DE WERELD NU

Debat – Theoterrorisme? Achterhuis en orde

Theoterrorisme

Is de term theoterrorisme geschikt voor religieus geïnspireerd geweld? Heeft het gevolgen; past het binnen maatschappelijke ontwikkelingen?

Het artikel van David Pinto zaterdag blijkt voedsel te zijn voor een uitgebreider debat over de toepasbaarheid van het begrip theoterrorisme en de er uit volgende implicaties. Daarvoor geven we de komende week (of eventueel langer) alle ruimte door dagelijks een opinie van een geselecteerde wetenschapper, schrijver of opiniemaker te plaatsen. Vandaag herplaatsen we in deze serie een ouder stuk van Peter Louter vanwege de toegevoegde waarde die het qua perspectief biedt.

Het theoterrorisme en orde

theoterrorisme en orde

Zijn theoterrorisme en orde een logische twee-eenheid? Peter Louter stelt dat op goede gronden, en maakt gehakt van de filosoof Hans Achterhuis.

In ‘Sir Edmund’ de weekendbijlage van de Volkskrant (21-04-2018) mag filosoof Hans Achterhuis tekeer gaan tegen het de schrijvers van het boek: “In naam van god”, Paul Cliteur en Dirk Verhofstadt. Een beetje onderlegde lezer moet stijl achterover gevallen zijn van de recensie van Achterhuis.

Tot en met bijna de laatste zin: “De Bijbel en de Koran staan in deze lijn vol met uitspraken die het religieus geweld veroordelen”, bedient Achterhuis zich van kwalijke argumenten. In de laatste zin van zijn recensie noemt hij atheïstische ideologieën gevaarlijker dan theoterrorisme omdat de Bijbel en de Koran méér remmingen bieden tegen theologisch geïnspireerd geweld. Uit de Koran noemt hij één vers: ‘In godsdienst is geen dwang’. Wie zoiets als argument gebruikt moet heel goed weten waar hij het over heeft. Achterhuis weet dat niet en zo is er veel meer wat hij niet lijkt te weten.

Witte en zwarte zwanen
In de aanloop van zijn betoog verwijt Achterhuis de schrijvers dat ze zich schuldig maken aan de overtreding van een wetenschappelijk gebod. Hij verwijst naar Karl Popper die gezegd zou hebben dat als je wil bewijzen dat zwanen wit zijn, je op zoek moet gaan naar zwarte zwanen. Cliteur en Verhofstadt zouden niet op zoek zijn gegaan naar ‘zwarte zwanen’. Dat is een nogal zielige discussietruc. Alleen al de door de auteurs gebruikte term ‘theoterrorisme’ impliceert het feit dat er volgens hen ook andere soorten van terrorisme bestaan.

Achterhuis heeft zelf een ‘zwarte zwaan gevonden’ om zijn betoog te illustreren in de persoon van Balthasar Gerards, de moordenaar van Willem van Oranje. Die zou gezegd hebben dat hij het voor koning en vaderland deed. Dus had hij een politiek motief, constateert Achterhuis. Achterhuis overtreedt hier heel wat wetenschappelijke regels door het weglaten van de context. Gerards was ook een geloofsfanaticus volgens zijn levensbeschrijving. De moord op Willem van Oranje kan niet los worden gezien van de strijd tegen de Reformatie. Alleen al in Frankrijk kostte die een paar miljoen slachtoffers. In de strijd tegen de Reformatie waren politiek en religie sterk aan elkaar verbonden. In dit verband is het dan ook de vraag of de term ‘theoterrorisme’ wel zo zuiver is. Als Achterhuis die weg was gevolgd, zou er een interessante bijdrage aan de discussie hebben kunnen ontstaan. Dat is nu niet het geval. Het enige doel van Achterhuis lijkt het afbranden van Cliteur en Verhofstadt te zijn.

Religieuze geschriften roepen volgens hen op tot geweld, ‘atheïstische geschriften niet’, schrijft Achterhuis. Even later voert hij onder andere communistische staatsterreur op om dat te weerleggen. Daarmee bewijst hij echter nog niet dat atheïstische geschriften ook tot terreur zouden oproepen. Zijn kans om onder die geschriften een zwarte zwaan aan te wijzen, laat hij lopen.

