Gisteren kwam het bericht door dat de Duitse SPD-leider Martin Schulz als tegenprestatie voor zijn deelname als juniorpartner in de Bondsregering zal eisen dat de EU vóór 2025 zich laat omvormen tot een federale unie. Wie niet in die EU nieuwe stijl zou willen deelnemen zou er direct uit moeten. Buig of val verder maar dood is het adagium van Martin Schulz.

Een Verenigde Staten van Europa een feit in 2025? Het dictatoriale karakter van het voorstel kwam erg goed uit de verf in de tweets die Herr Schulz gisteren verspreidde.

Het programma van Schulz illustreert een heleboel zaken in één vlucht naar voren. De samengang van Frankrijk en Duitsland die het rijk van Karel de Grote lijken te willen herstellen, de eis dat de verdeling van de asielmigranten verplicht wordt gesteld en omarmd door de diverse deelnemers zal de Visegrad-landen vermoedelijk samen met Oostenrijk in de gordijnen jagen. De transferunie die Schulz voor ogen staat zal de noordelijke bokken van de zuidelijke schapen scheiden, want ook al lijkt het lokkertje van een paar jaar gratis geld voor Zuid-Europa verleidelijk, als puntje bij paaltje komt zal Duitsland het nieuwe blok regeren. En zelfs als Herr Schulz de nieuwe eerste president van die EU-nieuwe stijl zou worden, er komt altijd wel weer een financieel degelijker figuur bovendrijven die de zuidelijke staten in een keurslijf dwingen zal. Een eurozone-regering zal zowel Duitsland als Nederland aanvankelijk veel geld kosten, maar wat Nederland er in de toekomst voor zal terugkrijgen? Het lijkt me hoogst onzeker, en welbeschouwd loopt het nu al vreselijk uit de hand. Dat Juncker eerder deze week aanstuurde op een minister van Financiën voor de eurozone, in navolging van een schaapje voor het buitenlandse beleid faalhaas zoals Mogherini is ook al niets om naar uit te kijken.

Aan de andere kant is dit mogelijk de doodssteek voor de huidige EU. Het is te snel, te plotseling en het gebral uit Brussel krijgt steeds meer het karakter van een vlucht naar voren. Naar mijn beste weten zijn er maar weinig landen binnen de EU die verlangend uitzien naar een totale fusie tot één staat, en als de vraag zou voorliggen kunt u van me aan nemen dat die tegenzin alleen maar groeien zou. Er zijn meerdere EU-landen in het verleden onbetrouwbaar gebleken als het electoraat werd gevraagd in te stemmen met een opgaan in een grotere EU, en ook al zit de economie in de lift, de EU-kiezers zijn de ellende van enige jaren terug nog niet vergeten.

Waarom komt Schulz nu met deze oproep? Dat zal een mengeling van persoonlijke ambities en druk op het Europese proces zijn. Dat Schulz graag de eerste grote Europese leider zal zijn spat er van alle kanten van af. Merkel is nu te oud, die gaat dat niet meer meemaken, en Herr Schulz ziet zichzelf en zijn partij als haar logische opvolgers. Het Europese proces staat onder grote druk, die alleen nog maar zal toenemen. Niet alleen is het verzet van de Visegradlanden tegen de pressie over de migranten al zo hoog opgelopen dat EU-commissaris Timmermans zowel Polen, Hongarije als Tsjechië voor het EU-hof heeft gedaagd – en zelfs als de commissie dat wint moet het verder dwingen nog maar zien te worden geregeld – ook de euro staat onder grote druk, die met een wankelmoedige uitslag in Italië komend voorjaar tot een majeure crisis kan uitgroeien. De voltooiing van de Brexit zal een aantal landen zich nog eens op het hoofd doen krabben wat men eigenlijk wil met de EU, zeker in het geval als blijkt dat Brexit het UK een grote boost zou geven. Elsevier gaf eerder deze week al aan dat ook Nederland door Brexit in ieder geval tot nadenken zou worden gedwongen.

Formeel is het een kwestie die binnen de Duitse coalitieonderhandelingen speelt, hetgeen de West-Europese en andere regeringen voorlopig ontslaat van de plicht er op te reageren. Hier komt de vraag om de hoek hoe realistisch bondskanselier Merkel hier nog in staat. Zou zij werkelijk denken dat het nu of nooit-moment is aangebroken? En bij hoeveel instemming van regeringen zou men gaan proberen het door te zetten? Weinig van de problemen die voorliggen worden door deze aanpak echt geholpen, mogelijk met uitzondering van de verder in moeilijk vaarwater komende euro.

Voor de Nederlandse regering wordt de positie nu ongemakkelijk. Want het masker is af, en wat Herr Schulz gisteren voorstelde betekent niets meer of minder dan een volledig verlies van de Nederlandse soevereiniteit voor ons volk en staatsintstellingen. Binnenlands is de stemming beslist vijandig tegenover het idee, en de kool en geit-benadering van Rutte dat er eerst beter een heleboel losse EUndjes kunnen worden geregeld alvorens voort te gaan met staatkundige integratie was verstandig, maar lijkt nu al door de gebeurtenissen te worden achterhaald. Wat Rutte zou kiezen als men hem de pin op de neus zet? Ik vrees dat we het antwoord daarop komende jaren te zien zullen krijgen.