Een week nadat Angela Merkel aankondigde dat Duitsland iedereen zou opnemen die zich maar melden zou, heeft zij die woorden zondagvond weer ingetrokken. De grenzen gaan dicht, er komen weer controles. Belangrijke vragen zijn echter tot nog toe onbeantwoord, en mijn eerste indruk is dat het vinden van die antwoorden de voornaamste taak van het Duitse kabinet zal zijn komende week. Als die antwoorden kunnen bestaan, tenminste.

Die afsluiting is zielig voor al die gelukszoekers die nu te laat komen, maar meer nog voor de landen waar zij stranden zullen. Tienduizenden zijn op weg gegaan, vaak lopend, en als een moderne Kinderkruistocht hebben zij zich als een sprinkhanenplaag richting Duitsland bewogen – immers het beloofde Luilekkerland. Griekenland, Macedonië, Servië, Hongarije en Oostenrijk hebben nimmer om die toestroom gevraagd, en dat Duitsland, meer specifiek Frau Merkel, de grootste schuld draagt van hun problemen met de migranten valt moeilijk te ontkennen. De problemen van de genoemde landen hebben een eenvoudig reden: nu Duitsland de poorten sluit, heeft doorlopen geen zin meer. Natuurlijk zullen tallozen voortstrompelen, hopend op een wonder. Maar vele duizenden zullen de landen waar hen het slechte nieuws bereikte gaan belasten. De hele Balkan is ontwricht als nooit tevoren.

Dit zal niet de eerste zorg zijn van het Duitse kabinet, maar het lijkt onbestaanbaar dat deze landen te zijner tijd niet zullen aankloppen om compensatie. Nauwelijks iets dat je hen verwijten kunt, integendeel. Ook de Oost-Europese staten hebben reden tot klagen. Polen, Slowakije en Tsjechië zijn onverwacht gedwongen hun grenzen dicht te houden, Bulgarije en Roemenië liggen open voor een invasie van afbuigende gelukszoekers, en Kroatië en Slovenië zijn een nog veel logischer uitwijkroute voor desperate pogingen. Wie ooit foto’s heeft gezien van Afrikaanse migranten die pogen de Noord-Afrikaanse enclave Melilla binnen te komen heeft een idee van wat daar nog volgen kan.

Vorige week zei Merkel:‘Er is geen bovengrens aan het aantal vluchtelingen dat we opnemen’. En nu is plotsklaps heel Schengen overboord. Theoretisch niet, maar het zal moeilijk zijn de praktijk te herstellen. Wat is hier gebeurd?

Het eerste dat hier gebeurde was de Oost-Duitse reflex die diep in Merkel blijkbaar plotseling actief werd: Ontsnappen naar het Westen – ja, logisch!
Een tweede punt is dat Merkel geen Duitse regioregeringen raadpleegde – die moeten het vuile werk opknappen, en gingen de afgelopen week heel terecht steigeren.
Ten derde was er het punt dat de afkondiging van onbeperkte toegang werd gedaan zonder enige rekening te houden met de massa’s die al op weg waren – en nog zouden komen als gevolg van die uitspraak. Men leek eenvoudig niet te weten hoeveel mensen er op Duitsland afkwamen. Dit is een ernstige fout die grenst aan het misdadige.

Angela Merkel blijkt zich moeilijk te kunnen verplaatsen in wat asielmigranten beweegt. Hier een anecdote die dit pijnlijke perspectiefprobleem illustreert:

De verkooporganisatie van Hooverstofzuigers in het UK van begin jaren 90 leek maar geen vinger achter het koopgedrag van klanten te krijgen, en kwam met een actie. Elke persoon die een van hun stofzuigers kocht, kon vervolgens een retourtje New York bestellen op kosten van Hoover. Een extreemn succesvolle actie wat betreft de verkoop van stofzuigers – en bijna 100% eiste de prijs op. De ervaring leert, dat relatief weinig mensen bij dergelijke acties hun prijs opeisen. Hoogstens een paar procent. Wat het publiek herkende was niet wat Hoover aanbood, maar een goedkoop retourtje New York – en je kreeg er ook nog een stofzuiger bij kado.

Nu zit Duitsland met een enorme instroom waarop het niet was voorbereid. Alleen al in München kwamen afgelopen week 63.000 mensen aan. Dat is niet hanteerbaar. De verwachting dat 80% geen recht heeft op asiel en weer zal worden uitgezet klinkt helderder dan zij is. Niet alleen is daar de asielindustrie die zich zal verzetten, maar honderdduizend gezonde jonge mannen die na een grote inspanning binnen raakten er weer uitgooien zal geen sinecure zijn. En dan zijn daar nog de honderdduizenden die al jaren instromen vanaf de Balkan waar men weer vanaf moet zien te komen.

Of Frau Merkel dat zelf allemaal zal gaan oplossen is intussen een redelijke vraag geworden. Ze heeft Duitsland eigenhandig met een enorm probleem opgezadeld, dat in het ergste geval nog generaties zal doorrotten. Iets wat men nu al probleemloos voorspellen kan. Haar handelen in de Griekse crisis was ook niet zonder foutjes, maar het meest ernstig is dat ze onvoldoende stabiel blijkt om de migratiecrisis aan te vatten. Dàt is afgelopen week afdoende bewezen, en als meest acute probleem van dit moment (en van de komende jaren) lijkt het onvermijdelijk dat er enige hartige woordjes moeten worden gesproken binnen het Duitse kabinet. Weliswaar is het wippen van een veterane als Angela Merkel geen sinecure, maar als iemand het vertrouwen verliest kan het snel gaan – zo merkte ooit Margaret Thatcher.