Religies gaan over orde
Religies zijn ontworpen om samenhang en orde in een samenleving te vestigen. Het monotheïsme vloeide daar uit voort omdat een pantheon van goden tot wanorde kon leiden. De Koran noemt ‘wanorde’ meerdere keren. Bijvoorbeeld dat degene die ‘wanorde’ veroorzaakt gedood moet worden. Dat is het als regel verzwegen onderdeel van het vers waarin de zin voorkomt: ‘wie een mens doodt, doodt de gehele mensheid. Deze uitzondering op de regel is niet zonder betekenis. Wie in een islamitisch land de leer betwijfelt, maakt zich schuldig aan wanorde en is zijn leven niet zeker. Alle kritisch denkende moslims wonen tegenwoordig in Europa of Amerika.

De strijd tegen de Reformatie was een strijd die gestreden werd om de katholieke orde te herstellen. Reformatie stond gelijk aan wanorde en een bedreiging van de suprematie van het Vaticaan in de geloofsleer. De Reformatie ontstond uit de ergernis dat katholicisme uit die tijd te veel wanorde toeliet en corrupt was. In Nederland kwam de nieuwe orde met de vestiging van de gereformeerde staatskerk (later ’Hervormde kerk’. Dat maakte de eerdere terreur tegen katholieken, katholieke instituties en afwijkende reformatorische opvattingen legaal. Overheidsbanen waren er alleen voor gereformeerden.

Terreur en orde hangen samen. Wanorde roept terreur op. Daarmee kan eigenlijk geen onderscheid gemaakt worden tussen theologisch gefundeerde terreur en de terreur van ideologieën als communisme en nazisme. Beide streven naar absolute orde en knevelen de bevolking met geboden en verboden die verbonden zijn aan de gehanteerde heilsleer.

Religies en ideologieën kunnen totalitair zijn
Islamitische terreur richt zich op zowel interne als externe orde. Het islamitisch reveil waarvan de moslim broederschap een voorbeeld is, laat zien waarom de islam slaagde, waar de katholieken het niet lukte om zich tijdig te reformeren. De externe islamitische terreur richt zich op externe bedreigingen van de door haar nagestreefde orde.

‘Theoterreur’ is een verschijningswijze van totalitaire terreur en bedient zich van de denkbeelden van een niet te bekritiseren transcendente god. Het communisme was eveneens een reformatorische beweging die een andere orde nastreefde en kritiek op Marx, Lenin en Stalin verbood als volksvijandig. In de goelag had het Russische communisme zijn eigen hel op aarde en het nazisme had zijn kampen.

Cliteur en Verhofstadt gingen op zoek naar religieus gemotiveerde terreur. Ze hadden ook op zoek kunnen gaan bij de ‘Republiek’ van Plato die uit onvrede over de Atheense wanorde op zoek ging naar een systeem dat orde garandeerde. Net als Augustinus kenden de ontwerpers van de islam hun Plato. Of je je nu op Allah of op Lenin beroept, maakt niet zo heel veel uit. Het beroep op hen is een beroep op een bepaalde na te streven maatschappelijke orde. De witte zwaan waar Achterhuis naar verwijst is de uit de uit totalitaire denkbeelden voort komende terreur om een bepaalde orde af te dwingen.

Cliteur heeft zelf een goede reactie geschreven op de recensie van Hans Achterhuis. Er zijn twee theorieën zegt hij: “Theorie 1 zegt: die aanslagen hebben echt iets te maken met religie, zoals de plegers zelf zeggen. Theorie 2 zegt: die aanslagen hebben helemaal niets met religie te maken.” Dat is een herkenbaar beeld van de gaande discussie waarin aanhangers van theorie 2 regelmatig een beroep doen op sociaaleconomische verklaringen en religie negeren.

Cliteur zou nog een stap moeten doen om Achterhuis tevreden te stellen. Een meer omvattend alternatief voor stelling 1 is: aanslagen komen voort uit een totalitair streven naar orde met een beroep op religie of niet-religieuze heilsorde.


Dit artikel van Peter Louter publiceerden we eerder op 28 april 2018.

De andere bijdragen aan het Debat Theoterrorisme vindt u hier.

