Zoals bekend zit Italië nog steeds zonder volledig parlementair gesteunde regering. Met een teruglopende economie nu, is het vooruitzicht dat de cijfers volgend jaar bijzonder negatief zullen zijn nogal groot. En dat betekent automatisch: slechtere leenvoorwaarden en een oplopende rente op 10-jarige staatsleningen. De waarnemende regering heeft nu een magnifieke truc bedacht om de cijfers te beïnvloeden: men gaat dit jaar circa 40 mld van de 90 mld aan openstaande rekeningen inlopen.

De truc is briljanter dan ze op het eerste gezicht lijkt. Een van de zaken waarover de financiële markten zich terecht zorgen maken is de credit crunch in Italië. Voor kleinere bedrijven wordt het steeds moeilijker om aan geld te komen. Omgekeerd zijn de leningen van bedrijfjes die overheidsleverancier zijn, in een steeds kwadere reuk komen te staan. De bad loans bij Italiaanse banken bedragen al meer dan 10% van het totaal, en een niet onaanzienlijk deel daarvan komt voor rekening van bedrijven die zitten te wachten totdat de overheid eindelijk eens over de brug komt. Betalen heeft dus praktische voordelen voor het functioneren van de economie, zoals dat in de cijfers terugkomt.

Maar er is meer aan de hand. Het overheidstekort zal door het betalen van die rekeningen niet veranderen, al moet de Italiaanse overheid een groot deel van die 40 miljard lenen. Daarmee gaat de staatsschuldquote, de schuld  ten opzichte van het GDP, omhoog, maar de verlichting van de credit crunch weegt nu zwaarder. Bovendien is iets minder dan 20% van die 40 mld BTW, die direct terugvloeit in de schatkist. Het zal hierbij gaan om een bedrag van ruim 6 miljard, wellicht iets meer. Per saldo gaat het dus om een kleine 34 mld aan liquiditeit die door Italië moet worden gefourneerd.

Maar daarmee zijn we er nog niet met deze truc. Al heeft het betalen geen effect op het overheidstekort (die rekeningen staan immers al ingeboekt), naar verwachting is de betaling wel gunstig voor de economische cijfers. De BTW-afdracht van bedrijven is (in NL, maar naar ik verwacht ook in Italië) zo georganiseerd, dat na verzending van de rekening de ondernemer wordt geacht de factuur in zijn boekhouding op te nemen, en aan het einde van het kwartaal alvast de berekende BTW af te dragen aan de fiscus.

Maar als je er zeker van bent dat je minstens een jaar op je geld moet wachten, ben je als ondernemer natuurlijk niet zo gek dat braaf te doen. Als de overheid uiteindelijk over de brug komt, is het vroeg genoeg om de factuur in kwestie in de boekhouding op te nemen en BTW te betalen. Anders schiet je immers BTW voor aan de staat – geld dat je bij de bank moet lenen, en zoals ik al opmerkte: de banken zijn daar ook niet happig op.

Een gevolg van dit verbeterde betalingsgedrag van de overheid zal dus zijn, dat dit jaar 40 miljard extra verschijnt in de boeken van de betrokken ondernemingen. Nu is het GDP van Italië circa 2,2 biljoen (2200 mld). Gecorrigeerd voor de BTW komt dat daardoor óók neer op een stijging van het GDP met ongeveer 1,5%. Niet alleen zal optisch de economie van Italië het in 2013 dus veel beter doen dan gerechtvaardigd is te concluderen. Maar door de stijging van het reële GDP, is ook de staatsschuld uitgedrukt als percentage van het GDP daardoor dit jaar lager. Zo snijdt het mes aan twee kanten. Als de krimp van de economie meevalt, zullen we dus aan het eind van dit jaar zien dat de Italiaanse economie een plotselinge groei laat zien. Een groei die nooit heeft plaatsgevonden, maar neerkomt op een correctie ten opzichte van eerdere cijfers.

Ongetwijfeld zal er daarna opgelucht worden geconcludeerd dat de Italiaanse economie meer veerkracht heeft dan tot nog toe werd aangenomen. Mogelijk is dit voor Nederlandse overheidsinstanties een aansporing ook eens op tijd te betalen. Want ook in ons land is de betalingsmoraal van de overheid erbarmelijk.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.