Maandag hield CDA-leider Sybrand van Haersma Buma de H.J.Schoolezing. Alles overziende had hij dat beter niet kunnen doen.

In alle eerlijkheid heb ik er tot nog toe vooral fragmenten en niet de gehele de tekst gezien, maar voldoende om er enige harde noten over te kraken. Geerten Waling schreef er gisteren bij Elsevier al vriendelijk en fraai over, maar zijn benoeming van het Verlichte Conservatisme van Buma, alsmede verwijzingen naar Groen van Prinsterer en het CHU-gedachtegoed konden nauwelijks verhullen dat Buma voor deze exercitie achteraf bezien eigenlijk te licht bevonden moet worden.

Als de redactie van Elsevier het gevoel had na enige prominente VVD-liberalen en een paar losse sociaaldemocraten nu ook eens een CDA-politicus te hebben moeten vragen zal zij zich na afloop nodig eens achter de oren dienen te krabben. Best mogelijk dat Piet-Hein Donner heeft geweigerd (want vice-president RvS), maar Buma is intellectueel te licht, en men had moeten vermijden hem dit aan te doen. Platitudes

‘Onze traditie, onze cultuur en onze waarden zijn zo mooi, die geven we niet op, die mogen we niet laten verwateren.‘

en

Volgens Buma moeten vrijheid en gelijkheid altijd worden ingebed in de traditie en cultuur waarin ze zijn ontwikkeld. De CDA-leider wees erop dat volgens onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau minder dan 40 procent van de Nederlanders vindt dat het met Nederland de goede kant op gaat.

afwisselen met intellectuele kortzichtigheid

Buma beschouwt het als de kracht van populistische politici dat zij “de pijn zien”. Maar volgens hem geven ze geen fundamentele antwoorden en hebben ze geen samenhangende visie. “De vrijheid van meningsuiting is bij hen het hoogste recht, maar de koran moet worden verboden.”

is nooit een verstandige manier om zaken tegen het licht te houden, maar meer leek Buma eenvoudig niet te bieden te hebben. Walings excuus, dat zo ver gevorderd in de formatie van Buma niet teveel mocht worden verwacht om die formatie niet te schaden lijkt eveneens wat goedkoop; als Buma’s gesprekspartners daarvan nu nog niet op de hoogte zijn wordt het de hoogste tijd hen van zijn diepere gedachten op de hoogte te stellen. Dat Buma een eigen weg zoekt wil ik best aannemen, maar wat Waling weergeeft in de kronkelweg die hij namens Buma formuleert vind ik eigenlijk te vriendelijk:

Buma (..) blijkt duidelijk op zoek naar een eigen weg. Tussen links en rechts, tussen revolutie en reactie, tussen vooruitgang en stilstand, tussen politiek en filosofie, tussen goddeloosheid en religie.

Eigen wegen hebben namelijk de neiging vooral tot uitstel tussen keuzes te verleiden. Zie ook de eertijds zo bejubelde Derde Weg van Tony Blair en zijn navolgers. Dàt ademt uit alles wat ik van deze lezing eerder zag. Het is het soort quasi-conservatisme dat etymologisch correct is – mensen die zich al tegenstribbelend en smekend om een lager tempo door progressieven laten voortslepen – maar dat geen eigen gezicht, geen eigen ruggengraat heeft. Het zijn de uitstellers die niet durven kiezen. Dat past in de traditie van de christendemocratie, maar de tijden van de christendemocratie lijken niet voor niets voorlopig voorbij.

If you chose not to decide, you still have made a choice. (Neil Peart)

Dat zie je heel sterk terug in het laatste citaat van Buma dat ik hierboven weergaf. De vrijheid van meningsuiting stellen tegen over het verbieden van de Koran is een uiting van onbegrip van zowel de islam als van hoe je die totale vrijheid van meningsuiting dient te beschermen: in haar eigen context, binnen haar eigen culturele parameters. De introductie van de islam in die vergelijking als (mede)bepalende factor is vergif voor juist die culturele parameters, met alle gevolgen die daaruit voortkomen. Buma zou er goed aan doen Popper eens te bestuderen. Onder deskundige begeleiding, dat vooral.