9 reacties

  1. BegrensEuropa! schreef:

    Het is lastig om in een relatief kort opiniestuk alles te zeggen wat noodzakelijk is. Achterhuis zegt: ‘In godsdienst is geen dwang’ (koran 2:256). Hij weet niet dat er twee korans zijn en twee mohammeds. Het verschil wordt gemarkeerd door de Hidjra (638 n. Chr., tevens begin van islamitische jaartelling). In de Mekkaanse Koran is geen jihad en dus ook geen terrorisime. In de Medinensische (36% van de Koran) daarentegen staat het er vol mee: 24%. In Medina was ook wel degelijk sprake van dwang. De islam is een dualistische godsdienst, maar niet zo erg dualistisch want door het principe van abrogatie is de medinensische koran leidend. Jihad is een heilige plicht. Door het abrogatieprincipe is het onmogelijk om de terreurgedreven islam los te trekken van de vreedzame islam. De jihad- en terreurgedreven islam was natuurlijk ook uiterst succesvol (door barbaarse onderdrukking, uitroeiing en veroveringen), de vreedzame niet (in 15 jaar had Mohammed, volgens de overlevering want wie garandeert dat de twee Mohammeds allebei werkelijk geleefd hebben, pas 150 aanhangers, vrijwel allemaal familie, dus het laat zich raden wat die gedacht hebben). Wat ik hier schrijf is de algemeen erkende waarheid over de islam. Natuurlijk kan de waarheid ontkend worden, ook al springt die nog zo duidelijk in het oog. Er is geen grond voor theorie 2, zeker waar het de islam betreft. Sla het werk van Hans Jansen er maar op na. Of anders dat van het islamkritische tiental hier: https://www.splcenter.org/fighting-hate/intelligence-report/2011/anti-muslim-inner-circle

  2. Neef Jansen schreef:

    Ik zou hierbij willen opmerken dat die term theoterrorisme doet denken aan de term ‘Asians’ die in de UK gewoonlijk gebezigd wordt als het gaat om ‘grooming gangs’, de praktijk van ontvoeren van meisjes van rond de 12 die worden gedrogeerd en dan maandenlang verkracht door groepen van rond de 20 a 30 mannen. Die mannen blijken dan steeds overwegend moslim te zijn van Pakistaanse herkomst, maar met Asians kunnen in de UK ook bijvoorbeeld hindoes, sikhs, chinezen en vietnamezen zich aangesproken voelen. En deze groepen laten ook geregeld blijken heel verontwaardigd te zijn over deze verdachtmaking. Maar die term ‘Asians’ heeft te maken met de politiek correcte drang om allerlei islamgerelateerde criminaliteit en terreur zodanig te omschrijven, dat de gemiddelde burger helemaal niet op het idee komt dat deze inmiddels veel voorkomende vorm van uiterst wrede en mensverachtende criminaliteit iets met de islam van doen zou hebben. Het betreft dus een manier van spreken die niets oplost en die eigenlijk vooral bijdraagt aan het zich voortzetten en verder uitbouwen van deze misdaad.

  3. Neef Jansen schreef:

    Naar de laatste stand van zaken wat betreft het wetenschappelijk onderzoek van de islam lijkt het er sterk op dat de islam een verzameling instructies is die er grotendeels op is ingericht een vals, leugenachtig, totalitair en imperialistisch systeem van hersenspoeling en verovering in stand te houden en af te schermen voor elke poging tot humanisering. Het betreft een systeem dat volstrekt objectiverend, dehumaniserend, exploiterend en vernietigend aangrijpt op mensen, samenlevingen en cultuur. De mens bedenkt zich helaas af en toe een dergelijk idee, en de ervaring toont dat het enorm veel moeite neemt om weer van zo’n idee af te komen, als dat al lukken wil. Daarbij komt dat het niet helpt als de denkhoofden van onze cultuur, de mandarijnen van de ideeenwereld, zo krankjorem wereldvreemd zijn wat betreft deze killer-idee.

