DE WERELD NU

Europa en de Nederlandse pensioenfondsen

Nederlandse pensioenfondsen, tekengeld

Nederland heeft als natie twee verschillende belangen bij de Nederlandse pensioenfondsen.Toon Kasdorp maakte zich ernstig zorgen.

In de eerste plaats dat het gespaarde geld goed belegd wordt zodat de pensioengerechtigden aan hun trekken komen. Daarvoor is een deskundig en betrouwbaar controle apparaat nodig. In de tweede plaats is het pensioengeld altijd een bron van nationale financieringen geweest, voor staatsleningen van rijks- en lagere overheden. Op dat laatste punt liepen de belangen van pensioenfondsen en overheid lang parallel. Een veiliger belegging dan een staatslening aan een goed georganiseerd en welvarend land als Nederland is er niet. Maar daar is de laatste jaren wat de klad ingekomen.

Dat heeft twee oorzaken. De eerste is dat het totale pensioenvermogen te groot is geworden voor de Nederlandse markt. De tweede is de rentestand die momenteel praktisch nul is geworden. Dat maakt beleggen in staatsobligaties minder aantrekkelijk.

De pensioenfondsen beleggen om die reden al een tijdlang niet meer hoofdzakelijk in rentedragende waarden en veel meer in onroerend goed en in aandelen. Ik weet niet precies meer wanneer, maar een behoorlijk aantal jaren geleden, wilden de fondsen toestemming om in het buitenland te gaan beleggen. Daar was van overheidszijde toen weinig animo voor. De controle werd dan lastiger en natuurlijk zou het ook ten koste kunnen gaan van de goedkope staatsleningen. Maar uitsluitend beleggen in Nederland was ook toen al praktisch niet meer mogelijk. Tegenwoordig is nog maar 14% van het pensioenvermogen in Nederland belegd. De overheid hier doet wel haar best de fondsen te bewegen meer in Nederlandse opkomende bedrijven te investeren maar echt afdwingen kan ze dat niet. Wel is duidelijk dat haar invloed in dat opzicht nog kleiner wordt als de controle en misschien ook nog de fondsen zelf Nederland verlaten voor een andere plek binnen de EU. Dat zou onder de vigeur van de nieuwe richtlijn mogelijk zijn.

Dat er aan de andere kant van Brusselse zijde geprobeerd wordt om een Europese markt voor pensioenfondsen te creëren is niet iets waar die fondsen zelf zich tegen zullen verzetten. In een eerder stadium heeft de Nederlandse overheid zich daar wel tegen verweerd, vooral met het argument dat het Verdrag van Lissabon het beheer over pensioenfondsen aan de lidstaten toewijst. Maar het verdrag is op dat punt niet erg duidelijk. Op zich is het niet gek dat Europa zowel de controle over de pensioenen als de marktregulering naar zich toetrekt. Dat hoort op het eerste gezicht tot de Europese taken. Het probleem lijkt vooral te zijn dat het Nederlandse pensioenstelsel nogal uniek is en dat men er in Brussel onvoldoende verstand van heeft.

De nieuwe pensioenrichtlijn is de zogenaamde IORP II. IORP betekent Institutions for Occupational Retirement Provision, wat staat voor instellingen voor bedrijfspensioenen.

IORP 2 is er voor alle Europese bedrijfspensioenen, terwijl er maar vier of vijf landen in de Unie zijn met een stevig systeem van collectieve bedrijfspensioenen en Nederland in zijn eentje, meen ik, 60% van vermogen in die sector voor zijn rekening neemt.

In het Europese jargon zijn de pensioenen verdeeld in drie pijlers. De eerste pijler zijn de AOW-achtigen, dat wil zeggen. sociale stelsels waar geen opbouw aan ten grondslag ligt, maar waarvan de kosten worden omgeslagen via een premiestelsel, dat als een vorm van belasting kan worden beschouwd. De derde pijler zijn de aanvullende pensioenen die veel lijken op lijfrente verzekeringen en die een veel sterker individueel karakter hebben.

IORP II gaat dus over de tweede pijler waar maar vier of vijf landen in de Unie iets aan doen. Dat is een systeem waarin de verzekerden wel persoonlijke aanspraken hebben maar waar geen juridisch afgezonderd vermogen tegenover staat. Daar zijn de pensioengerechtigden noodzakelijk onderling solidair. Als er onvoldoende vermogen zou zijn voor de tegenwoordige gepensioneerden dan krijgen ze toch hun volledige pensioen en dat gaat dan ten laste van de reserves van anderen, met name dus van de jongere gerechtigden die nog aan de opbouw bezig zijn.

Over dat systeem is niet zo lang geleden in Nederland al veel te doen geweest en het is begrijpelijk dat de mensen er hier niets voor voelen dat de pensioenfondsen met hun geld naar het buitenland trekken, dat het toezicht erop in handen van minder deskundigen komt en dat de solidariteit zich vervolgens uitbreidt tot heel Europa. Zover reikt domweg die solidariteit niet. Het ligt daarom niet erg voor de hand om die €1400 miljard aan Nederlands pensioenvermogen zomaar uit handen te geven.

Een kenmerk van de tweede pijler is dat er geen juridische scheiding tussen vermogens van de afzonderlijke pensioendeelnemers plaats vindt, waardoor de ene pensioenregeling binnen hetzelfde pensioenfonds de andere onder omstandigheden kan subsidiëren.

Die onderlinge subsidiëring tussen pensioendeelnemers is een uiting van wat we “solidariteit” noemen, een fundament van ons pensioenstelsel. Die solidariteit wordt wel binnen Nederland gevoeld, maar met de rest van de acht en twintig lidstaten van de EU zijn we zover nog niet.

De officiële reden die men in Brussel geeft voor die uitgebreide IORP richtlijn is dat het mogelijk is zo tweede pijlerpensioenen in heel Europa te harmoniseren. Dat zou handig zijn voor multinationals die nu per land verschillende pensioenregelingen hebben. Maar voor tweede pijler contracten heb je werkgevers en werknemers nodig die samenwerken in plaats van vechtend over de straat te rollen. De verschillen in Europa zijn op dat punt simpel te groot. Omdat Duitsland heeft bedongen dat het niet mee doet, zou Nederlands in zijn eentje moeten opkomen voor de belangen van de noordelijke landen. Dat lijkt geen erg goed uitgangspunt

Waarom Nederland heeft nagelaten om net als Duitsland een uitzonderingspositie te bedingen op dit punt is mij een raadsel. Ik ben bang dat staatssecretaris Kleinsma onvoldoende alert is geweest en dat het departement waar zij mede leiding aan geeft niet tot het beste hoort wat we hier in Nederland hebben.


Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

13 reacties

  1. Grapjas schreef:

    Uitkomst= simpel. De heilige EUSSR – heil Brussel- zal één ‘eerlijk’ pensioenstelsel in gaan voeren- gebaseerd op het slechtste systeem binnen de lidstaten. Wij maar de klote- ONS uitgestelde loon (pensioen) naar de grote hoop. Sloebers uit de problemen- wij doorwerken tot 75, en daarna krap leefgeld. Heil EUSSR!

  2. Gerrit Joost schreef:

    Onze pensioenfondsen zijn verplicht de gesecuriseerde obligaties op te kopen van de ECB. De ECB “verpakt” goede en slechte obligaties tot 1 produkt. Ze hebben voor 2515 miljard opgekocht. Onze pensioenfondsen moeten katten in de zak kopen; rotte en goede appelen verpakt in 1 zak. Onze harde Euro’s gaan zo naar de ECB, de pensioenfondsen krijgen waardeloze obligaties terug. Dit zij de obligaties die de ECB heeft opgekocht uit Italië, Spanje en Grriekenland. Ze staan voor veel geld te boek bij de ECB, maar zijn in feite niets waard. Zo gaat onze pensioenpot op slinkse wijze naar de ECB!!!!! NEXIT

  3. Ton Ponjee schreef:

    we moeten Brussel niet alleen de schuld geven, we hebben zelf de laatste 30 jaar deze klote regeringen gekozen door middel van ons stemgedrag, en handjekplap van sommige
    oppositie partijen .
    in de 2e kamer komt men 1 zetel te kort en in de 1e kamer ook geen meerderheid dus op naar een ander stemgedrag en beleid

  4. Johan P schreef:

    @Ton Ponjee
    Niet geheel waar. Bij de verkiezingen de laatste jaren is er door de gevestigde partijen alles aan gedaan om de werkelijke winnaars (PVV en FvD) buiten boord te houden. Nog even daargelaten dat die partijen met behulp van de media door die zittende kliek eindeloos worden afgezet als ‘extreem-rechts’. (En laten we het niet hebben over het gelazer binnen de stembureuas waar stemmen voor de PVV herhaaldelijk plotseling verdwenen, of moslima’s die niet kunnen lezen in de stemhokjes ‘geholpen’ werden).

    De combinatie van VVD-PvdA was volkomen achterlijk omdat hun standpunten op veel punten 180 graden uit elkaar stonden, maar men achtte dat toch beter dan de PVV te vragen.

    Voor mij maakt het niet meer uit. Ik heb Nederland verlaten en het is mij al duidelijk gemaakt dat het pensioen dat ik heb opgebouwd over 20+ jaar werken niet beschikbaar zal zijn. Iets dat niet geheel als een verrassing kwam, maar toch buitengewoon onaangenaam is.

  5. Mark Rotteveel schreef:

    1 opossing dat is uit Europa, weg met brussel en al die k..ambtenaren lees NEXIT Gewoon baas in eigen land met afspraken.

