Het ging fout omdat het fout gaat. Nu. We moeten leven met de gevolgen van ons handelen in het verleden. Dat geldt speciaal voor de gebrekkige opvoeding van de kinderen van tegenwoordig.

Is dit een column over de jeugd van tegenwoordig en dat vroeger alles beter was? In zekere zin, maar niet in alle opzichten. Vroeger, toen alles beter was… behoort in vele dode talen tot de oudst overgeleverde zinnen. Schrijven is dan ook om twee goede redenen tot ontwikkeling gekomen: als administratief hulpmiddel en om de eigen fouten in het verleden te kunnen blijven evalueren. Bards en andere dichters droegen in historische tijden als vermaak epische gedichten voor met een moraal en een wijze les, die de goede verstaanders ongetwijfeld begrepen. Maar voor een diepe analyse van wat heeft plaatsgevonden is een geschreven taal onovertroffen. De oudste overgeleverde geschiedschrijvers ging het dan ook niet om wat er was gebeurd, maar om welke lessen daaruit getrokken konden worden.

Wat ging er fout vanaf Mozart, en waarom juist hij? Ik geef toe dat Mozart een ietwat willekeurig gekozen personage is, maar waarom ik juist hem heb genomen zal u duidelijk worden. Er werd naar Mozart namelijk geluisterd. Vanaf dat hij kind was. Hij zal het eerste wonderkind niet zijn geweest, en zeker ook niet het laatste. Maar vanaf de leeftijd van 5 jaar werd er naar Mozart geluisterd – aan hoven en andere centra van gezag en cultuur waarheen zijn vader hem meenam om zijn talenten te exploiteren. Men luisterde ademloos en met bewondering, en in zijn geval was dat terecht.

Muzikaal althans. Zou men even ademloos hebben geluisterd naar zijn overwegingen als vijfjarige over hoe de wereld in elkaar zat en hoe dat verbeterd kon worden? De Verlichting is het begin van een ontwikkeling, waarin kinderen weliswaar wat langer kind mochten blijven, maar tegelijkertijd ook serieuzer werden genomen als bron wijsgerige overwegingen. Niet al te veel, niet al te snel. Maar het begin zit daar, in het midden van de 18e eeuw.

Als je tegenwoordig om je heen kijkt kun je er moeilijk om heen dat de wereld op dit punt bepaald geen vooruitgang heeft geboekt. Krijsende mensen die maar niet op willen groeien en kinderen die allerhande uitspraken mogen doen en er nog serieus om worden genomen ook. Dat het puberbrein tot ruim na het twintigste levensjaar in ontwikkeling is weten we wel, maar de consequenties trekken we niet. Ook de mening van een kind is belangrijk. Geworden.

Daarbij wordt de menselijke natuur genegeerd dat het een aard heeft. Moet kunnen? Dat blijkt nu van niet, en het probleem zal nog groter worden.

Het is dan ook niet de schuld van Mozart, maar wel degelijk was hij een van de eerste exponenten van een ontwikkeling die sindsdien volledig uit de klauw gelopen is. Naar veel kinderen wordt tegenwoordig veel te veel geluisterd, en het gebrabbel wordt vanaf een vroege leeftijd nog serieus genomen ook. Is het een wonder dat veel van die snowflakes maar niet op lijken te willen groeien? Dat opgroeien ook belangrijk is, is een overweging die er in de opvoeding va veel kinderen een beetje bij ingeschoten is. Dat daarbij hoort dat je als kind luistert naar wat oudere en wijzere mensen je kunnen leren in plaats van andersom ging jammer genoeg tegelijkertijd over boord. Helaas is het vrijwel onmogelijk mensen na een bepaalde leeftijd nog wat bij te brengen dat niet al diep geworteld zit.