  4. Neef Jansen schreef:

    Het is trouwens heel wel mogelijk dat iemand als Hans Achterhuis tijdens een tripje naar Berlijn per ongeluk expres allah akbar wordt doodgereden door een verward iemand waarvan het motief ‘islamistisch’ is en waarvan we vooral moeten weten dat het verder niets met de islam zelf te maken heeft en dat heel dit voorval al binnen een dag weer uit het nieuws is verdwenen en verder niet veel meer dan een voetnoot is in het leven van de grote denker Hans Achterhuis die tijdens zijn leven toch al geen flauw idee had vanwaar al die allah akbar incidenten vandaan kwamen – zo althans suggereert mij het commentaar van beroemd observator Henryk Broder: https://zlj13051967.wordpress.com/

  5. Neef Jansen schreef:

    Ah, de link hierboven moet zijn: https://www.youtube.com/watch?v=sKAISyP8Rvs. De betreffende link hierboven wijst trouwens naar de enige in de politiek die echt wakker is aangaande de islam, en die dan ook 24/7 beschermd moet worden tegen die islam. Je zou kunnen zeggen dat het onderwerp van z’n kritiek een dikke streep zet onder zijn gelijk.

  6. BegrensEuropa! schreef:

    @Neef Jansen 26 augustus 2020 om 01:31 Uw ergernis betreft vooral de theoterrorisme-verhullende Newspeak, een taal gecreëerd door de staat om de vrijheid van politiek gevoelige gedachten- en meningsvorming die een bedreiging voor het regime vormen te beperken. U vermoedt dat de term theoterrorisme daar ook onder valt. Deze vrijheidsbeperking verloopt door het beperken van de woordenschat van de burger, die er voor zorgt ervoor dat bepaalde gedachten onder de bevolking zo sterk onderdrukt worden dat van thoughtcrime (gedachtemisdaad) gesproken kan worden. Bepaalde delen van het democratische debat worden taboe verklaard. Rond zo’n taboe ontstaat politisering om gedachtensanitaire cordons in te kunnen stellen en zo de droomwereld van met name links (de GL/D66-achtigen) kunstmatig tot stand te brengen en in stand te houden. De koppeling tussen GL en D66 is hierbij bijzonder handig, want GL heeft de ideeen (voor een top-down utopie, waarbij elke vijand van rechts een vriend is) en D66 gaat over de rechtsorde om het taboe juridisch vorm te geven. Daar de taboeisering zien voormalige middenpartijen zich gedwongen zich af te keren van partijen die politiek gevoelige onderwerpen niet uit de weg gaan. Zo heeft GL de macht. Dat geldt niet alleen in Nederland, maar ook in Duitsland. In Duitsland is men hier gevoelig voor doordat Duitsland te machtig is (en veel geld in de rondte kan slingeren om iedereen koest te houden) en ook nog een onverwerkt oorlogstrauma heeft waardoor het ‘beter’ en dus ‘linkser’ en ‘groener’ en ‘rechtstatelijker’ moet zijn dan redelijk is. Een Merkelfluisteraar als Macron doet de rest. In Nederland zit hierdoor de boel op slot omdat we via de EU alle macht indirect aan Macron hebben gegeven. Die trekt aan de touwtjes. Het is hoog tijd om deze bom onder het gezond verstand te demonteren.

  7. BegrensEuropa! schreef:

    Ik vul nog even aan: het gaat hier niet alleen om een bom onder het gezond verstand, maar ook om een bom onder de rechtsgelijkheid. Het kan niet zo zijn dat de één rustig het gedachtengoed van een wereldkalifaat mag verspreiden, inclusief alle opruiende teksten waar dit op gebaseerd is (de klassiek-islamitische biografie van Mohammed is voor 67% gewijd aan jihad), en de ander dit niet mag bestrijden. Dezelfde rechtsongelijkheid zien we in het Zwarte Pietendebat. Zwarte Pietproducten worden overal geweerd, onder druk van commerciele belangen, en op zeer dubieuze intellectuele gronden, maar over islamitisch-kalifatistische producten wordt gezwegen, vermoedelijk onder druk van diezelfde commerciele belangen. Zwarte Piet, kindervriend, strijkt het vaantje. Wereldkalifatisme, mensenvijand, hijst overal de zwarte vlag waarop het profeetschap van Mohammed (de jihadist) wordt uitgedragen. Het is misschien wat kort door de bocht, maar Zwarte Piet, essentieel onderdeel van het vreugdevolle Sinterklaasfeest, wordt op grond van een aanwijsbaar dubieuze racismeaanklacht opgeofferd aan Mohammed, de aantoonbaar racistische massamoordenaar. Het is misschien ook niet kort door de bocht, want het is juist deze cognitieve dissonantie die in het brein van AH bestuurders tot herstel van evenwicht in de gedachtenwereld had moeten leiden. De kern van rechtsgelijkheid ligt in de afwezigheid van cognitieve dissonanties, niet de vermeerdering ervan.

