Het SCP-rapport dat deze week uit kwam bood voor iedereen voldoende aanknopingspunten de eigen mening bevestigd te zien. En aangezien dat niet onverwacht kwam – iedereen is in staat het snel en eenvoudig te bemachtigen tegenwoordig – haastten NOS en overige PC-,media zich de toon te zetten. Soms met potsierlijke effecten.

Alvorens prijs te gaan schieten op de werkelijkheidsverwringing door de media moet me eerst even iets anders, iets principiëlers van het hart aangaande onderzoeken als deze (Pdf-rapport hier). Namelijk dat de betrouwbaarheid en representativiteit er van steeds dubieuzer wordt. Opiniepeilers zijn zich dit probleem al enige tijd bewust, maar of de sociale wetenschappers van het SCP dit al door hebben waag ik te betwijfelen. Het rapport (afgaande op de diverse commentaren in die vermaledijde MSM) geeft diverse interne tegenstrijdigheden weer die daarop wijzen. De uiterste consequentie van deze gedachte is dat geen enkel onderzoek dat op klassieke wijze wordt uitgevoerd nog waarde heeft. Ten minste geeft dit voedsel aan de overweging alternatieve benaderingen te testen, alsmede onderzoek naar de effectiviteit van het onderzoek te doen. Laten we hopen dat dit zal doordringen.

Een eerste voorbeeld. De NOS meldt in haar onschuld:

Zo zou je kunnen denken dat mensen cynischer zijn geworden over de politiek, maar in zekere zin is het tegendeel waar: de tevredenheid over de democratie is in 2017 groter dan in 1990. Dat bleek ook afgelopen maart, toen de opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen bijna 82 procent was.
“Bij het handelen van individuele politici en hun partijen worden wel degelijk meer vraagtekens gezet”, erkent Bijl. “Maar over het democratisch systeem zelf is men nog steeds heel positief. Ondanks alle haken en ogen en zwakheden die mensen zien.”

Dit is tamelijk vreemd. Het SCP leek te verwachten dat de bevolking zich zou willen afkeren van een democratisch systeem zoals we nu kennen, en lijkt zich nu vast te bijten in de eigen stropop. Maar, geacht SCP: politici zijn de politiek. Dat mensen hen al dan niet proberen weg te stemmen verklaart de hoge opkomst, maar is bepaald geen specifieke uiting van meer vertrouwen in politiek en de democratie. Wat SCP-adjunctdirecteur Bijl hier eigenlijk zegt, is dat hij het mee vindt vallen dat de revolutiebereidheid in Nederland niet erg groot lijkt te zijn, dat bijna niemand verlangt naar ‘een sterke man’. Ik vind dat nogal wat. Maar of dit krom denken is of slecht onderzoekswerk valt niet een-twee-drie hard te maken.

Belangrijker is de kromspraak over de integratie (van de klassieke Nederlander) en onze nieuwe landgenoten. Ook hier zijn signalen van een Babylonische spraakverwarring herkenbaar:

“Ik vind dat over het algemeen Nederlandse burgers behoorlijk tolerant zijn.” Adjunct-directeur Rob Bijl van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) noemt het zeer verrassend dat Nederlanders sinds de jaren 90 iets positiever zijn gaan denken over immigranten.
Hij verwijst naar onderzoek waaruit blijkt dat het percentage van de bevolking dat vindt dat er te veel mensen van een andere nationaliteit in Nederland wonen, is gedaald: van 49 procent in 1994 naar 31 procent nu.

Laat ik beginnen met de aantekening dat het begrip nationaliteit (ook dankzij de intensieve inspanningen van de MSM) intussen zó ver is uitgehold dat het me al verbaast dat iemand zich nog de moeite getroost daarover een mening te hebben. Ik vermoed zelfs dat weinig mensen zouden protesteren tegen een algemene aanduiding van alle inwoners van ons land als ‘Nederlanders’, maar dat de hele ‘provincie’ opstandig zou worden als heel Nederland zou worden gekarakteriseerd als “Amsterdammers’. Overigens bij de omroepen in Hilversumse contreien een heel regulier misverstand. De connotatie van wat een Amsterdammer is, is veel sterker geworden dan het Nederlanderschap van iemand. Heel gechargeerd geformuleerd: iemand die in de media wordt benoemd als Amsterdammer is òf een Marokkaanse crimineel, òf een linksgekkie van het slag grachtengordel/Groot Wassink. Daar wil je als verstandig mens niet toe gerekend worden.

