Bankproblemen zijn na 2010 niet opgelost
Over de bankproblemen van 2010 weten we alleen dat er iets mis ging met uitgezette hypotheken en de betalingen daarvoor die instortten.
Banken hebben tien jaar geleden wereldwijd grote verliezen geleden als gevolg van een crisis, die begon in de VS met hypotheekproblemen. Maar wat was nu precies de oorzaak van die crisis? Of liever gezegd, wat was de meest relevante oorzaak?
Het ging om een reeks samenhangende factoren, die grotendeels te herleiden zijn tot een tekortschietende organisatie van de banken zelf en van het financiële stelsel dat hen onderling verbindt. Het inzakken van de huizenprijzen in de VS, zeiden sommigen, is de belangrijkste oorzaak, maar in feite was dat eerder een gevolg dan een oorzaak. De lucht in de huizenprijzen en het weer leeglopen van die ballon waren beide een gevolg van het systeem. Die prijzen waren hoog omdat de banken hypotheekleningen gaven aan mensen die de rente en aflossing niet konden betalen en bovendien was de rente al heel lang kunstmatig laag gehouden. Toen slechte debiteuren op grote schaal hun betalingen staakten was het plotseling gedaan met de hoge huizenprijzen.
Het is de kredietbeoordeling, zeggen anderen. Dat komt meer in de richting, maar ook dat is niet de hele verklaring. De verliezen werden bij de meeste banken in eerste instantie niet zozeer geleden op uitstaande leningen bij de eigen klanten, maar op een nieuw en merkwaardig soort beleggingen. Die beleggingen bestonden voor een belangrijk deel uit de zogenaamde mandjes van diverse soorten leningen, meest uitgegeven door voor dat doel opgerichte obscure bankjes, gespecialiseerd in ‘sub prime’ hypotheken. Sub prime hypotheken zijn hypotheken die niet voldoen aan de voorwaarden van Fannie Mae of Freddie Mac. Die twee mega hypotheekbanken zijn tijdens de crisis door de federale overheid in de VS overgenomen, omdat ze anders failliet zouden zijn gegaan.
Misschien leidt U hieruit af dat deze banken zich niet aan hun eigen guidelines hebben gehouden en gedeeltelijk is dat ook zo. Maar Fannie en Freddie zijn toch vooral slachtoffer van de secundaire gevolgen van de kredietcrisis. Hun hypothecaire vorderingen zijn minder waard geworden door de daling van de huizenprijzen, die weer een gevolg is van de gedwongen verkoop van huizen waarop rente en aflossing niet meer kon worden opgebracht. Hier is spraken van een neerdraaiende spiraal die alle banken in Amerika getroffen heeft en via hen ook de banken in de rest van de wereld. Het merendeel van de subprime hypotheken is helemaal niet door de twee grootste hypotheekbanken in de VS verstrekt. Het zijn de reeksen kleinere hypotheekbankjes die als paddenstoelen uit de grond gerezen zijn om te voldoen aan de vraag van de weinig kredietwaardige huizenkopers aan de ene kant en van de mandjesmakers aan de andere. Het is een verlaat gevolg van het beleid van de regering van Bill Clinton, die de minder bedeelden in de samenleving langs deze weg van huisvesting wilde voorzien. Maar ook bij grote banken was het percentage onverantwoorde hypotheken veel groter dan hun eigen kredietvoorwaarden toelieten. Dat kwam omdat beoordelaars van kredieten niet werden afgerekend op de juistheid van hun beoordeling of hun trouw aan de guidelines, maar op hun omzet.
