Als we denken over de financiële crisis denken we al snel, dat we op nieuw en onbekend terrein zijn, economisch gezien. Dit wordt mede veroorzaakt doordat de crisis maar niet lijkt te kunnen worden opgelost, en de aanhoudende onenigheid onder economen over de te kiezen koers. Desalniettemin is er een uitstekend voorbeeld hoe het niet moet: Japan.

Japan verkeert al meer dan 10 jaar in grote problemen. De economie groeit nog nauwelijks, ondanks enorme hoeveelheden geld die men in de economie heeft gepompt, en welke als belangrijkste effect hadden de constatering dat het neo-Keynesianisme niet de panacee bood die er aan werd toegeschreven: extra overheidsuitgaven bevorderen niet per sé economische groei. Ondertussen is dankzij dit economische beleid de Japanse staatsschuld opgelopen tot 250% GDP. En waar men in Europa (bijna, men vecht in Frankfurt nog over een nieuwe schuilnaam) en de USA aan de derde geldverruiming in een paar jaar toe is, tikte Japan eind oktober QE9 aan, en wacht de Japanse zakenwereld al weer met smart op QE10.

Wie terwijl hij of zij dit leest het gevoel krijgt in een sketch van een beroemd humoristisch gezelschap te zijn verzeild, heeft gelijk, al is niet alle humor om te lachen.

De reden waarom Japan dit zo lang – tot op de dag van vandaag eigenlijk – vol kon houden, is dat de Japanse staatsschuld vrijwel uitsluitend (+95%) wordt gefinancierd met de spaargelden van hardwerkende Japanners die hun hele leven lang vlijtig spaarden om een appeltje voor de dorst op te bouwen: hun pensioen. Een ander element is dat Japanners een onwankelbaar vertrouwen lijken te hebben in hun regering als instituut. En die regering gaat daar ook van uit! Het mooiste voorbeeld is de site waarop het Japanse ministerie van Financiën vragen van verontruste Japanners beantwoordt. Op de vraag

”In case Japan becomes insolvent, what will happen to government bonds?”

kwam laconiek het antwoord: Maak u geen zorgen, de regering zal die op verantwoorde wijze aflossen. (zie hieronder)

Een overheid die toezegt staatsleningen af te lossen als het haar het beste uitkomt. Verantwoord! Dat dat antwoord als redelijk wordt geaccepteerd kan eigenlijk alleen maar in Japan. Het is de Japanse variant op Jean-Claude Junckers beruchte uitspraak, dat als het lastig wordt, liegen onvermijdelijk is.

Ondertussen belooft de Japanse regering de bevolking een economische groei van 3%. Do not worry! En de gemiddelde Japanner, die steeds ouder wordt en sowieso geen uitweg meer heeft, zal het geloven en stemmen op een van de partijen die al sinds mensenheugenis dit rad van fortuin draaiende houden. Zondag 16 december zijn er in Japan verkiezingen, en er wordt een verandering van regering verwacht. Maar verder zal er niets veranderen, in Japan regeren niet zozeer de politici, als wel de ambtenaren van de ministeries.

Ook in dat opzicht gaat de EU steeds meer lijken op Japan, en dat lijkt tamelijk rampzalig te zullen uitpakken. Maar aangezien de Eurocraten de Europese kiezer niet (kunnen) vertrouwen, is langzamerhand in de EU de illusie van democratie aan het verdampen. En of de Europese bevolking evenzeer gedomesticeerd is als de Japanse zal de komende tien jaar blijken, maar we zullen het ergste moeten vrezen.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.