  8. Neef Jansen schreef:

    @ BegrensEuropa! — Het zal ongetwijfeld zo zijn dat voor atheisten een term als ‘theoterrorisme’ zwaar favoriet is, want je kan er zo lekker alle godsdienst mee verdacht maken, maar al doende kom je geen stap dichterbij een goede analyse van wat islam eigenlijk is, zoals je dan ook niets te weten komt over de dramatisch grote verschillen van de islam met het christendom en het jodendom. Het is een term die mist bevorderd, onwetendheid, kennisloosheid, en die aldus alleen maar de islam faciliteert om zich verder in te planten in de westerse cultuur en om daar een steeds agressievere cultuur van wetenschaphaat, vrouwenhaat, mensenrechtenhaat en algemeen westerse cultuur haat te vestigen. Voor een goede analyse van de islam lijkt het mij beter om te vertrekken bijvoorbeeld vanuit het fenomeen ‘totalitarisme’ om dan stap voor stap in beeld te brengen hoe o.a. de islam leidt tot mens- en menselijkheid vernietigende terreur. Zie daarvoor deze lezing gegeven door David Suurland, een lezing die volgens mij verplicht te bestuderen moet zijn voor elke student politicologie in Nederland en voor zeker elke politicus in Nederland: https://www.youtube.com/watch?v=_GP_Wn32dIU

  9. BegrensEuropa! schreef:

    @Neef Jansen 26 augustus 2020 om 11:20 Suurland heeft een buitengewoon goed verhaal. Ik ben nu op een half uur bij de slide totalitarisime, wetmatigheid en terreur: https://is.gd/u4iYVl. en het verschil tussen ons, oorsponkelijke positief recht en het revolutionair recht en het verschil tussen een gewone tiran en een totalitaire dictator. Een gewone tiran is niet best, maar een totalitaire dictator is een monster. Deze slide over ‘defensieve jihad’ (Moslimbroederschap, denk aan Erdogan, Qatar, Tarik Ramadan etc.) is ook aardig: https://is.gd/RTp1iy. En dan deze, met de belangrijkste kenmerken van het totalitarisme: https://is.gd/TrKndD. Het is misschien geen blauwdruk voor de manier van opereren van Rutte 2 en 3, maar het hele idee van ‘kabinetsakkoorden’ zoals door deze regeringen in het Nederlandse democratische bestel geplaatst zijn lijkt daar toch wel op een paar punten een soort afspiegeling van (Vervang in het betoog van Suurland ‘partij’voor ‘kabinetsakkoord’). De volgende slide (na er weer een paar te hebben overgeslagen) is https://is.gd/sRNaqH: Daarin zien we de 4 fases van de totalitaire beweging. Mijn conclusie is dat als totalitair systeem ik idealitier zou streven naar de post-totalitaire bureaucratie, met overslaan van fases 2 en 3. Zonder meteen complotdenker te worden zijn er wel parallellen met bepaalde bewegingen in de huidige wereld. Weer een paar dia’s verder: https://is.gd/DJL5cc Arendt die zegt : denken en leven is hetzelfde (behoeft geen uitleg, toch?), vandaar gedachtenpolitie. Iedereen moet van binnen dood zijn. Dit gaat over gedachtenmisdaden, het controleren van de geschiedenis en de media, ofwel KOZP, BLM etc. Dan tot slot deze: https://youtu.be/_GP_Wn32dIU?t=5156 De laatste zin (uit 1984) doet erg denken aan al die kopschoppers overal. Die kop is vooral de hersenschedel, de behuizing van het denken, en dat moet dood. Klopt als een bus. Dank voor de link. Weten we gelijk waarom het in Duitsland voet aan de grond heeft weten te krijgen. Was toeval. Lag misschien ook aan de Pruisische bureaucratie die daar wortel is geschoten. Dat gaf misschien meer aangrijpingspunten voor het totalitarisme in haar eerste fase. Japan was ook interessant vergelijkingsmateriaal geweest. China en Noord-Korea bestaan nog natuurlijk, als totalitaire staten. Uiterst gevaarlijk, gezien de bewapening en omvang en groeiende economische macht.