Geen land binnen de EU waar zoveel aandacht is voor de kwestie-Catalonië als België. Speciaal in Vlaanderen is de belangstelling fenomenaal groot. Veel groter zelfs dan in het UK, waar de kwestie-Schotland de gemoederen ook bezighoudt.

Regionalisme lijkt de EU de komende jaren mede te zullen verscheuren. De Eunie is al sterk verzwakt door het avontuur met de euro en de dwangpogingen Oost-Europa in een gareel te krijgen dat het zichzelf niet passen vindt. De migratiecrisis heeft de Europese gemeenschapszin zelfs in Duitsland onder druk gezet, terwijl dat land er toch verreweg het meeste enthousiasme voor weet op te brengen.

Het regionalisme is binnen de EU al langer in opkomst. Een recente ontwikkeling daarin is bijvoorbeeld Italië. Weliswaar vond de splitsing van Tsjechië en Slowakije al plaats voor beide landen lid werden van de EU, maar het was een duidelijk signaal dat in veel min of meer bestaande landen de interne druk te groot kan worden om hanteerbaar te blijven. De Tsjecho-Slowaken waren zo verstandig het te regelen eer de EU zich er mee bemoeien kon, maar een aantal landen zoals België, Spanje en Italië zat al binnen de EU eer deze ontwikkeling een hoge vlucht nam. In Vlaanderen wordt openlijk gefilosofeerd over een confederatie – die niet noodzakelijk met Wallonië hoeft te worden voortgezet, maar ook met Nederland zou kunnen. Ik zou het denk ik geen verstandige zet vinden – je krijgt dan het soort land waarop het Anglo-Amerikaanse motto: two countries divided by one language van toepassing zal zijn. Maar dat er over gepraat wordt is een teken aan de wand dat het serieuze aandacht verdient.

Dat was ongetwijfeld ook een reden waarom de Catalaanse regiopresident Puigdemont zich maandagavond naar Brussel begaf. Hij heeft vanuit zijn regionationalisme al enige tijd innige banden met Vlaamse politici van onder andere de N-VA, en staatssecretaris van Immigratie Theo Francken opperde dit weekend zelfs dat Puigdemont in België asiel zou kunnen aanvragen. Dat kan nergens in de EU, behalve in België, dat wettelijk de optie opengehouden heeft dat elders binnen de EU een situatie zou kunnen ontstaan die het verlenen van asiel noodzakelijk zou maken. Theoretisch kan het dus, maar de gedachte maakte dat de franstalige premier Michel het zó Spaans benauwd kreeg dat hij zijn hele regering – alsmede de officials van lagere bestuursorganen – formeel verbood contact met Puigdemont te hebben.

Dat men in België vrij prompt wist te melden dat volgens het Internationaal Recht Catalonië mocht doen wat zij deed was daarom niet opmerkelijk. De VN was zelf nog niet verder dan het eisen van een onderzoek naar het geweld van Rajoy cs tijdens het referendum op 1 oktober. Het tekent wel de spagaat waarin de EC steeds verder wordt gezogen. Hoe sterker Jucker cs de Spaanse regering/Rajoy zullen steunen, hoe groter de spanningen rond Brussel zullen oplopen. De belangrijkste redenen van het ongemak van de EC zijn tweeërlei:

1. Financieel
2. precedentwerking

Als Catalonië zich losmaakt van Spanje is dat laatste land failliet. Per direct. De financiële situatie is inderdaad nu al vrij precair, maar dat de internationale markten hun vertrouwen in het land zouden verliezen staat wel vast. En als het vertrouwen verdwenen is gaat het snel, want eigenlijk is Spanje te groot om er een bailout voor te regelen.

De precedentwerking spreekt eigenlijk voor zich. Aangezien er meer regio;’s zijn met de ambitie te vertrekken uit hun huidige staatsverband, zou een daadwerkelijke afscheiding van Catalonië een katalytisch effect hebben. Niet alleen op bijvoorbeeld Vlaanderen, maar ook op Schotland, Lombardije en wie weet Beieren. Afgezien van Schotland zijn het alle vijf regio’s die gemiddeld een stuk rijker zijn dan het staatsverband waarin ze zich nu bevinden. Het gevolg zou zijn dat Brussel òf haar greep op toekomstige staatkundige en toetredingsprocessen verliest, òf te maken krijgt met de rompen van een aantal lidstaten die acuut failliet dreigen te gaan. Een combinatie van beiden is overigens niet uitgesloten. Dat de EU dat niet aan kan behoeft verder geen betoog.