Het IMF lijkt de euro af te schrijven
Gisteren werd in de Britse (sterk eurosceptische) krant The Telepgraph met instemming het meest recente rapport van het IMF over de Eurozone geciteerd. En werd ook de conclusie getrokken dat het IMF is toegetreden tot de rangen der eurosceptici. Hoewel dit ietwat voorbarig is, lijkt die conclusie uit de gegeven citaten (hieronder) inderdaad gerechtvaardigd.
Betekent dit dat de euro op korte termijn zal worden geliquideerd? Reken daar niet op. Niet alleen is het aan de leiders van de Eurozone daarover een besluit te nemen, maar een dergelijke concrete aanbeveling zou politiek buskruit zijn waaraan niemand op dit moment behoefte heeft. Desalniettemin zijn de door het IMF gebezigde termen vernietigend:
The euro area crisis has reached a new and critical stage. Despite major policy actions, financial markets in parts of the region remain under acute stress, raising questions about the viability of the monetary union itself.”
The adverse links between sovereigns, banks, and the real economy are stronger than ever. Financial markets are increasingly fragmenting along national borders.
Kortom, de euro lijkt uit elkaar te gaan vallen als gevolg van zijn eigen zwakke constructie. Iets wat voor onafhankelijke waarnemers al enige tijd duidelijk was, zou je er aan toe kunnen voegen.
The euro area is in an uncomfortable and unsustainable halfway point. While it is sufficiently integrated to allow escalating problems in one country to spill over to others, it lacks the economic flexibility or policy tools to deal with these spillovers.
Crucially, the euro area also lacks essential financial and fiscal policy tools to stabilise the monetary union. As the crisis has illustrated, without a strong common financial stability framework, banking problems are hard to contain and resolve in an integrated market.
Bovenstaand citaat zou je kunnen lezen als een pleidooi voor verdere integratie. Maar dat dat een politieke onhaalbaarheid is, lijkt men bij het IMF beter te beseffen dan uit de acties van de Eurozone-leiders kan worden geconcludeerd. In de Brusselse slangenkuil zal men zich de komende maanden vooral bezighouden met de schuldvraag, als inderdaad de Eurozone in een verregaande staat van ontbinding komt te verkeren. Concreet beleid en krachtig leiderschap vallen in geen geval te verwachten. Ten hoogste zullen verstandige leiders proberen hun nationale belangen beter te verdedigen. Zoals Finland dat al enige tijd doet.
In ieder geval beseffen de leiders van de belangrijkste Eurozone-economiën nog steeds niet de simpele waarheid, dat de euro als vehikel voor verdergaande Europese politieke integratie niet alleen volledig gefaald heeft, maar bovendien door haar hoge kosten een Europese eenwording verder weg heeft gebracht dan ooit. Er is thans geen gevaarlijker obstakel voor gezondmaking van de EU dan de euro, omdat de basis van de munt ongezond is, en de economische samenwerking langdurig vergiftigt.
The deepening of the crisis suggests that its root causes remain unaddressed. The crisis calls for a much stronger collective effort now to demonstrate policymakers unequivocal commitment to sustain EMU. Only a convincing and concerted move toward a more complete EMU could arrest the decline in confidence engulfing the region.”
As a result, the pernicious feedback loop between banks and sovereigns, as well as market fragmentation, have been accentuated during the crisis. In some cases, the necessary provision of ECB liquidity has led to further sovereign bond purchases by banks, deepening this link even more.
The adverse bank-sovereign feedback loops at the heart of the crisis have intensified. Concerns about banks solvency have increased because of large sovereign exposures, particularly in periphery countries. Some sovereigns, in turn, are struggling to backstop weak banks on their own.
Intra-euro area capital flight has created deintegrating forces in sovereign bond markets, interbank markets and lending and deposit markets.
Langzamerhand lijkt de gehele wereld steeds meer schade te zullen ondervinden van de problemen in Europa. Het IMF onderstreept nu ook de klassieke bezwaren van veel eurosceptici aangaande de zwaktes en mankementen van de slecht gefundeerde valuta zoals die als gevolg van Europese koehandel na de Duitse eenwording werd gelanceerd. De tien jaar sinds de introductie van de munt in het dagelijkse betalingsverkeer gaven de zuidelijke landen een enorme kans op goedkope leningen. In plaats van dat zij met dit buitenkansje echter hun financiën op orde brachten, leenden zij er op los, zonder oog voor latere gevolgen, Zie voor wat gebeurde – voor bijvoorbeeld de Spaanse rente – onderstaand plaatje.
In feite zou bij de instelling van Eurobonds hetzelfde opnieuw plaatsvinden. Het verantwoordelijkheidsbesef van de PIGS-regeringen is nu eenmaal onvoldoende ontwikkeld, netter kun je het niet zeggen.
Adverse feedback loops are stronger in a monetary union than elsewhere. These adverse feedback loops are amplified by the absence of a domestic exchange rate that could buffer the impact of intra-euro area sudden stops on the borrowing costs of sovereigns, and that would help compensate the adverse impact of fiscal efforts on domestic demand compression by an exchange rate depreciation stimulating exports.
Spanje demonstreerde gisteren opnieuw de wanhopige situatie waarin het land verkeert. In een poging te demonstreren dat lenen op de financiële markten haar nog steeds open stond. 3 miljard euro lenen was het doel dat Spanje zichzelf gesteld had, maar helaas bleek dat het geld via LTRO2 in Spanje kwam nu echt op is. Met als gevolg een pijnlijk fiasco (doel niet gehaald zoals gesteld), en extreem hoge rentes voor ook de korter lopende leningen. De Spaanse minister van Schatkist wond er geen doekjes om:
De spread met de Duitse schuldpapieren schommelt nu rond de 5,8%, terwijl de 10-jaars rente niet meer terug onder de 7% lijkt te kunnen worden gedwongen. Een verdere stijging lijkt moeilijk uit te sluiten, en de situatie van Spanje is feitelijk onhoudbaar. En dan moet Italië deze maand nog enige enorme bedragen herfinancieren. Naar alle waarschijnlijkheid zal dat ongeveer dezelfde taferelen opleveren.
Een gelijktijdige hulpactie voor zowel Spanje als Italië is echt volstrekt onmogelijk, zodat het einde wel een sneller zou kunnen komen dan iemand op dit moment verwacht.
De Eurocraten in Brussel hebben het er maar moeilijk mee. Of dat reden voor medelijden is? Niet voor mij in ieder geval. Zelfs valsemunters lijken de euro te hebben opgegeven. Als het niet zo’n treurig teken aan de wand was geweest, zou je er vreselijk om moeten lachen.
Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.