Kennelijk kan het niet vaak genoeg gezegd worden: de vijand van de vrije mens is de staat, altijd en overal.

De vijand van welvaart en welzijn, alweer de staat, ook al noemt die zich ‘verzorgingsstaat’, of misschien juist wel indien die staat zich zo noemt. De zogenaamde verzorging, dat is niets anders dan het afnemen van geld en energie en vrijheid van de ene burger, niet ten behoeve van een andere burger, maar ten behoeve van de staat. Want die staat, die gebruikt dat geld niet zozeer om een andere burger te helpen, als wel om het eigen bestaan te rechtvaardigen, en om steeds meer macht te verwerven. In Nederland zijn we inmiddels zo ver, dat mensen het niet eens meer zien, dat iedereen feitelijk in dienst is van de staat.

En ja, dat geldt ook voor mensen die menen ‘vrije ondernemer’ te zijn. Uit eigen ervaring kan ik vertellen dat een groot deel van je tijd, van je leven dus, gaat zitten in het voldoen aan allerlei regels, aan het innen van belastingen voor de staat van je personeel, aan het desnoods op je kop gaan staan als het van je wordt gevraagd (en ‘vragen’ is eisen natuurlijk). Eigendomsrecht bestaat niet meer, ieder eigendom is hooguit voorwaardelijk, want eigenlijk ook al van de staat, die er nog even niet aan toe gekomen is je ook op papier te onteigenen.

Zelfs je leven is niet van jezelf, ook niet dat deel ervan dat je niet voor de staat werkt, want wee degene die dood gaat. Dan wordt de verhouding staat/burger pas echt duidelijk: de staat (meer eerlijk in dit geval dan tactvol) in een vorm van sibbenhaft, laat de nabestaanden afrekenen wat de overledene blijkbaar nog aan de staat schuldig was. Waarvoor? Blijkbaar voor het zich onttrekken aan het arbeidsproces. Iets anders kan ik niet bedenken tenminste. Of hoor eens wat er echt gezegd wordt als het over vergrijzing gaat: over mensen die gezien hun leeftijd niet meer aan het arbeidsproces deelnemen en daarom een probleem geworden zijn, useless eaters, zoals dat tegenwoordig wordt genoemd.

Tja, als slavenhouder heb je die mensen natuurlijk liever niet. Vergelijk het met melkkoeien die naar de slacht gaan als de verhouding tussen wat ze eten en wat er aan melk uit hen te trekken is, minder gunstig wordt. De staat is eigenlijk een goede boer, en die burgers, die zijn het vee. Tja, leuker kunnen ze (de staat) het niet maken, wel makkelijker.

Dit alles wist ik al maar soms valt het meer op dan anders, hoe staten functioneren, bijvoorbeeld als je net weer eens in een andere staat bent geweest. Ik ben net terug uit Polen en inderdaad daar heb ik (ook) Auschwitz bezocht. Een monument niet alleen voor al die mensen die daar op een werkelijk schunnige manier zijn vermoord, gemarteld en afgeslacht, maar ook een waarschuwing voor de macht van de staat. Massamoorden, echte massamoorden, om die te kunnen plegen zit er maar één ding op: begin een staat (of grijp er de macht), ontwapen de bevolking en ga je gang. En denk nu niet: dat doen staten niet, en zeker niet de verzorgingsstaten zoals wij die hier hebben.
Dat kan je denken, maar het heeft iets van fluiten in het donker.

Over Auschwitz wil ik het niet te veel hebben, in Polen kreeg ik al eerder een wat ongemakkelijk gevoel. Over dat gevoel heb ik nagedacht, en ik meen dat het komt door het wel zeer merkwaardige verschil tussen hoe de burgers daar wonen, hoe hun wijken er vaker niet dan wel uitzien, en de pracht en praal van de overheidsgebouwen daar. Ik geloof niet dat ik het ‘Après nous le déluge!‘ eerder zo blatant geïllustreerd heb gezien.

Als je een tot in de puntjes gerestaureerd en onderhouden gebouw zag, dan was het meestal een overheidsgebouw. Soms ook wel eens een bankgebouw of een McDonalds, maar vaker dan dat dus: overheidsgebouwen. Je kon er aan afzien dat kosten noch moeite gespaard waren bij de overheidsgebouwen, prachtig plaveisel, fraai natuursteen en noem maar op. Waar het geld vandaan is gekomen om de zaken zo aan te pakken? Ik heb geen idee, maar wel een vermoeden, en wel dat er hier EU-geld betreft (dit is uiteraard geen geld dat de EU heeft of waarvoor de EU iets positiefs voor de Europese burgers heeft gedaan, maar geld dat de EU van de daarin aaneengesloten staten heeft gekregen, die dat geld weer van hun ‘burgers’ hebben afgedreigd).

Niet te ontkennen is dat er ook geld gestoken lijkt te zijn in het opknappen van sommige woonwijken, van die wijken met enorme flats, flats en nog eens flats. En gaten in het wegdek, en onverharde wegen en paden, en dan hebben we het nog over de wijken die opgeknapt zijn. Ga je met het openbaar vervoer naar de rafelranden van de stad, die voor een rafelrand overigens van aanzienlijke omvang zijn, dan is het beeld nog treuriger. Niet alleen slechte wegen, maar ook de huizen blijven zo op het oog alleen niet om omdat ze nog niet besloten hebben naar welke kant ze dat zullen doen. Grauw, heel grauw, rottende kozijnen en afgebrokkeld pleister, en niet alleen de lucht van kolen maar ook de roetlaag ervan. Maar helaas, daar gaat het EU-geld (of welk geld dan ook) blijkbaar niet heen, naar het verbeteren van de woonomstandigheden van het volk.

Er zijn mensen die dan zeggen dat dergelijke woonomstandigheden en een tenhemelschreiende leefomgeving niet hoeven te betekenen dat de mensen er ongelukkig onder zijn zo te leven. Ik ben het met die mensen niet eens. Ik denk dat ‘die mensen’ verdraaid goed weten dat het anders kan, dat er bijvoorbeeld door de ‘heersers’ gekozen had kunnen worden voor bescheidener overheidsgebouwen en het daarin (in zichzelf dus, en het eigen welbevinden) gestoken geld kiezen te investeren in het welbevinden van degene die de rekeningen betaalt: de burger. Maar niets van dat alles, en dat terwijl de mensen, de Polen, zo duidelijk van mooie dingen en decorum houden, dat zie je aan hun kleding, werkelijk iedereen (die ik gezien heb dan) loopt er zeer verzorgd bij.

Omdat het contrast tussen overheidsgebouwen en andere gebouwen zo groot is (niet overal en altijd, maar wel vaak en opvallend) is het in Polen beter te zien dan in Nederland, wat de staat allemaal steelt en van wie. Schaamteloos, dat was wat ik vrijwel de hele week dacht, als ik weer een oude tram zag, of een naargeestige straat, schaamteloos. Heb je jaren USSR achter de rug, en dan krijg je de EUSSR, en hoewel die in Polen voorlopig meer brengt dan haalt, komt het gebrachte als vanouds aan de staat ten goede. Niet vreemd, als Pietje de macht heeft te bepalen of hij of Jantje zijn zakken mag vullen, dan is het wel duidelijk dat het Pietje wordt die met de buit naar huis gaat. Voeg daarbij dat Jantje al jaren geleden door Pietje ontwapend is (daar was over gestemd door Kees, Klaas en Margriet), en het beeld is compleet.

In Nederland is het niet anders, alleen valt het wegens het gemiddeld hogere welvaartsniveau niet zo erg op, alle pracht en praal (althans, je kan zien -en anders wel lezen- dat het duur geweest is). Alleen al daarom is het goed zo af en toe eens naar Polen te gaan, gewoon omdat je dan beter ziet wat er in Nederland aan de hand is.

De staat, zelfs verkiezingen, krijgen die niet meer begrensd laat staan onder controle. En was het niet Kennedy die zei dat als vreedzame revoluties onmogelijk gemaakt worden, het bloedige zullen worden?

---

Deze column (geschreven op 15 januari 2011) verscheen zeven jaar terug al op Artikel7.nu Aangezien Caroline privé de wens heeft uitgesproken haar oude columns weer eens terug te zien, nemen we de gelegenheid te baat ze komende tijd te herpubliceren op Veren of Lood.