Als we dat laatste nu eens koppelen aan het bericht dat vandaag prominent op Teletext verscheen wordt wellicht nog iets duidelijker waar het me om gaat.

Zo op het oog een duidelijk gevalletje van discriminatie. Maar discriminatie is een ander woord voor onderscheid maken, en het onderscheid waar we altijd tegen (horen te!!) zijn is onderscheid op basis van vooroordelen. De onderbuik mag geen rol spelen, en terecht. Maar wat zegt het artikeltje op de site van de NOS hierover?

De eigenaar heeft in het verleden slechte ervaringen gehad met arbeidsmigranten uit het Oostblok die hier veel huren, en zei dat ze dat liever niet meer wilde.

Met de direct er op volgende verduidelijking:

Ze wil liever een Nederlands gezin, in de ruimste zin van het woord. Dus ook Marokkaans-Nederlands, Nederlands-Marokkaans of hoe je het ook wil noemen.”

Hieruit wordt zonneklaar wat de wortel van het probleem was: slechte ervaringen. Mag je discrimineren op basis van slechte eigen ervaringen? Ik ben geneigd dat met Ja te beantwoorden, maar ik besef dat een formulering eenvoudig kan worden aangepast door iedereen die wel degelijk racistische en discriminerende motieven heeft. De kneep hier zit hem in de mogelijkheid je motieven te maskeren met de juiste woorden – iets waar dit makelaarskantoor eenvoudig te simpel van geest voor was, maar het misverstand had vermeden. Die anekdote over westerse luchtjes van de NOS spreekt wat dat betreft boekdelen.

Maar het is tegelijkertijd een wijze van denken die onderzoeken zoals dit van het SCP al op voorhand grotendeels van hun waarde ontdoen. Ook het SCP wordt immers gezien als verlengstuk van de overheid, en de onbetrouwbaarheid van overheidsrapporteurs wordt door een groot deel van de bevolking als spreekwoordelijk beschouwd. Daar tegenover spreek je niet je diepste gedachten uit; voor je het weet ben je een item op het Journaal. zo lijken veel mensen te denken. Hoe beter iemand beseft dat de eigen mening niet politiek correct is, des te sterker zal dit effect zich voor doen.

Een van mijn regelmatige correspondenten schreef me vanmorgen als samenvatting van het item over dit rapport op het NOS-journaal gisteren:

We hebben meer last van de buren Vooral in de sociale huursector ondervinden meer mensen de afgelopen vijftien jaar hinder van hun buren. Inmiddels gaat het om 10 procent van de huurders. Volgens het SCP komt dat mogelijk doordat steeds meer sociale huurwoningen alleen nog maar worden toegewezen aan mensen met een laag inkomen, die meer sociale problemen hebben. En het toegenomen aantal vluchtelingen kan ook een rol spelen: een psychologische afstand tot je buren kan ervoor zorgen dat je sneller overlast ervaart.

Gevolgd door:

SCP had echt wel mogen zeggen dat die toegenomen overlast komt omdat sociale woningbouw steeds vaker wordt volgepropt met mensen die en niet in de westerse maatschappij en niet in een geurbaniseerde omgeving hebben leren wonen.

Om het te complementeren met:

Had je vroeger ook met Veen Drenten. Wij hebben zo’n gezin eens achter ons gehad (jaren 60, H.), in de nieuwbouwwijk van ons WestNederlandse dorp. Huursector idd. Waren zo uit het veen getrokken. Aardige mensen, beetje simpel en GEEN IDEE wat ze allemaal fout deden natuurlijk. Na een jaar of wat waren ze weer verdwenen.

Het probleem zit hem dan ook niet in de (andersoortige) mensen die ergens komen wonen, maar in de gewoonten die ze van elders meenamen, en niet onderweg wisten kwijt te raken. Als besef en bereidheid tot aanpassing ontbreken zit daar een groot integratieprobleem. De overheid ontkent dat de facto nog steeds door er niets aan te willen doen. Is dit discriminatie of racisme? Mij lijkt het een ervaringskwestie. En die kun je niet blijven afdoen als racistisch gemotiveerd, als je zelf woont op een eiland dat grachtengordel heet, waar je hetzelfde reageert op diezelfde mensen die dezelfde problemen geven als ze bij je om de hoek zouden komen wonen. Kleurtjes en geurtjes zijn te simplistisch als onderscheidend motief, dat wordt veel te weinig beseft.