Hoe komen die banken aan zulke grote beleggingen, zult U zich misschien afvragen. Ze zijn er toch voor om leningen te verstrekken aan ondernemers die daar weer geld mee kunnen verdienen? Of aan mensen die wel voldoende inkomen hebben maar onvoldoende eigen vermogen voor een noodzakelijke grote aanschaf? Beleggen, dat is toch juist iets voor bedrijven en mensen die geld over houden en die willen sparen en niet voor reguliere banken? Daar zit inderdaad een deel van het probleem. Banken kwamen in beleggingen terecht omdat ze dat geleerd hadden van verzekeringmaatschappijen, waar ze tegenwoordig allemaal mee geaffilieerd lijken te zijn. Maar het gebeurde vooral omdat er meer verdiend werd op beleggingen dan op leningen. En dat komt aan de ene kant omdat de risico’s bij de beleggingen onoverzichtelijker en groter zijn, waardoor ze een hoger rendement doen en aan de andere kant omdat de rente wereldwijd nu al een hele tijd erg laag is geweest. Te laag bleek toen.
Niet alleen privébeleggers maken te weinig rendement, pensioenfondsen en levensverzekeraars moeten het nu zoeken in premieverhogingen in plaats van de opbrengst van hun beleggingen en komen daarmee in de problemen.
Oorzaak van de overconsumptie is het gemak waarmee consumptief krediet wordt verstrekt en van de omstandigheid dat de overheidsuitgaven in flink wat landen structureel hoger zijn dan de inkomsten. Olielanden die niet weten wat ze met hun geld moeten doen en de Aziatische exporteurs financieren dit soort tekorten in de VS nu al decennia lang. Zij houden hun wisselkoersen kunstmatig laag door ze blijvend te koppelen aan de dollar. Zij zorgen daarmee voor een continu aanbod op de markt van nieuw geld en daardoor en door het beleid van de centrale banken, blijven de rentes laag.
Ook de overheden, die de controle op het geld- en bankwezen verloren schijnen te zijn, dragen een deel van de schuld. De deconfiture van de banken is mede een gevolg van een toezicht dat te kort schiet. De bancaire markten lijken te lijden aan het fenomeen van de varkenscyclus. In zo’n markt is ingrijpen van toezichthouders essentieel. Maar die moeten dan wel weten hoe. De banken zijn tot hun schrik tot de ontdekking gekomen dat ze zelf niet wisten waar hun geld in belegd was. De toezichthouders merkten dat ze geen werkzame regels hebben om de internationale bankwereld bij de les te houden. Er is geen overeenstemming over hoe de taak van banken zou behoren te worden geformuleerd en hoe het systeem doorzichtig en controleerbaar kan worden gemaakt.
Over het internationale aspect is nog geen begin van overeenstemming of zelfs maar van een werkzaam overleg. Een globale economie zonder een fatsoenlijk internationaal geld- en bankwezen, dat is nu wel gebleken, zal altijd geconfronteerd worden met de gevolgen van haar eigen gebrek aan evenwicht. Internationaal toezicht op de geldstroom heeft een hoge prioriteit, maar het lijkt of de toezichthouders het te druk hebben met hun dagelijkse bezigheden om zich met deze kernvraag bezig te houden.
Een ding staat daarbij intussen wel vast: een verdere uitbreiding van het aantal regels, waarmee banken en andere financiële instellingen gecontroleerd worden is zinloos. Niet alleen worden de regels ontgaan, het zijn er ook te veel om ze nog allemaal te kennen of toe te passen. Banken moeten kleiner en controleerbaarder gemaakt worden, ongeveer zoals men dat in Amerika heeft gedaan na de crisis van 1929. En als de toezichthouders de bestaande banken niet in het gareel kunnen krijgen moeten ze de oprichting van nieuwe en concurrerende kleinere banken bevorderen die wel overzichtelijk en controleerbaar zijn. Maar die discussie wordt nog niet eens gevoerd.
Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp
Wederom in een artikel waar wel naar de banken wordt gekeken, maar niet naar de overheid, immer het was de overheid die dit systeem invoerde, oplegde en afdwong via wetgeving, de zogenaamde Reinvestment act. Deze wetgeving ingevoerd door de Democraten op bass van een naar later ontkracht rapport van racisme, volgens dat rapport zouden mnderheden en laten lage inkomens gediscrimineerd worden bij het aanvragen van een lening, hypotheek en dergelijke. De overheid heeft toen deze wet doorgevoerd, de Republiekeinen waren vanaf het begin in meerderheid tegen. Banken wilden hier niet aan meewerken, totdat de overheid die twee befaamde banken Fanny Mae en Freddy Mac naar voren schoof als de oplossing, de overheid veplichte bepaalde banken om leningen uit te schrijven aan dit deel van de bevolking die daar normaal gesproken niet eens aangekeken zou worden bij een aanvraag, mocht de lening niet terug betaald kunnen worden dan zouden deze twee banken de lening overnemen, uiteraard geheel gefinancieerd met belastinggeld, want als links iets niet erg vind is het wel het uitgeven van andermans geld.
