De maatschappelijke functie van het strafrecht
De maatschappelijke functie van het strafrecht is een fenomeen dat teveel wordt gezien als panacee, maar kan dat niet altijd zijn.
Ik fietste langs het Museumplein[1], waar meer politie op de been was dan ik kon overzien, ter controle van een handvol demonstranten, dat gemakkelijk te tellen was. Er was een demonstratie bezig tegen de film van Wilders, die komen ging.
Ze waren boos, die demonstranten en boosheid was wat je op de TV in al die andere demonstraties kon zien in de moslimlanden. Maar hadden ze het gelijk aan hun kant?
Het was kennelijk de bedoeling van de maker van de film om moslims te beledigen en anders dan veel mensen hier in Nederland en in andere westerse landen, vind ik niet dat de vrijheid van meningsuiting iemand het recht geeft om andere mensen te beledigen. Het is niet fatsoenlijk ze te beschadigen in iets dat hen kennelijk sterk ter harte gaat. Die demonstranten mochten van mij dus boos zijn op de filmmaker, maar ze moesten er wel mee rekenen dat dit precies was wat hij wilde.
Maar misschien is dat de goede vraag wel niet, of beledigen mag. Als het niet mag, wat hoort dan je reactie te zijn als het toch gebeurt? Mensen maken dit soort films. Geeft dat iemand het recht om heel andere mensen op hun beurt te beledigen door hun vlag in brand te steken of hun ambassadeur te vermoorden? Nee, zegt U natuurlijk. Geeft het hun het recht om de maker van de film dood te schieten. Nee, ook niet, dat is geen proportionele reactie. Ook niet als wat hij gedaan, namelijk het maken van een beledigende film, niet strafbaar is in het land waar hij woont? Nee, niet op basis van het recht dat hier in Europa of in Amerika geldt. Hoort het Amerikaanse of Nederlandse recht dan ook te gelden voor moslims? Ik vind van wel, ja. Net als Amerikanen en Nederlanders zich aan het recht van moslimlanden moeten houden als ze er voor kiezen daar heen te gaan, moet dat omgekeerd ook. Als iemand in Amerika een film maakt waar je het niet mee eens bent, dan zul je Amerikaanse methoden moeten gebruiken als je er iets aan wilt doen.
Daar komen we naar mijn mening bij de werkelijke vraag. Ik weet niet of de moslimgemeenschap als zodanig zich beledigd voelt, maar stel eens dat het zo is. Stel, men voelt zich in al die moslimlanden dodelijk beledigd. Ligt er dan bij ons als medeburgers van de man, die opzettelijk die belediging heeft gepleegd, een plicht om daar wat aan te doen? En als we dat nalaten, maakt ons dat op een of andere manier schuldig tegenover die beledigden?
Niet volgens onze rechtsregels.
Dat demonstreren op het Museumplein mogen moslims van mij en kennelijk ook van de toen fungerende burgemeester Van der Laan. Hij hield ze liever weg bij het Amerikaanse consulaat en daar kan ik wel begrip voor opbrengen, gezien die vermoorde ambassadeur in Libië. De relaties met de VS zijn bovendien voor Nederland kostbaar. Ik dacht indertijd even: tant de bruit pour une omelette, maar bij nader inzien vind ik dat hij gelijk had. Met een grote overmacht optreden is wat je moet doen in zo’n situatie. Het intimideerde de demonstranten duidelijk en dat lijkt me verstandig.
Men vindt het in moslimlanden net zo iets als de Deense cartoons van een paar jaar eerder, maar dat is het toch niet. De cartoons waren een antwoord op het verschijnsel dat in Denemarken een stel tekenaars zo geïntimideerd bleken door het moslimgeweld dat een uitgever geen tekenaar meer kon vinden die een boek over Mohammed wilde illustreren. In Denemarken mag beledigen net zo min als hier, maar het was helemaal niet de bedoeling van de uitgever van dat boek om wie dan ook te beledigen.
Het punt is dat moslims aan het idee dat andere mensen iets doen dat aan hun verboden is niet het recht kunnen ontlenen om zich beledigd te voelen en al helemaal niet om geweld te gebruiken tegen degene door wie zij zich beledigd voelen. Die cartoons waren dus niet hetzelfde als nu die film. Die film was wel degelijk bedoeld om te beledigen. Maar ook dan is geweld niet een geoorloofd antwoord. Wat moslimautoriteiten hadden kunnen doen was een civiele procedure beginnen tegen de filmmaker en een schadevergoeding eisen. Zo doen we dat hier.
- Op 16 september 2012.
Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp
Je kunt niemand beledigen, je kunt je alleen beledigd voelen. En voor de lange tenen van burgers is geen plaats in ons recht.
Wat wel is is Burgermansfatsoen, en fatsoenlijke burgers willen niet moedswillig beledigen. Maar burgermansfatsoen is door links in de jaren 60 verdacht gemaakt als reactionair. (fascisme was toen nog niet het bruikbare scheldwoord in linkse kringen).
Neemt niet weg als je als fatsoenlijke burger helemaal niemand wil beledigen, toch steeds meer volksstammen zich op hoge toon zeer beledigd voelen.
‘Beledigd voelen’ is een teken dat er waarheid zit in ‘waarom’ je boos wordt.