De kruistocht van de EU ligt op koers, en Cyprus was geen ongelukje. Dijsselbloem sprak de waarheid toen hij het gisteren had over een blauwdruk, maar werd verkeerd begrepen omdat financieel journalisten teveel gefixeerd zijn op banken om te zien wat het doel van deze kruistocht is.

Kent u veel mensen die meer dan 100.000 euro – een ton – op de bank hebben? Gewoon, omdat ze sparen voor hun oude dag? Die sparen een verstandiger aanpak vinden dan beleggen, zelfs in de meest ‘veilige aandelen’?

Ik niet.

Mensen die meer dan aan ton cash beschikbaar hebben ken ik wel, maar die hebben dat geld niet op een Nederlandse bank staan. Maar zelfs opgeslagen in Luxemburg, op de Kanaaleilanden of in exotische oorden als Bermuda of de Turks & Caicos islands – om er maar een paar te noemen uit een keur van plaatsen waarheen u uw geld kunt laten vluchten – staat het bedrag waarmee een fiscus werd benadeeld slechts hoogst zelden als cash opgeslagen. Het grootste deel wordt daar vakkundig belegd.

De oude dame op Cyprus die Nieuwsuur gisteravond had weten te vinden, die haar gehele oudedagsvoorziening in cash op een Cypriotische bank had gestald, is dan ook een enorme uitzondering, en normaal gesproken evenmin een erg intelligente. Ik leef met haar mee vanwege haar verlies, maar ga over tot de orde van de dag. En dat is de constatering dat mensen die meer dan een ton aan cash op een Cypriotische bank hadden staan, niet helemaal bij hun verstand waren, en weinig medelijden verdienen. Grootverdieners zetten geen miljarden op de bank, punt. De getroffenen zijn dus vooral mensen en bedrijfjes uit middenklassen – zielig, maar niet onschuldig.

Desalniettemin is het precies deze groep mensen die van Schäuble c.s. een schot voor de boeg hebben gehad, bij hun roofoverval op Cyprus. Cyprus was weliswaar een knooppunt in internationale geldstromen, maar geen plek van bestemming waar veel geld veilig werd geacht. Wàs. Want Cyprus is bancair nog slechts een rokende puinhoop, uiteindelijk ondanks tegenstribbelen niet bestand tegen de vastbeslotenheid haar te vernietigen. De Europese groot-Mogels lijken zich ten doel te hebben gesteld vluchthavens voor geld de nek om te draaien. Want het zijn plaatsen waarover zij geen macht hebben over het geld van hun onderdanen, en dat is voor regenten niet alleen eng, maar ook bedreigend. De landen met een buitensporig grote bancaire sector zijn gewaarschuwd.

Zoals op bovenstaande illustratie (omzet financiële sector ten opzichte van het BNP van een land) eenvoudig te zien is, is het door Schäuble c.s. veel herhaalde argument, dat Cyprus een kind met een financieel waterhoofd was, niet meer dan een gelegenheidsargument, en eenvoudig niet waar. Luxemburg heeft de belastingontwijkingsindustrie beter gemaskeerd, maar is een veel belangrijker knooppunt. Bovendien is het binnen de EU een plek waar geld niet alleen langs stroomt, maar ook inderdaad wordt bewaard. En het arriveert daar vanuit hubs (voor Groningers: knooppunten) als het VK en Nederland. Buiten de industrielanden om bewegen zich enorme geldstromen, die vanuit dergelijke hubs worden geregisseerd. En het lijken deze stromen te zijn die de EU lijkt te willen indammen. Begrijpelijk, omdat ze verwoestende effecten (speculatie!!) kunnen hebben. Maar desalniettemin onverstandig, aangezien dit de levensaders van de financiële markten zijn, zonder welke veel economische activiteiten slechts haperend – of helemaal niet – werken.

Eventjes ter illustratie: wereldwijd gaat er via belastinghavens 30 biljoen rond. Dat is 30.000 miljard. En deze 30.000 miljard zijn in het bezit van de financieel machtigste en actiefste mensen op de wereld.

De omvang van dit bedrag illustreert al dat je dat niet via een paar pennenstreken kunt elimineren. Veel belastingparadijzen zijn soevereine staten waar men weinig tot niets anders doet dan geld beheren. Op een eiland als Bermuda (alleen voor heel chique belastingontwijjkers, introductie is noodzakelijk) bestaat bijvoorbeeld geen inkomstenbelasting. En ze zullen angstvallig buiten alle grote samenwerkingsverbanden zoals de EU is blijven, omdat deze hen met ongenoegen beschouwen. De entree van Cyprus in de EU was een uitzondering, mede ingegeven door de gedachte dat Cyprus in kringen van de internationale haute finance niet helemaal voor vol werd aangezien. En dus dacht ermee weg te kunnen komen.

De Cypriotische banken hebben daarom niet zichzelf opgeblazen, maar zijn te goedgelovig geweest ten aanzien van hun kansen een bak geld te verdienen aan Griekse staatsleningen. En geloofden bovendien ten onrechte dat hun plaatsing binnen de EU hen recht gaf te vertrouwen op hulp van Brussel als het misliep. Hun ondergang is daarom niet onterecht, maar toch zal de geur van een Europese instinker nog lange tijd rond het eiland blijven hangen.

De toekomst van financieel Cyprus zal zich in de toekomst beperken tot ontvangstkantoor van Russisch zwart geld, dat vervolgens fluks wordt doorgesluisd naar veiliger oorden. Per saldo is dat voor de EU ongunstig. Horen wij niet dagelijks hoe fijn het is als buitenlandse investeerders hun geld in onze territoria beleggen? In hoeverre daarover elders belasting is betaalt interesseert ons nooit. Maar ook dat is iets dat Schäuble c.s. eenvoudig buiten deze discussie in de media hebben weten te houden, wat het natuurlijk niet minder waar maakt.

De EU heeft een stille campagne ingezet om de toegang van geldstromen tot Europa te beperken. Het is iets dat vooral financiële centra als het VK, Nederland en Luxemburg raken zal, en we zullen er komende jaren meer van merken. Twintig jaar terug had het ministerie van Financiën het lef een bombastische verklaring uit te geven, dat ‘belastingparadijs Nederlandse Antillen zich maar eens aan de internationale regels moest gaan houden’. Dat was prachtig geweest, ware het niet dat de aanpassing een gevolg was van een nieuw belastingverdrag tussen Nederland, VK en USA, en we daarom niet anders konden. De Antillenroute zou Nederland anders wel eens geld kunnen gaan kosten, en werd daarom – en nergens anders om – opgedoekt.

Afgelopen week zagen we een nieuwe aanval op de internationale geldstroom. Die is gedoemd te mislukken, dat weet men in Brussel en Berlijn ook wel. Maar niettegenstaande dat hoopt men blijkbaar te voorkomen dat steeds meer mensen hun bezittingen in veilige havens onderbrengen. Niet voor niets, want de geldstroom buiten de grote landen om is de afgelopen 40 jaar verveelvoudigd. Maar dat het oogmerk van de belastingdienst is, het voor iedereen allemaal eenvoudiger te maken, lijken we alleen in Nederland te geloven.

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.