DE WERELD NU

Kabinetsformatie – bezwaren tegen een zakenkabinet

Kabinetsformatie

Het Forum voor Democratie lijkt deze kabinetsformatie niet moe te worden een zakenkabinet te bepleiten. Dat klinkt heel aardig en nastrevenswaardig, maar het gaat recht in tegen de doelen van die partij. Zowel op korte als op langere termijn.

FvD-leider Thierry Baudet heeft het voortdurend over het afbreken van het partijkartel, waarmee hij de kongsi die de Regentenpartij is bedoelt. Dat is een belangrijk doel van iedereen die de democratie in Nederland herstellen wil, maar om dat te doen dient men eerst te beseffen hoe in Nederland de hazen lopen. Daaraan lijkt het bij het FvD nog vaak te ontbreken, en het voortgaande pleidooi voor een zakenkabinet is er een voorbeeld van.

Het belang van het ministerschap
De populaire wijsheid van het FvD is dat de Regentenpartij de ministersposten heeft gemonopoliseerd ten koste van competente buitenstaanders die niet beschikken over de juiste partijkaart. Dat is maar heel beperkt waar. Laten we daarom eerst eens kijken wat een ministerspost in de huidige situatie eigenlijk in houdt, en van daar uit verder redeneren.

De minister staat aan het hoofd van een departement waarvan hij het beleid verdedigt in de Kamer. Formeel is de minister de man/vrouw die uiteindelijk beslist welk beleid(svoorstel) ter goedkeuring naar de Kamer wordt gestuurd, na uitgebreide voorbereiding van het departement op zijn/haar aanwijzingen. Dat is een mooie theorie, maar wie zijn de betrokken ambtenaren?? Dat zijn maar al te vaak politiek geëngageerde personen, en die zitten op posities waarover de verschillende Nederlandse politieke partijen graag macht hebben. Als men het in Den Haag heeft over wortels hebben in de samenleving heeft men het echt niet over u, of over de folderaars van een partij. Dan gaat het om mensen op posities als deze:

Voor het gemak heb ik een organogram van het ministerie van Soc. Zaken genomen, maar alle ministeries zijn gelijkaardig georganiseerd.

Partijkaart
De leiding van alle blokjes in bovenstaande figuur worden politiek benoemd. Nederland is intussen al zo ver afgezakt dat voor een benoeming op directeursniveau al een partijkaart vereist is. Formeel niet, natuurlijk. Maar alle facties van de Regentenpartij weten niet alleen dat dit zo werkt, maar ook welke partijkaart im frage is voor een bepaalde post.  Op de ministeries heeft men graag een mix die overeenkomt met de politieke constellatie en verhoudingen in de Tweede Kamer – van de Regentenpartijen, dat spreekt. Een partijkaart van de SP helpt niemand, en partijloosheid wekt zelfs de verdenking van sympathie voor partijen als PVV en FvD. Merk op, dat GL bepaald niet is buitengesloten van dit systeem.

Een minister is dus niet veel anders dan de woordvoerder van zijn specifieke hoekje van regentesk Nederland. Een goede communicator. Een vakmatig incompetente minister is in Nederland nooit een probleem, een stotteraar lijkt me een onmogelijkheid. Op zijn best komt zo iemand tot de positie senior beleidsambtenaar, maar aan een partijkaart heeft hij/zij niets. Daarnaast willen de partijen in de Kamer graag laten zien dat ze een vinger aan de pols hebben, en soms ook eigen ideeën inbrengen en doordrukken. Maar als het teveel afwijkt van wat ambtelijk Nederland wenselijk vindt gaat het feest niet door. En dat dient een minister te communiceren – dat is zijn/haar vak.

