Bij de planbureaus van staatswege is de maakbare samenleving mogelijk nooit ver weg geweest – vandaar altijd weer die verpletterende successen er mee.

En ditmaal wordende pijlen gericht op het vervoer van de toekomst. Dit zonder ironie geschreven, en daarom zoveel te cynischer.  De plannen voor een spitsheffing zijn al zo ver doorgedacht dat je de rafels in de redenaties als vanzelf ziet ontstaan

Een zogenoemde ‘slimme spitsheffing’ kan een effectief middel zijn om de drukte in de spits tegen te gaan. Dat stellen het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving in een nieuw onderzoek. Stadsbesturen moeten bij hun mobiliteitsbeleid wel verder kijken dan alleen het aanpakken van de drukte in de spits. Ook de bereikbaarheid, verkeersveiligheid, luchtkwaliteit en het klimaat moeten worden meegewogen, zeggen de onderzoekers.

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft in zijn bestaan al zoveel fiasco’s mede helpen veroorzaken dat niemand bij zijn verstand er nog aandacht aan zou moeten schenken, en je het liever direct zou dienen op te doeken. Als typisch overblijfsel van de maakbaarheidgedachte uit de jaren zestig en zeventig is het niet alleen een fossiel, maar schept het ook onrealistische verwachtingen. Speciaal bij politici, die maar zelden het benul hebben de producten van het PBL opzij te gooien op de stapel waard ie adviezen thuis horen.

De status van het Centraal Planbureau is positiever, maar de voorspellingen van dat orgaan komen evenmin ooit uit. Maar het besef van de betrekkelijkheid van de eigen productie is daar dieper doorgedrongen, en soms scheelt dat. Iets in het aplomb waarmee men die presenteert. Dat laatste zie je terug in de meest recente excretie van deze bureaus:

Volgens de planbureaus moet er heel veel gebeuren om de mobiliteit in Nederland te optimaliseren. De meeste oplossingen zijn echter niet eenvoudig en vergen politieke keuzes.

Politieke keuzes? Over vervoer??

Een voorbeeld daarvan is het veranderen van de huidige financiële prikkels. “Zolang auto- of ov-kosten worden vergoed voelen mensen geen stimulans om op een ander moment te reizen dan op het drukste stuk van de dag”, stellen de onderzoekers.

Vroeger kon je op de VVD rekenen zich hier al op voorhand tot het uiterste tegen te verzetten, maar met premier Rutte is die houding gaan schuiven. Aangezien een verstandige omgang er mee zeker 15 Kamerzetels waard is, ziet u het aanstaande probleem al komen; hierover zal niemand tijdens de campagne willen spreken, en dan zouden verstandige eigenaren van eigen vervoer al moeten weten hoe laat het is. Het gaat weer eens om geld, en het moet bij hen vandaan komen:

Volgens de planbureaus kan een gerichte spitsheffing files tegengaan en is dat minder duurder in de uitvoering dan een algemene kilometerheffing. Ook zijn de nadelen voor de arbeidsmarkt minder groot. In het openbaar vervoer kan de drukte in de spits worden verlaagd met een aanpassing van de ov-studentenkaart, bij voorkeur in combinatie met enige aanpassing van onderwijstijden.

Dat klinkt alsof het allemaal heel ‘maakbaar ‘ is, nietwaar?. Nooit waar. Tijd voor grote achterdocht:

Verder doen de planbureaus tal van aanbevelingen in het rapport, op het gebied van bereikbaarheid, klimaat en veiligheid. Zo kan volgens de onderzoekers een verplichte veiligheidshelm bij kinderen tot 12 jaar en voor mensen op een elektrische fiets jaarlijks 7 procent verkeersdoden schelen.

Ook deze uitwerking geeft al weer waar het wel fout moét gaan. Meer dwang, meer regels, minder capaciteit van de overheid voor andere dingen dan de ‘veiligheid in het verkeer’. Je ziet de redenen voor de schipbreuk van de maakbare samenleving zich al aftekenen. De enige garantie tevoren die men geven kan is dat het anders zal lopen met al die plannetjes. En dat de planbureaus dan met meer lapwerk en nog meer voorspellingen zullen komen. Aanpassinkje hier, aanpassinkje daar. Van onderwijstijden, werkplekken? Laat de chaos maar weer komen.