Bankenleed kunt u op twee manieren lezen: wat ze veroorzaken, en wat hen wordt aangedaan. Dat laatste dan toch vooral door hun eigen topmanagement, en wie daarvan nog het meest te lijden heeft: dat bent u zelf.

De EU-bankenunie heeft de kwetsbaarheid van banken stevig in de schijnwerpers gezet, maar evenzo vaak als fouten, is de positie van banken te wijten aan de geldzucht van de eigen managers. De Spaanse caja’s die tezamen Bankia vormen, werden jarenlang door een inhalige regionale elite gebruikt als voertuig naar persoonlijke rijkdom. Maar toen het fout ging, en zelfs de Spaanse staat hen niet van de ondergang kon redden, mocht de EU bijspringen.

Maar de Caja-elite omvat toch vooral bancaire amateurs. Voor het betere werk moeten we naar het UK en de USA, en het is daar dat een nieuw niveau van inhaligheid bereikt werd. Prestatiebonussen die directievoorzitters binnen luttele jaren miljardair maakten doen je verstand stil staan. En dat, voor mensen die speculeerden met andermans geld om te gokken op een maximale bonus voor zichzelf. Verwerpelijk en onverdedigbaar, wat overigens niemand weerhoudt dat toch te proberen.

LIBOR
In de UK is vorige week na drie maanden sudderen een bankschandaal voor het voetlicht gekomen, dat internationaal de bankwereld nog wel eens op de grondvesten kan doen schudden. Niet alleen hadden medewerkers van Barclays Plc zitten knutselen aan het hooghouden van rentetarieven waarop wereldwijd vele leningen worden gebaseerd – de LIBOR-rente – maar ook staat wel vast dat de gisteren vertrokken bestuursvoorzitter van Barclays Bob Diamond (sic!) persoonlijk verantwoordelijk was voor het opstarten van dit bedrog. Het gekste van alles is wellicht dat dit formeel geen onwettelijke activiteit bleek in de UK – omissie in de wetgeving van Labour – en dat de berechting van de schuldigen via een juridische omweg zal moeten plaatsvinden. Barclays kreeg al wel een boete van 465 miljoen, en kan schadeclaims voor een veelvoud verwachten. Het aandeel stond vrijdag op de Londense beurs onder grote druk. Diamond moet woensdag getuigen voor een commissie van het Britse parlement, en er zijn politieke links met premier Cameron. Interessant, maar vuurwerk kan niet worden gegarandeerd, want:

the key aspect (..) is that if this is pursued too vehemently then the whole house of cards could come down as [regulators and politicians] “likely knew perfectly well those rates were not the ones where banks were prepared to lend to each other”.

Als eerste gevolgen van het LIBOR-schandaal werd onder andere bekend dat Royal Bank of Scotland eind vorig jaar om dezelfde reden vier medewerkers ontslagen had, en dat twintig grote internationale banken nu worden doorgelicht op vergelijkbare praktijken. Omdat de opzet van de LIBOR-manipulatie een internationaal karakter heeft. Een samenzwering van bankmanagers onder elkaar, zogezegd. Ook de Nederlandse RABO wordt nu onderzocht, en ‘de bank werkt mee‘, aldus een woordvoerder van de bank. Omineuze uitdrukking, die meestal wordt gebruikt vlak voor men met een halve erkenning van frauduleus handelen komt, herkenbaar van onderzoeken door de mededingingsautoriteit naar geheime prijsafspraken, wat in dit geval zeker toepasselijk is.

Amerikaans kredietratingschandaal
Een van de zaken die veel mensen zich na het instorten van Lehman Brothers in 2008 afvroegen, was waarom al die subprime hypotheken konden worden gebundeld in pakketjes die de hoogste kredietwaardigheid kregen toegekend. In de USA barst zojuist een schandaal los, dat daar antwoord op geeft: de grote Amerikaanse banken hebben de kredietratingagencies onder grote druk gezet om de gewenste ratings te geven. Dat is allemaal nogal onhandig toegedekt, en de eerste grote rechtszaak hierover komt nu op stoom. (Hier leest u er alles over.)

Dat is ook de reden dat het LIBOR-schandaal de Amerikanen nog niet erg bezighoudt – ze hebben een eigen probleem van minstens dezelfde magnitude. Ongetwijfeld voor de Europese nieuwszenders die het LIBOR-schandaal te explosief vinden een godsgeschenk: je zou er toch niet aan moeten denken te moeten berichten over een bankschandaal waar onze eigen onkreukbare RABO-bank bij betrokken is? Altijd handig dan te kunnen overschakelen op die perfide ratingagentschappen, die ons de crisis van 2008 in de maag splitsten. Ik attendeer U er maar vast op, zodat u er aan denkt in ieder geval het UK-nieuws te checken als dit Amerikaanse schandaal plots ter sprake komt in de berichtgeving van de heer Ostendorf uit Brussel.

Bankenbelasting en zo
In Nederland was er vandaag ook nieuws aan het bankenfront, al vraag ik me af of het de voorpagina’s halen zal. Weinig politici zullen er mee ingenomen zijn, dus alle kans dat het stilletjes in het Kamerarchief verdwijnen zou als we het er hier niet over konden hebben. Het gaat om een brief van De Nederlandsche Bank, als antwoord op een vraag van de staatssecretaris van Financiën, Frans Weekers. Deze laatste stuurde hem zonder verder commentaar door naar de Tweede Kamer. De vraag was: “In hoeverre de bankenbelasting en de dagelijkse kredietverlening van invloed zouden zijn op de mogelijkheden van de Nederlandse banken om de richtlijnen voor de aankomende Basel(III)-akkoorden alvast degelijk te implementeren.” De Baselakkoorden beogen standaarden vast te leggen waaraan banken internationaal dienen te voldoen.

Het antwoord is ietwat versluierd, maar niet voor misverstand vatbaar: Om aan de balansversterking zoals in Basel (III) wordt geëist te kunnen voldoen, zullen de Nederlandse banken tot en met 2018 alle winsten direct ten goede moeten laten komen aan het versterken van de eigen balans. Desalniettemin gaat DNB er vanuit, dat de kredietverlening door de banken jaarlijks (!) met tenminste 14 miljard, maar ten hoogste met 28 miljard zal afnemen, wat een paar tienden van procenten van de groei van de Nederlandse economie zal afsnoepen. DNB stelt impliciet, dat men verwacht jaarlijks rond de 20 miljard kredietkrimp te gaan ervaren.

Een van de bepalende factoren is volgens DNB de bankenbelasting, en in feite is dit een eerste aanzet voor een herhaalde lobby die hoe dan ook niet door te laten gaan. Nu staat voor mij vast dat een bankenbelasting slechts de klanten geld zal kosten doordat de banken die kosten verhalen. Maar waar DNB hier op inzet, is dat de banken de komende jaren (in ieder geval tot en met 2018) hoe dan ook niets aan de schatkist zullen bijdragen, met het verhulde dreigement dat de regering hen anders extra moet steunen om de kredietverlening voor het bedrijfsleven op peil te houden – belangrijk in de worsteling naar een herstel van economische groei. De (inderdaad gewenste) versterking van de kapitalisatie van de banken wordt dus eigenlijk ook uit de schatkistinkomsten gefinancierd.

Omdat de banken het toch al zo moeilijk hebben.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard