Over de rol van vrouwen in de samenleving worden belangrijke culturele aspecten maar al te vaak genegeerd, betoogde Toon Kasdorp.

Er zijn een aantal culturele elementen in onze samenleving die je niet met het christendom in overeenstemming kunt brengen [1] en ook niet met de islam of het jodendom. Een daarvan is de gelijke berechtiging van vrouwen in het openbare leven.

Het jodendom is patriarchaal en vrouwen spelen in het publieke leven alleen bij uitzondering een rol [2]. Voor zover godsdienstoefeningen zich binnen het gezin afspelen is er weer wel een rol voor de vrouw. Dit onderscheid tussen het openbare en het privéleven is er in deze drie godsdiensten altijd geweest [3].

Priesters, rabbi’s, imams en andere voorgangers in het gebed waren altijd zonder uitzondering mannen [4]. De krampachtige pogingen van de Anglicaanse en andere gemoderniseerde christelijke kerken om de vrouw in hun religie een volwaardige plaats te geven, vormen een achterhoedegevecht. Dat is humanisme en geen christendom. Christus zal nooit een vrouw worden, evenmin als Mozes en Mohammed en de God met de baard mag uit de kinderboekjes zijn verdwenen, een God met borsten zal er niet voor in de plaats komen. Het inruimen van een plaats voor de vrouw in het publieke christendom vereist een afstand nemen van het verleden waardoor er te weinig continuïteit overblijft. Het produceert een onwezenlijke godsdienst die doet denken aan de Grieks Romeinse godenwereld uit het Hellenisme: alles lippendienst en geen substance meer.

Een ander aspect van de teloorgang van het christendom is de eerbied voor het menselijk leven in het Diesseits. Plato heeft een idee ontwikkeld over een ideale leefwereld buiten de aarde en dat idee is door het vroege christendom[4] geannexeerd. De onaardse hemel is de woonplaats van de godheid en van de zielen der rechtvaardigen. Zowel Platonisten als christenen zagen het gewone leven als een surrogaat en niet meer dan als voorbereiding op het leven in de hemel. De hele middeleeuwen door is er weinig te bespeuren van eerbied voor het menselijk leven op deze aarde, niet voor het eigen leven en al helemaal niet voor het leven van onbekenden. Doodstraf met een grondige voorbereiding door een priester en de sacramenten der stervenden gaf een behoorlijke kans op een goede afloop in het hiernamaals, dus van protesten tegen de doodstraf was geen sprake, integendeel.

Een begrip als heilige oorlog, dat alle drie de monotheïstische godsdiensten kennen is in de moderne tijd ondenkbaar geworden. Zelfs George Bush, die aan de oorlog tegen Afghanistan en Irak ideologische uitgangspunten had verbonden, sprak niet van een heilige oorlog. De oorlog blijft een noodzakelijk kwaad en de wapens worden niet meer door de geestelijken gezegend. Oorlog en geweld passen niet in een humanistische levensopvatting, oorlog is christelijk, of joods of islamitisch.

---

1. Islam, christendom en jodendom zijn loten van dezelfde stam en de eerste twee zijn als sekten te beschouwen die uit het laatste geloof zijn voortgekomen. Het is dus niet zo verwonderlijk dat ze tot in details op elkaar lijken en in een onderlinge concurrentiestrijd gewikkeld zijn die tolerantie lastig maakt.
2. Deborah en Judith zijn voorbeelden van vrouwen met een heldenrol in het openbare joodse leven en het christendom kent zijn vrouwelijke heiligen en martelaren. In de Islam zijn zelfs dat soort voorbeelden niet aanwezig.
3. Het is geen toeval dat de gelijkberechtiging van de vrouw in onze samenleving gepaard gaat aan het verdwijnen van het gezin als een hecht samenlevingsverband en de familie als een maatschappelijk referentiekader. Hoe dan ook het is onchristelijk, onjoods en on-islamitisch.
4. Niet door Jezus van Nazareth, want in de evangeliën kom je het niet tegen, maar door Paulus van Tarsus.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp