DE WERELD NU

Ceteris Paribus & onbetrouwbare statistieken

Ceteris Paribus

Niemand bestrijdt dat er de laatste decennia maatschappelijk, technisch en economisch heel veel is veranderd. Dat betekent dat vlaggen tegenwoordig andere ladingen dekken. Maar veel zogenaamde wetenschappers lijken dat niet in de gaten te hebben, en schotelen ons dagelijks allerlei onzin voor. Ceteris paribus lijkt hen een te moeilijk begrip.

Migranten
Een warrige en betuttelende lezing door de vroegere PvdA-minister Jo Ritzen was voor mij de eyeopener. Hij beweerde dat er geen enkel verschil zou zijn tussen de Europese emigratie honderd jaar geleden naar Amerika en huidige migratie uit Afrika. Ritzen profeteerde dat Europa dankzij de nieuwkomers veel welvarender zou worden, net zoals indertijd in de VS gebeurde.

Hij en de meerderheid van het erudiete gezelschap in de zaal waren helemaal ontdaan toen ik zei dat hij wel gelijk had met zijn bewering dat het de migranten toen en nu vooral gaat om economische verbetering, maar dat alle overige omstandigheden fundamenteel verschillen, en er dus geen ceteris paribus is. Bijvoorbeeld anders dan de VS toen, is in Europa de primaire en basale secundaire sector minimaal; voor migranten die de laatste jaren naar Europa trekken is lichaamskracht geen pluspunt meer; in een economie waar de tertiaire en quartaire sector domineren is scholing het toverwoord.

Maar Ritzen is niet de enige met een onzinnig narratief over migratie. Een paar maanden geleden beweerde D66-coryfee In ’t Veld in de grote migratieconferentie in het Europees Parlement (waar mensen overigens niet met elkaar in debat gingen, doch slecht een kort statement mochten debiteren) dezelfde onzin, met een lyrisch betoogje over Ellis Island, zoals ook in haar boek staat.

Staatsschuld
En wat te denken van grafiekjes met de hoogte van de staatsschuld? Naar mijn mening kan, of beter kon, een verstandige overheid door het aangaan van schulden zonder de inflatie aan te wakkeren, in theorie heel nuttig bezig zijn; zeker als die schuld later in een verstandig tempo ook weer wordt afgelost. Maar de staatsschuld van nu is niet die van vijftig jaar geleden: vroeger was het ‘broekzak-vestzak’: het schatkistpapier kwam toen vooral in handen van Nederlandse banken, van Nederlandse institutionele beleggers en van andere ingezeten. Dus de betaalde rente bleef in ons land en deed zelfs heilzaam multiplier werk in onze economie. Tegenwoordig komen staatsleningen vaak in buitenlandse handen terecht en verdwijnt de rentebetaling dus ook over de grens. Dat is dus per saldo anders dan vroeger een verliespost voor ons Nederlanders. En daarom lijkt iedere verhoging van de staatsschuld tegenwoordig mij veel bezwaarlijker dan vroeger. En dus is er geen ceteris paribus en dus is de presentatie van cijfers over de staatsschuld misleidend.

Bejaarden
Het feit dat de top van de bevolkingspiramide in westerse landen door de vergrijzing van de geboortegolf wat breder is dan voordien, doet sommige beleidsmakers vrezen dat de vergrijzing een financieel probleem voor ons land zou zijn.

Dat zou zo zijn als de rol van de bejaarde nog dezelfde zou zijn. Maar ook hier is er geen ceteris paribus:
De bejaarde van nu lijkt namelijk niet zozeer op de bejaarde van vijftig jaar geleden, doch veeleer op de huisvrouw van toen: in de jaren zeventig leerden steeds meer meisjes door, maar zodra ze trouwden hielden ze op met werken. De discussie toen was of dit geen weggegooid geld was? Nee, was de conclusie, vrouwen die niet werken, brengen het geleerde in in het informele circuit. Thuis houden ze zich weliswaar bezig met de opvoeding van de kinderen, maar in hun vrije tijd zetten ze zich in in allerlei bestuursfuncties in de wijk, de sportvereniging, of doen sociaal-maatschappelijk vrijwilligerswerk of mantelzorg.

In ons land kon men in de vorige eeuw met een heel gezin rondkomen van een eenvoudig salaris zoals bijvoorbeeld van een postbode. En als de vrouw niet werkte hoefde de man minder belasting te betalen. Tegenwoordig kan een gezin niet meer rondkomen met één salaris en sinds de vrouw moet werken zijn haar taken overgenomen door de bejaarden. Zij passen nu op de kinderen, zij doen mantelzorg, zij zijn actief op de voetbalclub, het bestuur van de flatvereniging en bij het gratis begeleiden van inburgeraars.

De bejaarde van nu lijkt dus meer op de huisvrouw van toen dan op de bejaarde van vroeger. En dus geeft het ook geen pas de bejaarde te zien als een kostenpost, zij zijn namelijk momenteel de onmisbare radertjes die onze maatschappij nog bij elkaar houden. En de kosten van de pensioenen? Dat valt wel mee: tien of vijftien jaar AOW is heel wat minder dan de aanrechtsubsidie die huisvrouwen vroeger gedurende soms bijna 50 jaar ontvingen.

Klimaat
Wie meent dat temperatuur en neerslag over de afgelopen honderd jaar nauwkeurig zijn gedocumenteerd en daar dan conclusies aan verbindt, is op zijn minst buitengewoon naïef. Afgezien van de vraag of het tegenwoordig met al die elektronica even nauwkeurig is als men pretendeert, weet iedereen dat die metertjes in de loop der jaren nog al eens zijn verhuisd wegens oprukkende bebouwing en dan in een ander microklimaatje belandden, qua warmte absorberende bodem, luchtstroming, of opwarming door een door koelwater opwarmende rivier.

En zoals ik op school leerde: bij slecht weer blijft de metertjes-controleur gewoon thuis bij de kachel zitten en noteert de waarden die hij vermoedt. En dat maakt allemaal heel veel uit als er beleidsmakers zijn die menen dat men aan een graad zogenaamde klimaatopwarming allerlei dure en onaangename consequenties zou moeten verbinden voor de burger. Kortom ook in de klimaatsector leiden cijfertjes een eigen leven en ook hier is geen ceteris paribus.

Onderwijs
En hoeveel hoger opgeleid dan vroeger zijn we als weliswaar steeds meer mensen een universitair diploma hebben, maar de studie korter duurt, er steeds meer pretstudies zijn waar geen academisch verstand voor nodig is? Alom wordt er geklaagd over gebrek aan algemene ontwikkeling en taalvaardigheid van de jongelui. Maar worden dan geen appels met peren vergeleken, omdat ook hier ceteris paribus verdwenen is.

CBS
En dan tot slot nog al die CBS-statistiekjes over ons mensen: gewicht, lengte, ziektes, criminaliteit, vakantie enzovoort. Wat zijn die statistiekjes nog waard als de bevolking is aangevuld met mensen met een andere fysiek-genetische aanleg en andere culturele voorkeuren? Er valt niets meer te vergelijken, er valt geen met zijn allen bereikte vooruitgang meer te constateren, want er is geen ceteris paribus meer.

Conclusie
Onze wereld is in een paar decennia helemaal veranderd. Ceteris paribus bestaat niet meer. Daarom worden statistieken steeds minder betrouwbaar, en misleiden de beleidsmakers.


Dit artikel verscheen eerder op Polderland

5 reacties

  1. Voight-Kampff schreef:

    Ach de wetenschap; de Nederlandse wetenschappers zijn incompetent gebleken op werkelijk alle macro-economische beleidsterreinen (nota bene het gebied van de overheid).

    We zetten de Nederlandse wetenschappers in de hoek, naast de politici, en zetten ook hen een grote puntmuts op.

    De strijd om de ‘staat’ en de ‘staatsinrichting’ is in volle gang!

  2. Frans Groenendijk schreef:

    Rake tekst.
    Gisteren op Twitter veel aandacht voor een pijnlijke illustratie van die taalverarming.
    Laatste dia van een power point presentatie met de tekst: “Dank voor u aandacht”.
    Foutje, moet kunnen? Het ging hier om een presentatie van de Onderwijsraad!

  3. Cool Pete schreef:

    Heel goed artikel.

    Men snapt het verschil niet, tussen:
    – hardwerkende Ieren, Schotten, Duitsers, Polen, enz
    versus:
    – passieve, achtergebleven, uitvretende moslims, Arabieren en Afrikanen.

  4. Johan P schreef:

    Goed artikel en het geeft de waanzin van de moderne politici weer. En het gebrek aan kennis van de bevolking die het maar gewoon slikt.

    De hele vergelijking met de immigratie van Europeanen naar de VS in de vorige eeuw gaat echt op alle gebieden mank, niet alleen het ontwikkelingsniveau.
    -Er was een heel duidelijke grens en een grenscontrole.
    -De VS had wel degelijk een medische controle. Wie fysiek niet werd goedgekeurd kwam er niet in, tenzij men veel geld meebracht.
    -De VS voorzagen niet in gratis medische zorg, huisvesting, uitkering etc. Je had wat je meebracht en verder moest je werken voor je geld, er was niemand die je zou onderhouden.
    -De taaleis was simpel, je leerde engels, of je kon niet/nauwelijks functioneren. Geen folders in diverse talen, geen bureaucraten die je wel aan een tolk hielpen.
    -Familiehereniging? Of je kwam met je familie, of als je voldoende succesvol was liet je later misschien iemand overkomen, maar dat is op eigen kosten, en dan was je zelf verantwoordelijk voor het onderhouden ervan.

    De immigranten van toen wisten dat donders goed en waren bereid om hard te werken om zichzelf op die manier een beter leven te verschaffen dan in Europa mogelijk was. De immigranten die nu naar Europa komen, komen omdat ze verwachten gratis te leven.

    Een ander punt is dat de cultuur van herkomst in grote mate overeenkwam. Een christelijke achtergrond, met een moraal van hard werken en een bepaalde set van kernwaarden.
    De waarden en normen van de immigranten van nu verschillen zo enorm dat ze net zo goed van een andere planeet zouden komen.

    En het laatste punt is dat Europa overbevolkt was, maar dat er in de VS ruimte te over was. Afrika mag dan overbevolkt zijn, dat geldt zeker net zo goed voor Europa. Er is helemaal geen vrije ruimte om zelfs maar een fractie van de Afrikaanse bevolking op te vangen.

    Zo ook voor de andere voorbeelden, het is niet slechts op 1 punt dat de vergelijkingen mank gaan, maar op vele, vele punten. Zo veel dat er, zoals de auteur ook aangeeft, helemaal geen situsatie is die vergeleken kan worden.

  5. Voight-Kampff schreef:

    Over het algemeen hebben de instituten economische- en sociale wetenschappen de plank volkomen misgeslagen qua zowel vorm (ongewenste betrokkenheid van de overheid op de markt ) als inhoud (monetaire unie & integratie). Daarentegen is het instituut politieke wetenschappen bij geen enkele maatschappelijke discussie betrokken geweest de afgelopen jaren terwijl de rechtsstaat daadwerkelijk wordt vernietigd door een gecorrumpeerde staatsinrichting (politieke partijen die de trias politica volkomen overheersen). Het is een complot, waarbij iedereen is gekocht en omgekocht.