De burgeroorlog binnen de Britse Labour party is zo mogelijk nog interessanter dan die binnen de Republikeinen en Democraten. In zekere zin ook curieus, omdat het proces dat nu binnen die partij plaatsvindt in de rest van Europa – wellicht met uitzondering van Zweden – al voltooid verleden tijd is.

Als je bekijkt waarom de sociaal-democraten in landen als UK en Zweden zo lang één geheel bleven, valt op dat het kiessysteem in deze landen grotere partijen sterk bevoordeelt. Dat zou overigens moeten inhouden dat ook in Frankrijk een dergelijke proces nog zou moeten ontstaan, maar het Franse systeem laat kennelijk toe dat partijen het elkaar niet bijzonder moeilijk maken. Of het systeem met twee rondes werkt beter dan dat in de andere landen bij het in stand houden van politieke diversiteit. Wellicht ook dat men het nodig heeft/had om het Front National buiten de deur te houden, en dat de losvaste linkse samenwerking ooit haar oorsprong vond in de aanwezigheid van een sterke communistische partij.

Hoe dan ook: in veel West-Europese landen zijn de sociaal-democratische partijen het domein van een gutmensch-elite geworden die elke inbreng van de oorspronkelijke doelgroep – de arbeidende klasse – volledig monddood heeft gemaakt. Dat in de periode dat deze partijen dat proces in gingen zij op het toppunt van hun macht waren is daarom logisch: beide vleugels probeerden eerst de kiezer te overtuigen alvorens op elkaar los te gaan. Die illusie van eenheid hield de kiezers bij hun partij. Nadat de onderlinge strijd beslist was (al werd deze burgeroorlog nooit formeel verklaard), verdwenen de verliezers uit beeld, alsmede dat deel van het partijprogramma dat specifiek op hun wensen was toegesneden. Dit proces nam ongeveer tien jaar in beslag, maar bleek daarna onomkeerbaar.

Door het Britse kiessysteem, een éénrondig systeem met first past the post, telt in marginale districten elke stem. Zoiets houdt een partij bij elkaar. Dat nam niet weg dat Labour alleen regeringsmacht kon verwerven door ook kiezers uit het middenveld aan te spreken. Tony Blair deed dat. Dat maakte dat er een natuurlijke afkeer tegen lefties ontstond die werden gemarginaliseerd. De verkiezing van Jeremy Corbyn in de herfst van vorig jaar doorbrak dat patroon. Met veel geweld. De ontwikkeling van het electoraat bleek binnen Labour eenzelfde patroon te hebben gekend als in de rest van Europa: het grootste deel er van moet niet al te veel hebben van gematigde sociaal-democraten, in het UK Blairites genoemd.

Wat we nu binnen Labour zien is een gevecht van een partijelite die er achter komt dat haar achterban te mager is om het tegen een ware populistische lefty te kunnen opnemen. Die er achter komt dat zij al die jaren niet veel meer dan gedoogd werd. Dit zijn voornamelijk apparatchicks die hun leven en carrière hebben gebouwd op hun lidmaatschap van Labour, die niets anders kunnen, en daarom bereid zijn tot het uiterste te gaan om Corbyn te stoppen.

Is de uitdaging aan Corbyn lang van tevoren voorbereid? Nou en of. Is het een slecht voorbereid plan? Nou en of. Zijn we nu, twee maanden voor de formele uitslag van de aankomende leiderschapsverkiezing bekend wordt, aangekomen in het stadium van de vuile spelletjes? Dubbel en dwars. Labour gaat een hete zomer tegemoet, maar als de voortekenen niet bedriegen is dat nog niets met wat in de partij komende herfst te gebeuren staat. Veel van de lokale constituencies zijn hoogst ontevreden de activiteiten van hun vertegenwoordigend lid in Parliament tegenover Corbyn. Het moet vreemd lopen als niet ongeveer de helft van de zittende parlementariërs na de (verwachte) overwinning van Corbyn door hun constituencies bij het grof vuil zal worden gezet. Nachten vol gejammer en geween liggen in het verschiet. Daarbij zal het niet veel uitmaken wanneer premier Theresa May zal besluiten verkiezingen te houden: dat Labour een pak slaag verwachten kan staat wel vast.