  6. PJM Hoogenbosch schreef:

    Helemaal mee eens…

  7. Zwarte Piet schreef:

    Het is voor mij een volslagen onbegrijpelijk gegeven dat zaken die de overgrote meerderheid niet wil toch ten koste van alles worden doorgedrukt. De democratie is zo verworden tot een dictatuur der welbespraakten! Lees: dictatoriale zakkenvullers

  8. HV schreef:

    Pensioen is niets meer dan uitgesteld loon, en wordt afgesproken tussen werknemers en werkgevers. Europa heeft hier weinig van doen, IORP is alleen opgesteld voor de toetsing van de pensioenen maar feitelijk raakt dit de fondsen niet.

    Het grootste probleem is onze ouderdom, toen iedereen spaarden spaarde we voor een pensioen van 65 tot +/- 78 jaar. Inmiddels is de gemiddelde leeftijd van een man 87 jaar. Dat betekent 9 jaar meer uitkering. Je kan dus klagen over het pensioen, maar helaas er zit niet meer in de pot. Nu trekken we de pot leeg door de rekenregels aan te passen in het voordeel van de oudere ten koste van de jongere.

    Nu heb ik ook een bepaalde leeftijd dus óók ik ga deze korting voelen, maar solidariteit is niet alleen maar nemen.

  9. Tijn schreef:

    Wat er feitelijk gebeurd is dat pensioenfondsen worden opgezadeld met Griekse, Ierse, Portugese, Italiaanse staatsobligaties. Enorme financiële risico’s wordt hiermee door de ECB verplaatst van onverantwoord handelende banken naar pensioenfondsen.
    Exact hetzelfde spelletje dat de Amerikaanse banken hebben gespeeld met het verpakken en doorverkopen van sub prime hypotheken; oorzaak van de crisis van 2008.
    Volgende crisis niet alleen omvallende banken, maar ook omvallende pensioenfondsen. Ben benieuwd hoe Rutte zich daar uit gaat lullen.

  10. HV schreef:

    Beste Tijn,

    om even kort te zijn: u wilt toch rendement op uw pensioengelden of wilt u beleggen bij een Nederlandse bank met 0,01% rente? Indien je het laatste wil kan ik aangeven dat een korting van 5% nog minimaal zal zijn. Daarnaast de Italiaanse staatsobligaties zijn voor het meerendeel in handen van de burgers zelf, heeft u wel eens nagedacht over hoe een Italiaan een oude dag opbouwd? Inderdaad door obligaties op te kopen van de eigen staat.

    Met betrekking tot de financiële risico’s die er zijn; ja deze zijn zeker aanwezig, maar het grootste probleem van de crisis toentertijd was dat de “subprimes” in de US verkocht werden door investment banks die verdiende door er een beter label aan te hangen aa nde reguliere particuliere bank. Door de scheiding aan te brengen was dit lange tijd goed ingeregeld, echter dit was in 2000 afgeschaft (Glass Steagall Act)

  11. Henk schreef:

    Gemiddelde leeftijd van de man 87 jaar?!? Anno 2019 toch zeker niet! En: aan het hoofd van het systeem staan toch rekenmeesters of actuarissen zo je wilt, de stijging van de gemiddelde leeftijd is allang verdisconteerd.
    Nee, het systeem is gebaseerd op a) gezamenlijk inleggen (solidariteit) en massaal inleggen. Nu de huidige generatie begint met inleggen rond hun dertigste en geen enkele zzp’er meedoet, alsmede alle mensen uit bv Oost-Europa die ook doen of ze zzp’er zijn loopt het principe spaak. Daar zit het probleem maar niemand schijnt dat te zien.

  12. HV schreef:

    Beste Henk,

    ZIe bronverwijzing https://www.ag-ai.nl/view/39293-Prognosetafel+AG2018.pdf pagina 9. Graag even iets nader bestuderen, helaas “we worden te oud” en daar had niemand rekening gehouden. De actuarissen hebben zelf dit probleem ook onderkend en hebben hierover aangegeven alleen op basis van het verleden de prognosetabellen op te stellen.

    Dat de ZZP’er geen inleg doet betekent dat hij helemaal geen aanspraak heeft op enige vorm van rechten uit het pensioenfonds (wie niet betaald heeft ten slotte ook geen rechten) en dat de 30 jarige begint met werken op latere leeftijd betekent ook dat hij minder opbouwt. Geen 40 jaar opbouw met 1,75% om tot 70% van het laatst verdiende loon te komen, maar slechts 35 jaar om dus te komen tot 61% van het pensioen.

    Graag eens luisteren naar Theo Kocken, de man die gewaarschuwd heeft voor de derivaten van Vestia (waar de pensioenfondsen aan verdienden) –> https://bit.ly/2P4vupM