Dit gaat overigens niet eens vrij ver: op de Universiteit van Amsterdam is voor sommige hoogleraarsplaatsen het lidmaatschap van de PvdA een vereiste – en dan hebben we het niet over een bijzondere leerstoel die door die partij is ingesteld. Ook in raadgevende commissies op staatsniveau worden deskundigen benoemd, maar men betrekt die over het algemeen uit kringen waarvan de politieke affiliatie bekend is. Deze deskundigen en de ambtenaren met wie zij werken worden ook wel de deep state genoemd. De deep state is de groep regenten die het land ècht regeert. Je vindt ze terug in de top van ministeries, bij de Raad van State en zo nog een aantal essentiële clubs (zoals raadgevende commissies) die in Nederland bestuurlijk aan de touwtjes trekken.

De praktische invulling
Om nu terug te komen op wat dit met een zakenkabinet te maken heeft? In de eerste plaats heb ik net laten zien dat de meest competente mensen in ons bestel niet per se de meest geschikte ministerskandidaten zijn, ten tweede zullen op die posten dankzij de meerderheid die de Regentenpartijen hebben altijd veel van hun achterban ministersposten bezetten (de deep state die boven drijven komt) en ten derde is de ware macht niet gelegen in de handen van een minister, maar is in handen van zijn ambtelijke staf. Een minister die niet met zijn staf door één deur kan zit er niet lang – dat heeft de LPF wel bewezen. Dat is ook de ware reden dat de PVV geen ministersposten kreeg in Rutte1 – met de competentie van de betrokkenen heeft het allemaal niets van doen. De Kamerfractie van de PVV kent tenminste vijf leden die bij elke andere partij in Nederland probleemloos als minister op het pluche zouden belanden – maar niet namens de PVV. De weigering binnen ambtelijk Den Haag met een bewindspersoon van de PVV samen te werken was funest, en behoefde na aankondiging door ambtenaren in 2010 al geen verder bewijs.

Een zakenkabinet kan daarom weinig anders dan dansen naar het pijpen van hun ambtenaren. Als ze die ambtelijke wereld goed kennen, zal dat probleemloos gaan – maar zal er totaal niets veranderen. Kennen ze die wereld niet goed, dan vallen ze als rijpe appelen doordat het parlement het geduld met hen verliest.

Een zakenkabinet is een sympathiek streven, maar in de huidige politieke situatie is de roep er om eerder een uiting van onkunde dan een slimme of principiële keuze. Voor verandering zijn referenda praktischer dan een taai gevecht om de bureaucratie naar je hand te zetten. Zonder een degelijke bureaucratie is regeren heel moeizaam. De cultuur van een bureaucratie naar je hand zetten is onmogelijk zonder genoeg tijd en volmachten.

3 reacties

  1. jan schreef:

    Een Amerikaanse president (naam ontschoten) begon met een klein clubje naast buitenlandse zaken. Kregen voet aan de grond en wisten van daaruit veranderingen door te voeren.
    Het zou dus mogelijk moeten zijn.

  2. carthago schreef:

    Een zakenkabinet is in feite ook maar een soort noodkabinet, het doet geen eer aan het idee van een democratische meerderheid. Het zou wel mooi gebruikt kunnen worden om de tijd te nemen voor de ontmanteling van de deepstate en alle TW tjes definitief te verbannen naar hun tweede vakantiehuis in de belastingparadijzen,van waaruit ze de boel hier doorgaans regelen.

  3. Rotterdam schreef:

    Het kabinet is voor Thierry Baudet meer de uitvoerder van beleid dat door de kamer, na uitgebreide debatten en stemmingen, is bepaald. De ministers moeten vervolgens een plan schrijven, waar de kamer dan ook weer over oordeelt. Het lijkt mij, dat er op die manier een , voor iedereen , helder beleid ligt waar die ambtenaren wel aan mee zullen moeten werken. Als het parlement de baas is, i.p.v. de minister, dan lijkt het me lastiger voor ambtenaren om eigen beleid door te drukken. Alles staat of valt dus met een parlement dat zijn eigen taak serieus neemt.