Sinds de Franse revolutie hinkt het strafrecht op twee gedachten. De klassieke taak is om de samenleving en haar burgers tegen criminelen beschermen. Daar is sindsdien een tweede bijgekomen: het beschermen van de burger tegen willekeur van de overheid.

Er is veel strafrecht en strafprocesrecht dat dient om uit te maken of we hier met een dader te maken hebben of niet. Dan is er dat andere deel dat bepaalt hoe ernstig in concreto de gedraging was, of het inderdaad een misdrijf was en zo ja hoe zeer het de dader kan worden aangerekend. Bij dat deel komt ook het belang van het slachtoffer of diens nabestaanden om de hoek kijken.

In Amerika hebben ze voor het eerste deel de procedure voor de grand jury. Die grand jury maakt uit of we hier met een dader te maken hebben en of er tegen hem of haar een strafprocedure kan worden opgestart. Die grand jury bestaat in Amerika uit gewone burgers die vaak niet helemaal kunnen volgen wat er gebeurt. Vooral als het om ingewikkelde financiële manipulaties gaat, volgt de grand jury meestal de officier van justitie blindelings. Maar als we de grand jury zouden samenstellen uit deskundigen, uit strafadvocaten en een of twee rechters en officieren van justitie bijvoorbeeld, dan zouden we dat eerste deel van het strafproces deskundig kunnen afdoen en de vraag of we de juiste persoon te pakken hebben, zou dan beantwoord zijn voor het echte proces begint.

Al die regels die er zijn om de onschuldige burger tegen de willekeur van zijn overheid te beschermen zouden in dat eerste deel hun rol kunnen spelen en in de rest van de procedure zouden we toe kunnen met veel simpeler regels. Dat zou de duur van de procedure aanzienlijk verkorten en de belangen van de slachtoffers zouden evenveel aandacht kunnen krijgen als die van de dader. Veel bevredigender, eigenlijk.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp