In Beieren, Vlaanderen en Luxemburg waren dit weekend verkiezingen. En de grootste klappen vielen waar je dat het minst verwachtte. Plus: Groen is in opmars.

De opmars van de Groene partijen was niet overal het even groot, maar toch was het de meest kenmerkende gebeurtenis van dit weekend. In heel Europa is dezelfde trend waarneembaar. De vroegere sociaaldemocratische heersers op links lijken definitief te worden verdreven naar de marges van het bestuur, met steeds vaker de rol van kleine bestuurlijke steunpartij die politiek weinig relevant meer is. Wie een bestuurlijke carrière ambieert met de drang linksige idealen te realiseren zal moeten kiezen tussen liberaal links en zelotisch Groen.

Zelotisch Groen? Ik vrees van wel. Herkenbaar is dat het belang van de kleine burger door Groene partijen maar al te makkelijk ondergeschikt wordt gemaakt aan veronderstelde collectieve belangen. Niet voor niets is naast de opkomst van groene partijen voor de beter opgeleiden tegelijkertijd de opmars van traditioneel linkse hardliners zoals in Nederland de SP waarneembaar. Daarmee is de tegenstelling op links tussen inkomen en milieu de grote splijtzwam voor de toekomst. Dat laatste restjes van de sociaaldemocratische partijen zullen naar ik verwacht in dat krachtenspel ten onder gaan.

Beieren
De Beierse zusterpartij van Merkels CDU, de CSU, kreeg grote klappen gisteren in Beieren. Niet alleen boekte ze het slechtste verkiezingsresultaat sinds 1950 en zal ze een coalitiepartner moeten zoeken, maar ook verkiezingsonderzoeken waar de opgestapte CSU-kiezers hun heil zochten geven een beeld voor de CSU dat de partij zeer verontrusten zal. De positie van landelijk minister van Binnenlandse zaken Seehofer komt nu onder druk. Later deze week komt daarvan op VoL nog een uitgebreider analyse.

De AfD kwam met een iets lager dan verwacht aantal stemmen (eind van de avond stond AfD op 10,2%) voor het eerst de Landestag binnen, net als de FDP die het met de hakken over de sloot (5,1% – als in geheel Duitsland is de kiesdrempel 5%) haalde. De Grünen werden met 17,5% de tweede partij in Beieren. Curieus is dat de CSU de keus heeft uit maar liefst vier coalitiepartners met wie zij samen een regioregering zou kunnen vormen. Naast Grünen en AfD zijn dat ook de SPD en de Freie Wahler – een groepering van liberale lokalo’s, die in Beieren nu al twintig jaar succesvol op deelstaatniveau actief is. De implosie van de SPD in Beieren, waar zij altijd de natuurlijke oppositie was, kan niet los worden gezien van de heersende coalitie in Berlijn.

Vlaanderen
In Vlaanderen waren er gemeenteraadsverkiezingen (in Wallonië ook, maar dat interesseert minder mensen en er werd met de hand geteld was het excuus van de NOS, zie onder).

Naar de gemeenteraadsverkiezingen in België werd vooral met spanning uitgekeken door de vraag in hoeverre de Vlaams-nationalistische N-VA zich zou weten te handhaven. Dat viel mee, en het viel tegen. De uitslag in België is vooral een heel gefragmenteerd resultaat. Mensen lijken vooral gekozen te hebben op basis van hun eigen ervaringen, en als die redelijk waren werd de lokaal zittende macht gesteund. In Antwerpen, waar N-VA-leider Bart de Wever burgemeester is, bleef de zittende coalitie redelijk overeind, maar haar meerderheid liep terug tot 28 van de 55 zetels. Sam van Rooy wordt in Antwerpen de nieuwe fractievoorzitter van VlaamsBelang als opvolger van Filip Dewinter.

VlaamsBelang deed het in Vlaanderen gemiddeld genomen heel goed, en veerde terug van de klap die zij van de N-VA kreeg in 2014, hoewel N-VA toch redelijk overeind bleef.. In de rest van Vlaanderen kregen de sociaaldemocraten van de SP.a in bijvoorbeeld Gent, Oostende en ook in Antwerpen stevige klappen, maar  als gezegd: het beeld was verdeeld. In de gemeente Ninove kreeg VlaamsBelang op eigen kracht bijna de meerderheid. Verder was de versnippering groot. Ook de liberalen van de Open VLD deden het niet slecht. Door heel Vlaanderen deed Groen het overal uitstekend, behalve in Gent, waar zij hun kongsi met de sociaaldemocraten met een stevige afstraffing moesten bekopen.

Luxemburg
De meest onverwachte uitslag van gisteren tenslotte was die van de nationale verkiezingen in Luxemburg.

Luxembourg: Green Party Gréng (G/EFA) with best election result in a national parliamentary election since its foundation in 1983. Will most likely overtake Social Democrats LSAP (S&D). #GreenParty #Luxembourg #Wahlen2018 #RTLwahlen18 pic.twitter.com/BCMgoBRbQV

— Europe Elects (@EuropeElects) October 14, 2018

Ook hier het algemene beeld dat door heel Europa heen blijkt te kloppen, en zelfs het gezapige Luxemburg heeft aangetast: christendemocraten en sociaaldemocraten krijgen klappen, Groen wint en nationalistisch rechts maakt vooruitgang. Die tendens heeft alles om zich nog verder te blijven voortzetten de komende jaren.