laat hen jizya (afpersingsgeld) betalen in vernederde onderwerping.” Koran 9:29. “En bestrijdt hen totdat er geen vervolging is en de godsdienst geheel voor Allah wordt.” Koran 8:40. “De islam moet alle andere geloven domineren en overwinnen.” Koran 9:33. Kijk vervolgens ook naar deze typering van de islam gegeven door iemand die niet om wat voor reden dan ook de werkelijkheid wil misvormen en vals voorstellen: “In geen andere cultuur laat staan religie, zijn voorgeschreven moord, roof, slavernij en afpersing als religieuze plicht. In geen andere religie vind je de geheiligde rechtvaardiging van geweld als wil van allah tegen andersdenkenden, zoals die in de islam als integraal bestanddeel van de ideologie in de koran is voorgeschreven en in de geschiedenis is gepraktiseerd. En ook niet is er een religiestichter te vinden, die als mohammed model heeft gestaan voor oorlogvoering en ook het opdracht geven tot het vermoorden van tegenstanders.” Prof. dr. Hans-Peter Raddatz, “Von Allah zum Terror?”, p. 71.

  2. Bert van Heemst schreef:

    @Neef Jansen. Klopt. Maar zal er tegenover gezet worden: “En de Bijbel dan ?” Mensen hebben in Europa vaak de gewoonte de bijbel uit de 18e met de koran uit de 21e eeuw te vergelijken. Daarmee op schandalige manier de 300 jaar negerend dat de bijbel door de wringer van de historische , maatschappelijke en filosofische kritiek is getrokken, wat ertoe heeft geleid dat christenen in overgrote meerderheid op een vredelievende manier accepteren dat er wetgeving is, die totaal tegen de religieuze leer ingaat. Zoals het accepteren van werkende vrouwen, en nog ‘erger’, vrouwen in topfuncties. Volkomen in tegenstrijd met de bijbel, maar het wordt geaccepteerd, en nog belangrijker: dat accepteren gebeurt op een vredelievende manier.

  3. Cool Pete schreef:

    Voor alle lezers :

    – in de Bijbel, wordt in het O.T. geweld geschiedkundig vermeld; en is GEEN leer-stelling.
    In het N.T. wordt alle geweld principieel afgewezen.

    – in de Koran, behoort geweld tot de leer-stellingen : [ onbeperkt ] geweld is daat
    het aanbevolen middel om de leer te verspreiden; tot het wereld-kalifaat opgelegd is.

    Hoe duidelijk kan het zijn ?

    [ Juffrouw Armstrong was, helaas, een mooi-praatster en een wereldvreemd warhoofd. ]