In de tussentijd werd de rente door de FED kunstmatig laag gehouden, omdat dit volgens keynes zo geweldig zou zijn voor de economy, niet sparen maar lenen. Onder Bill Clinton werd de wet zo ver opgerekt dat de markt nu voor iedereen toegangkelijk werd, een geweldige overheidsinitiatief, waarbij de winsten voor jou zijn en de verliezen voor de belastingbetaler (klinkt als bekend overheidsbeleid dat we ook nog steeds zien in Europa), in 2003 wilden de Republikeinen de wet inperken omdat ze de bui zagen hangen en de signalen toen al niet gewledig waren, de meerderheid van de Democraten in het huis van afgevaardigden voorkwamen inperking van de wet. Zoals ook de schijnheil Obama toen nog werkzaam bij Acorn, actief actie voerde om deze inperking te voorkomen (hij stond wel vooraan om bij de ellende richting banken te wijzen) , uiteindelijk zat de economie tegen en moest die kunstmatig laag gehouden rente wel worden verhoogd, met als gevolg dat de laagste inkomens het eerste in gebreke bleven wat vervolgens een kettingreactie van jewelste tot gevolg had.
In de VS zijn vervolgens vele banken omgevallen, en de markt heeft zich gezuiverd, in de EU werd van de situatie misbruik gemaakt om de banken te hlepen maar wl met de verplichting dat zij nog meer dan voorheen overheidsfinancien gingen financieren, in Nederland hadden maar weinig banken echt hulp nodi, echter deze hulp werd opgelegd door Woutertje onder het mom voorkomen is beter dan genezen, deze leningen met woekerrentes van wel 17% zijn door alle banken vervroegd afgelost, met een vroegaflosboete van maar liefst 50% de overheid heeft hier giatisch aan verdiend, echter die verdiensten zijn nergens terug te vinden. Hoe kan het dat die inkomsten niet direct zijn gebruikt voor het aflossn van staatsschuld, immers banken kregen de schuld van het oplopen van die staatsschuld.
Het probleem in de EU is nu ook een heel andere, al die banken zitten nu vol staatschulden van nettoontvangers in de EU die moeite hebben hun hoofd boven water te houden zonder het gratis geld vanuit de EU.
Helaas moet ik toch te vaak constateren dat de rol van de overheden als aanjager van het probleem en de grondlegger van de bellen met hun wetgeving structureel buiten schot blijft.
Zonder de Reinvestement act had die hele crisis in 2008 nooit gebeurd.
Je kunt het ook van een andere kant bekijken. Ik zou de schuld bij overheid en banken willen leggen aangezien die gezamenlijk een cultuur hebben geschapen waarin het normaal is om enorme schulden te hebben. Een schuld bij de bank voor een hypotheek is 1 ding, maar er is geen enkele reden waarom kopers NIET een minimaal percentage zouden moeten ophoesten voordat ze een hypotheek krijgen, wat zeer goed te doen is als men daar op tijd mee begint. Uiteraard wel op voorwaarde dat er ook voldoende betaalbare starterswoningen zijn.
Het hele ‘ons bin zunig’ is iets uit het verleden. Het hele idee van sparen voor iets dat je wilt hebben (of er meer voor werken) is ook al niet langer geldig. Tegenwoordig is het normaal dat een twintiger al een paar duizend euro schuld heeft, maar toen ik opgroeide was het nog zo dat veel leeftijdsgenoten net als ik op die leeftijd minimaal een paar duizend gulden op de bank hadden staan omdat het altijd opzij was gezet.